Vísir - 16.03.1981, Side 9

Mánudagur 16. mars 1981.
Indriði G. Þorsteinsson
fjallar um bókamarkað-
inn og segir skemmtilega
frá sérstæðum persónum
úr „Landpóstunum"/ sem
var ein þeirra bóka sem
hann rakst á að nýju á
markaðnum.
Nýlega var efnt til árlegs
bókamarkaðar i stórhýsi á
Bæjarhálsiog mátti greina þar,
að enn er mikill áhugi á bókum,
_ þvi eflaust er bókamarkaður
| fjölsóttasti staður á höfuð-
borgarsvæðinu meöan hann
|| stendur og hefur svo jafnan
I verið. Það sem gerir markaðinn
| svo eftirsóttan er, að alla jafnan
■ má þar finna þau verk, sem
B horfin eru úr almennri bóksölu
I fyrir löngu. Þau fást jafnframt
I mörg hver á sinu gamla verði,
I sem manni finnst varla vera
' fyrir einni örk bókar hvað þá
I meira. Þetta ástand varð til
1 þess að þeir sem annast bóka-
markaðinn, Lárus Biöndal, bók-
sali og Jónas Eggertsson, bók-
sali, fundu upp á þvi snjallræöi
. að auglýsa bókamarkaðinn með
| því, aö þar væri gamla krþnan
I enn i fullit gildi. Það mátti til
| sanns vegar færa, en nú hefur
I myntbreytingin fariö meö þetta
I ágæta slagorð til eflingar bók-
' sölu í bili, þótt enn fáist töluvert
I fyrir peningana hjá þeim Lárusi
■ og Jónasi.
I Það er i raun alveg furðulegt
■ hvert úrval bóka berst á
■ markaðinn á hverju ári. Virðist
■ þar hvorki verða þrot né lát á,
■ þótt markaður þessi hafi nú
■ staðið ifjölda ára. Og vist er um
■ þaö, að fjölmörg heimili hafa
| sótt stóran feng til þessara
* markaða á liðnum árum og mun
I svo enn verða I framtiöinni.
1 Þess þarf þó að gæta tilhins ýtr-
I asta, að jafnan berist á þessa
* markaði eins mikið af fágætum
I verkum og unnt er að fá, og er
þá ekki átt viðeitt og eitt eintak,
I heldur nokkurt safn eintaka af
. hverju verki. Með tilkomu nýrr-
I ar tækni i prentun er orðið
■ auðveldaraen áður aðbæta inn i
| safnrit þannig, að hægt er að
■ fullgera þau. En oft liggja slik
| rit hjá útgáfum án þess aö nokk-
■ uð sé að gert aöeins ef vantar
I eitt eða tvö hefti inn i heildar-
■ safnið. Bókamarkaðurinn á þaö
I hreinlega skilið að útgefendur
■ geri meira að þvi en hingað til
■ að fara i' kjallarana eða á háa-
I loftin tilaðhuga að slikum ófull-
* gerðum útgáfum með það fyrir
I augum að ganga frá þeim á ný
* og koma þeim á framfæri.
Ljósprentun
Og það er einmitt á bóka-
markaði eins og nú hefur veriö
efnt til, sem menn hafa rekist á
heildarútgáfur af verkum, sem
þeir hafa lengi leitað að en
hvergi fengið vegna þess að
vantað hefur inn i eitt eða tvö
hefti, sem auðvelt hefur verið að
ljósprenta. Að visu þykir bóka-
söfnurum það ómerkileg aðferð
og einungis við alþýöuhæfi, en
við sem viljum gjarna eiga eitt-
hvaðtilað lesa látum gott heita,
og skiptum okkur ekki svo mikið
af þvi, þótt um ljósprentun að
hluta sé að ræða. Við fljótlega
yfirferð á bókamarkaði nú varð
ekki séð að gripið hefði verið til
þess ráðs aö koma ófullgerðum
fágætum á framfæri meö
ljósprentun og má vera að eitt-
hvaö af sliku sé uppuriö. Þarna
var samt Rauðskinna á ferðinni,
en virtist seld ófullgerö. Annars
er ómögulegt að segja til um öll
llífi
liÍÍl
Sigfús Eymundson og Daniel póstur
slfk atriöi nema með mikilli
yfirlegu.
Fróðleikur án ,,skot-
sölu”
Þótt furöulegt sé, aö hægt
skuli að halda úti bókamarkaði
á borð við þann, sem nú hefur
staðið i Arsölum um stund, fer
ekki hjá þvi' að maður rekst á
gamla kunningja ár eftir ár. Við
því er ekkert að segja. Það hef-
ur alltaf gengið heldur misjafn-
lega fyrir einstökum bókum að
seljast, hversu sem sá hugur er
góður.sem að baki þeim liggur.
Sumir safna sér fróðleik, aðrir
ljóðum og enn aðrir skáldsög-
um. Og þegar sögnin að safna er
notuð er átt við að safna sér til
lestrar. Fróðleikurinn er alltaf
fyrirferöarmikill á bóka-
iðer fremur lauslega unniö. Ber
ritið með sér, aö erfitt hefur
veriðum upplýsingar um ferðir
og hætti sumra þeirra manna,
sem fluttupóstinn og virðist það
fara nokkuð eftir héruðum.
Sagnirnar ná allt aftur til 1937,
en eftir það er enn nokkur saga
af landpóstum og má vænta
þess að Landpóstarnir verði
einhverntifna fullritaöir, eða
fram aðþvi'aðbilar og flugvélar ,
hafa alfarið tekið við póst-
flutningum. Héðan af veröur
varla hægt að rekja slóöina
frekar aftur i ti'mann og verður
þvi' við þaö aö sitja sem við höf-
um. Engu að siður mætti hugsa
sér, að þegar viðbótin verður
tekin fyrir veröi reynt aö auka
við suma þá þætti, sem eru
heldur rýrir eins og þeir liggja
fyrir nú.
sögur af þeim, eins og Hallgrimi
pósti (Krákssyni), en hann var
sagður kvenhollur. Bar svo til i
Eyjafiröi á ónefndum bæ, þar
sem griðkona var, sem Hall-
gri'mur var sagður þekkja vel,
að heimapiltar komu að lokaðri
skemmu að morgni dags.
Heyrðist þrusk inni og vatt einn
sér aö hurðinni og hratt henni
upp og spurði meö þjósti hver
væri þar, og hvort einhver hel-
vitis þjófur væri kominn i
skemmuna. Svarar þá Hall-
gri'mur meö hægö innst úr
dimmunni: Það er bara Hall-
gri'mur póstur aö dytta aö reið-
skap si'num. Þessi saga hefur
verið heimfærö upp á marga
pósta, en hún er sett hér til aö
taka af allan vafa um viö hvern
er átt. Um Daniel á Steinsstöö-
um segir að hann hafi veriö svo
og taldi Jón sig þá skilja aö hann
segði skyr. Matthias skáld var
siðar i för með Gisla pósti og
orti þá m.a. annars:
Fjögur við erum i för
og fremstur hinn þjóðkunni
póstur,
kappinn sem klungur og fjöll
klifrar sem rennsléttan völl-,
hetjan sem villtist í hrlð
á Hólsfjöllum, matlaus,
I viku,
hitti loks heimili og dyr,
hljóp inn og kallaði „skyr”.
Já, þannig gekk þaö nú stund-
um til hjá landpóstunum. En
harðfengastur hefur aö likind-
um Niels Sigurðsson veriö,
frændi Daniels,en eftir honum
er höfð saga, sem slöan hefur
gengiö aftur i ótal myndum, og
Póstlest i djúpu vatni.
1 ktmt- -
markaði sem þessum og stafar
það m.a. annars af þvi að hann
lendir aldrei i „skotsölu” eins
og þaö er kallað, þegar hann
kemur út. En innan um og
saman viðer aö finna fágætlega
góöan texta og svo aö sjálfsögðu
mikil fræöi um liðinn tima. 1
þetta sinn var m.a. hægt aö fá
Söguþætti landpóstanna og
Skruddu Ragnars Asgeirssonar
með galdrastaf af Ströndum á
kápunni.
Eftir aö hafa flett og gripið
niður i' Landpóstana, i annað
sinn meö löngu millibili, verður
aö segjast eins og er, að safnrit-
Hallgrimur Kráksson
Dyttað að reiðskapnum
Frægustu póstarnir hafa ef-
laust veriö þeir Núpsstaðar-
menn, Jón og Hannes og svo
Stefán á Kálfafelli og Gisli
Gislason. Þeir áttu það allir
sammerktað gli'ma við Skeiðar-
ársand i póstferðum sinum. En
auðvitað eru til frægöarsögur af
fjölmörgum öðrum póstum eins
og Daniel Sigurössyni og Niels
austanpósti, en þeir voru syst-
kinasynir. Flestar sögur af
þessum mönnum eru hetjusög-
ur. En svo voru aðrir póstar,
sem voru næsta kynlegir i hátt-
um, og þaö eru sagöar gaman-
Niels Sigurðsson
heitfengur, aö hann hafi þýtt
hverja ól berhentur i frosthörk-
um um leið og hann girti á hest-
um sfnum.
Kallaði ,,skyr”
Þá sýnir sagan af Gisla Ei-
rikssyni að stundum hefur verið
kaldsamt i póstferðum. Eitt
sinn haföi hann legiö úti i þrjá
sólarhringa, kom aö morgni að
Skjöldólfsstöðum fannbarinn
mjög og samfrosta skeggiö.
Heyröi Jón Skjöldur bóndi aö
hann rak upp öskur, en skildi
ekki i málið. Rak þá GIsli upp
annaö öskur og sýnu ógurlegra
Gisli Eiriksson
m.a. i' sögusögnum um Björn
Eysteinsson. Hann gekk jafnan
léttklæddur hvernig sem veður
var og vildi hafa vettlinga sina
frosna. En eitt sinn i vitlausu
veðri á Breiðamerkursandi hélt
hann að hann væri að drepast,
og brá á þaö ráö að skera póst-
hest sir,n, hleypa innan úr hon-
um og stinga höföi og efrihluta
likamans inn iholið. Viö þær að-
stæður liföi hann hriöina af. Lik
saga þessari er til frá gömlum
tima og færö upp á Hólamenn.
Betra að selja en
höggva
Þanmg varð nú bóka-
markaöurinn til þess i þetta sinn
að rifja upp gamla vitneskju um
landpósta. Og þegar manni
veröur að auki hugsaö til þess
mikla fjölda bóka sem aldrei
vinnst timi til aö lesa til hlitar
og jafnvel ekki timi til aö vita
hvort fáanlegar eru, má geta
nærri hvað árlegur bóka-
markaður hefur að segja. Þess
vegna er ástæöa til aö leggja
fulla rækt við hanp I framtiöinni
og freista þess að draga þar
fram i' dagsljósið gleymd og
hálfgleymd verk, sem skipta
máli fyrir sögu okkar og
uppeldi. Bókalagerar eru viöa
til og margir gamlir. Sagt er aö
ein útgáfan hafi átt svo gamlan
lager aö neðstu lög bókastæða
hafa orðið aö höggva meö Skóflu
út úr húsinu. Nær hefði nú verið
að koma þeim eintökum á bóka-
markaö i tima. IGÞ