Vísir - 26.02.1981, Blaðsíða 4

4
Þessi salur er leigður út fyrir hverskonar
mannfagnaði og fundarhöld.
Hagstætt verð á mat og veitingum.
ATH!
engin leiga fyrir salinn?
Opnum fyrir 10 manns — salurinn
tekur 40 manns.
Steik dagsins
LAMBA- PIPARSTEIK
Borðpantanir í síma 45688
Steikhúsið Versalir
Hamraborg 4
Námsvist i Sovétrikjunum.
Sovésk stjórnvöld munu væntanlega veita einum íslendingi
skólavist og styrk til háskólanáms í Sovétrikjunum háskólaáriö
1981-82. Umsóknum skal komið til menntamálaráðuneytisins,
Hverfisgötu G, 101 Reykjavik, fyrir 25. mars n.k. og fylgi staðfest
afrit prófskirteina ásamt meðmæium. — Umsóknareyðublöð
fást i ráöuneytinu.
Menntamálaráðuneytið
23. febrúar 1981.
þaöboraar sig
aönota
PLASTPOKA
© Ptastprent hf.
HÖFÐABAKKA 9 SÍMI 85600
vísm
Fimmtúdagur 26. febrúat- 1981
Palme vegnar
litlö
íran hafnaði siðustu tiiraun
Olofs Palme, sáttasemjara Sam-
einuðu þjóöanna, til þess að koma
á vopnahléi i striði Irans og traks,
en þaö hefur nú staðið 22 vikur.
tranir vísa algerlega á bug öll-
um möguleikum á friðarviðræð-
um, meðan nokkur hermaður tr-
aks er á iranskri grund.
Samningar um
Eyjahaf
Griskir og tyrkneskir diplómat-
ar munu koma saman til við-
ræðna i Ankara i næsta mánuöi I
leit að samkomulagi i deilu rikja
þeirra um yfirráðarétt nokkurra
eyja í Eyjahafinu, og tilkall til
landgrunnsins.
Eyjahafið er innan varnar-
svæðis NATO, en Grikkir hófu
aftur hernaðarlegt samstarf við
bandalagið f október 1980, eftir að
þeir slituþvi 1974 i mótmælaskyni
við innrás Tyrkja á Kýpur.
Tálkonur kgb
Fyrrum ambassador Breta I
Moskvu sir Geoffrey Harrison,
sagði „Sunday Times” i vikunni,
að hann hefði á sinum tima falliö I
gildru KGB, dreginn á tálar af
ungri þjónustustúlku I sendiráö-
inu f Moskvu.
Þegar rann ypp fyrir honum I
hverja klfpu hann hafði komiö sér
og ef til vill bresku utanrikisþjón-
ustunni um leið (þetta var rétt
fyrir innrásina i Tékkóslóvakiu
1968) játaði hann hreinskilnislega
fyrir yfirboðurum sinum, hvernig
komið var fyrir honum. Var hann
kallaöur þegar I stað heim.
Sir Geoffrey, sem nú er 73 ára
orðinn, sagöi I blaðaviðtalinu, að
hann heföi mikla samúð meö
Jamcs Holbrook majór, hernað-
arráðunaut i bandaríska sendi-
ráðinu i Moskvu, sem kvisast
STALÍN LOFAÐI AD PÖL
LAND SKYLDI FRJALST
Atburðirnar I Póllandi siðasta
sumar og I vetur rifja upp fyrir
mönnum fyrri tima samkomu-
lag stórveldanna um framtiðar-
áætlanir varðandi Pólland sem
skyldi verða sjálfstætt riki og
frjálst á mörkum Austur- og
Vestur-Evröpu.
Hvort þær fyrirætlanir stór-
valdapáfanna á Jaltaráðstefn-
unni fyrir 36 árum eigi nokkurn
tíma eftir að rætast, veröur ekki
séð. Það yrði að minnsta kosti
ekki að þakka orðheldni Stalins
og ögnarstjórnar hans.
t Jalta urðu þeir á eitt sáttir
um það Churchill, Roosevelt og
Stalín, að bráöabirgðast jtírnin I
Lublin fengi breiöari vald-
grundvöll og að I henni fengju
sæti fulltrdar úr pólsku útlaga-
stjtírninni í London. Þeir komu
sér saman um það, aö Molotov
utanríkissráöherra ásamt
sendiherrum Bandarikjanna og
Bretlands i Moskvu hefðu um-
sjtín með þessum breytingum.
Siðan attu Stóra-Bretland,
Bandarikin og Sovétrikin aö
viöurkenna hina breyttu rikis-
stjórn Póllands.
Úr þessu varö aldrei neitt, og
lágu til þess ýmsar orsakir.
Fyrst og fremst hafði Staltn sin-
ar eigin áætlanir um framtlð
Póllands, eins og önnur Austur--
Evrópulönd. Roosevelt féll fljót-
lega frá, og Churchill stóð þvi
einn uppi vestrænna leiötoga,
sem staðið hafði að Jaltasamn-
ingunum. Fljótlega eftir striðs-
lok beiö Churchill ósigur i kosn-
ingum og þokaðist út af tafl-
borði heimsmálanna.
Sennilegast hefði Stalin þó
farið sinu fram, hvað sem taut-
aði og raulaöi á vesturlöndum,
þar sem striðsþreytan lagðist
yfir fólk og menn voru mest með
hugann bundnir við uppbygg-
inguna eftir eyðileggingar
striðsins. Mörg ár áttu einnig
eftir að liða, áður en Þýskaland
léti aftur að sér kveða i málefn-
um Evrtípu. — Á meðan gat
sovéski einvaldurinn einbeitt
sér að áætlunum sinum um
svæðið milli úralsfjalla og At-
lantshafs. Það varð Póllandi ör-
lagarikt.
Samningana, sem gerðir
höfðu verið um Pólland, haföi
Stali'n að engu. Lublinstjórnin
hélt áfram óbreytt aö en var
aldrei neitt annað en leppstjórn.
I samtölum sem birt eru i
striðsminningum Charles de
Gaulle (Memoires de Guerre,
Paris 1951), kemur fram, að
Stali'n hafði löngu fyrir striðslok
sinar áætlanir á hreinu um sam-
band Ráðstjórnarrikjanna við
nágrannalöndin.
Vitnað er þar i samtal, sem
þeir tveir áttu 6. desember 1944.
Þar segir de Gaulle: „Við höf-
um ekkert á móti Curson-lin-
unni, ef Pólland fær eitthvað i
staöinn þá að vestanverðunni.”
— Stalin: „Það þarfnast ekki
umræðu við, að auðvitað hlýtur
Pólland aö fá einhver héruð þar.
Herir okkar munu sjá til þess að
svo verði.” — De Gaulle: „Við
teljum, að Pólland hljóti að
verða sjálfstætt riki.” — Stalin:
„Satt er orðið. A þvi getur ekki
leikið nokkur minnsti vafi.”
En það varð svo eitthvað ann-
að, eins og menn vita. Aldrei
hlaut pólska þjóðin sitt frelsi
eða sjálfstæöi. Enda var Stalin
ekki sú manngerð, sem virti
sjalfstæði einnar þjóðar framar
öllu ööru.
Arftakar hans, sem siðar for-
dæmdu aðfarir Stalins, righéldu
þó fast I Pólland eins og önnur
austantjaldslönd sem leppriki.
Ekki virtu þeir Jaltasamkomu-
lagiömeiraen Stalin hafði gert.
Enda hvernig átti það að fara
saman viö hugmyndafræði
þeirra og útþenslustefnu.
1 andófsvakningu pólsks
verkalýðs i sumar og vetur hef-
ur ptílska þjóðin reynt að hrista
af sér klafa kommúnismans, að
minnsta hvað varöar kjaramál-
in, og eins ýmis réttlætismál,
eins og trúfrelsi og aukinn aö-
gang aö fjölmiðlum með sin
sjtínarmið. Þaö þýðir þó ekki, að
opnaður hafi verið möguleikinn
til þess að hrista alveg af sér
þungan hramm rússneska
bjarnarins.