Morgunblaðið - 01.02.2004, Blaðsíða 32

Þ
að hefur ekki farið
leynt að íslensk tónlist
á mikilli velgengni að
fagna um þessar
mundir. Þeir íslensku
tónlistarmenn sem
hleypt hafa heimdrag-
anum að undanförnu, hafa margir
hverjir verið að gera garðinn fræg-
an í útlöndum; tækifærin virðast
mörg og tónlistarmenn kunna æ
betur að nýta þau. Tónlistarhátíðin
Iceland Airwaves hefur nú verið
haldin í Reykjavík um nokkurra ára
skeið, með góðum stuðningi Ice-
landair, og hefur hún dregið að sér
fjöldann allan af erlendum gestum,
fjölmiðlafólki, tónlistarfólki, tónlist-
argagnrýnendum og áhugasömum
hlustendum.
Stuðningur stór-
fyrirtækis á
borð við Ice-
landair við tón-
listina er mikil
viðurkenning á
því starfi sem íslenskir tónlist-
armenn vinna og öðrum fyr-
irtækjum til eftirbreytni. Hróður
Airwaves-hátíðarinnar hefur borist
víða og vex enn.
Mikið hefur líka munað um sjóð
Reykjavíkurborgar, samtaka tón-
listarmanna og Icelandair, Reykja-
vík Loftbrú. Sjóðurinn var stofn-
aður í fyrravor, og varla voru liðnir
nema nokkrir dagar, þegar íslensk-
ir tónlistarmenn, Mínus, Apparat,
Steindór Andersen og fleiri, voru
komnir á svið Central Park í New
York að flytja tónlist sína, með að-
stoð Loftbrúarsjóðsins.
Stofnaðilar sjóðsins skuldbundu
sig til að leggja honum til 11 millj-
ónir á ári í að minnsta kosti þrjú ár,
og þegar Íslensku tónlistarverð-
launin voru kynnt fyrir skömmu,
kom fram að þá þegar hefðu um tvö
hundruð tónlistarmenn og tónskáld
farið utan með aðstoð Reykjavíkur
Loftbrúar; það er, þrjátíu hljóm-
sveitir og tónlistarhópar vegna
fjörutíu verkefna í níu löndum
beggja vegna Atlantshafsins. Þetta
hlýtur að teljast gott á því rúma
hálfa ári frá því sjóðurinn var stofn-
aður.
M
arkmið Reykjavíkur
Loftbrúar er að styðja
framsækið tónlistarfólk
við að hasla sér völl er-
lendis. Það var eftirtektarvert sem
kom fram í máli Guðjóns Arngríms-
sonar, fjölmiðlafulltrúa Icelandair,
þegar stofnun sjóðsins var kynnt að
í gegnum tónlistina hefði flugfélagið
komist að með kynningu á Íslandi
inn í fjölmiðla sem það hefði ekki
annars haft aðgang að. Þá sagði
Guðjón: „Á endanum snýst þetta
um viðskipti en ekki um að vera
huggó og indæll við tónlistarmenn.
Þetta eru góð viðskipti, það er okk-
ar sýn á þetta samstarf.“ Af þess-
um orðum Guðjóns má ætla að það
hafi verið Icelandair beinlínis hag-
kvæmt að styðja við Airwaves há-
tíðina, og að það hafi ráðið ein-
hverju um þátttöku félagsins í
Loftbrúnni. Reykjavík Loftbrú er
tilraunaverkefni sem miklar vonir
eru bundnar við. Ekki verður síst
áhugavert að sjá hvort þetta módel,
það er, samstarf listamanna, op-
inberra aðila og einkarekstur virk-
ar þegar fram í sækir, og skilar við-
unandi árangri fyrir alla. Ef það
gerist, er von til þess að fleiri fyr-
irtæki og fleiri hópar listmanna leiti
slíks samstarfs við hið opinbera,
sem hingað til hefur verið nánast
eitt um að leggja listunum til fjár-
stuðning.
Á ári hverju taka íslenskir tón-
listarmenn þátt í ótal tónlist-
arhátíðum um allan heim. Íslenskir
kórar hafa á síðustu árum komið
heim með verðlaun og viðurkenn-
ingar af kóramótum og kórakeppn-
um á erlendri grund. Mótettukór
Hallgrímskirkju, Gradualekór
Langholtskirkju, Fóstbræður,
Schola cantorum, Kór Mennta-
skólans við Hamrahlíð, Vox fem-
inae, Dómkórinn, Kammerkór
Langholtskirkju, Graduale nobili, –
þetta eru bara nokkrir af þeim kór-
um sem slíka athygli hafa hlotið á
erlendri grund á síðustu árum.
Elsta tónlistarhátíðin sem Íslend-
ingar hafa tekið þátt í eru Norræn-
ir músíkdagar, sem haldnir hafa
verið á Norðurlöndunum í meira en
öld. Hátíðin er nú skipulögð af tón-
skáldafélögum Norðurlandaþjóð-
anna og hafa Íslendingar tekið þátt
í henni um árabil. Fyrir nokkrum
árum var ákveðið að flytja hátíðina
út fyrir Norðurlöndin, og var hún
haldin í Berlín árið 2002. Með því
móti var opnað fyrir enn víðtækari
athygli umheimsins á íslenskri og
norrænni tónlist, en hátíðin í Berlín
þótti takast einstaklega vel.
Eins og fram kom í viðtali við
Kjartan Ólafsson, formann Tón-
skáldafélags Íslands, í blaðinu á
föstudag, hefur tekist samvinna
milli Norrænna músíkdaga og ann-
arra tónlistarhátíða, og nú um miðj-
an febrúar verður Préscence-
tónlistarhátíð Franska útvarpsins,
helguð norrænni tónlist. Þar verða
flutt þrjú íslensk tónverk, þar á
meðal nýtt verk eftir Jón Nordal,
samið sérstaklega af þessu tilefni.
Flytjendur í því verða einn af okk-
ar bestu barnakórum, Skólakór
Kársness og Sinfóníuhljómsveit
Franska útvarpsins. Fram kom í
viðtalinu við Kjartan, að aðstand-
endum Barnakórs Franska út-
varpsins, sem er einn af bestu kór-
um sinnar tegundar í heiminum, –
hefði litist svo vel á Skólakór Kárs-
ness, að þeir hefðu beðið um að
kórinn fengi að syngja með Skóla-
kór Kársness við frumflutning
verksins, sem verður útvarpað frá
Frakklandi til milljóna hlustenda í
80 þjóðlöndum.
Þ
annig berst gott orðspor ís-
lenskrar tónlistarmenningar
víða, og jafnt í öllum teg-
undum tónlistar. Það má
vera ljóst að í tónlistarmenningu
okkar eigum við eitthvað sérstakt;
einhvern fjársjóð, – eitthvað sem
aðrar þjóðir telja sig jafnvel geta
lært af og hafa mikinn áhuga á.
Sköpunarkrafturinn og frumleikinn
er það sem mesta athygli hefur
vakið, en auk þess framúrskarandi
flutningur íslenskra tónlistar-
manna.
Við úthlutun Íslensku tónlist-
arverðlaunanna nú, tilkynnti
menntamálaráðherra, Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir að í ráðuneyti
hennar væri unnið að frumvarps-
drögum um stofnun sérstaks tón-
listarsjóðs.
Ekkert hefur heyrst um hver
markmið þess sjóðs eiga að vera
annað en það sem haft var eftir
ráðherra, að tónlistarsjóður gæti
„stutt við bakið á nýsköpun, jafnt
sem útrás á öllum sviðum tónlistar
og örvað þannig enn frekar þá stór-
kostlegu þróun er átt hefur sér stað
í íslensku tónlistarlífi“.
Tónlistarmenn bíða margir
spenntir eftir því hvaða verðmiða
menntamálaráðherra og Alþingi
setja á „stórkostlega þróun“ í ís-
lensku tónlistarlífi. Hvað verður í
pottinum?
Það er þó ekki síður spennandi
að sjá hvers konar verkefnum
sjóðnum verður ætlað að sinna. Svo
virðist sem ákveðið skrið sé komið
á „útrásina“ með Reykjavík
Loftbrú, og kannski eru það innvið-
irnir sem þurfa nú athygli.
Þóra Þórisdóttir, eigandi Gallerís
Hlemms, sagði í viðtali í Lesbók í
gær, í umræðu um toppana í ís-
lenskri myndlist, að þar gilti sama
lögmál og með toppa á pýramída,
það verður að vera undirstaða und-
ir toppnum. Það sama gildir um
tónlistina. Velgengni Sigur Rósar,
Mínuss, Bjarkar, Áskels Mássonar,
kóranna, Kammersveitar Reykja-
víkur og annarra þeirra íslensku
tónlistarmanna sem athygli hafa
náð erlendis, byggist á því að hér
heima hefur grunnurinn verið góð-
ur. Því er ekki síst mikilvægt að
ríki og borg haldi þessum grunni
áfram traustum, með öflugri tón-
listarmenntun á öllum skólastigum.
Þar má ekki slaka á kröfum eigi
væntingar um velgengni í „útrás“
að ganga eftir. Tónlistarsjóður gæti
hæglega stutt við vaxtarsprota sem
byggja á, og styðja um leið við al-
menna grunnmenntun í tónlist, eins
og verkefnið Tónlist fyrir alla. Stöð-
ugt fleiri skólar sækja um aðild að
þessu vel heppnaða verkefni, en
færri komast að en vilja, enn sem
komið er, og því afar nauðsynlegt
að skjóta tryggari fjárhagsstoðum
undir verkefnið.
Nú, þegar Paul Zukofsky er
kominn til landsins aftur eftir tíu
ára fjarveru, verður mörgum hugs-
að til þess þrekvirkis sem hann
vann með Sinfóníuhljómsveit æsk-
unnar. Þrátt fyrir góðan vilja og
fyrirheit, varð sú hljómsveit að
engu við brotthvarf hans á sínum
tíma, eins og lesa má í viðtali við
hann framar í blaðinu í dag. Endur-
lífgun slíkrar hljómsveitar undir
stjórn jafn hæfs tónlistarmanns og
hann er, væri verðugt verkefni fyr-
ir tónlistarsjóð að styrkja. Margir
þeirra hljóðfæraleikara okkar sem
fremst standa í dag, hófu einmitt
feril sinn í hljómsveitarleik undir
stjórn Zukofskys með Sinfón-
íuhljómsveit æskunnar.
G
era má ráð fyrir að at-
vinnutónlistarmenn og
tónlistarstofnanir sæki
áfram í gera samstarfs-
samninga við ríki og borg, þar sem
keypt er ákveðin og skilgreind
þjónusta tónlistarmanna og -stofn-
ana í ákveðinn tíma. Slíkir samn-
ingar hljóta eftir sem áður að verða
kostaðir með þeim fjármunum sem
ráðuneytið, í þessu tilfelli, hefur
þegar yfir að ráða til slíks brúks.
Tónlistarsjóður ætti því að vera frír
af því að greiða fyrir kaup ríkisins
á almennum rekstri tónlistar-
starfsemi atvinnumanna.
Stofnun Nýsköpunarsjóðs tónlist-
ararinnar, Musica nova, fyrir tæpu
ári, hefur hleypt blóði í nýsköpun í
tónlist, en að sjóðnum standa
Reykjavíkurborg og Tónskáldafélag
Íslands. Sem stendur er stofn-
framlag borgarinnar í sjóðinn að-
eins tvær milljónir, og sómi væri að
því fyrir tónlistarsjóð mennta-
málaráðuneytisins að leggja ný-
sköpunarsjóðnum lið með að
minnsta kosti jöfnu framlagi. Í
þann sjóð geta þeir einir sótt sem
standa að tónleikahaldi og flutningi
íslenskra tónverka, – þessir aðilar
sækja um styrk úr sjóðnum til að
geta pantað verk hjá ákveðnum
tónskáldum. Tónskáldin sjálf ráða
því engu um hvernig fjármununum
er varið, en aðstandendum“ tónlist-
arlífisns leyft að ráða för. Stofnun
þessa sjóðs var tímabært framfara-
skref og mikilvægt að ríkið og fyr-
irtæki atvinnulífsins komi til móts
við hann að jöfnu við borgina, svo
að hann geti með réttu talist þjóna
öllum Íslendingum.
Það má gera ráð fyrir því að
ásókn í tónlistarsjóð verði mikil, og
viðbúið að umsóknir um styrki til
einstakra verkefna verði fleiri en
sjóðurinn getur annað. Það á þó
eftir að koma í ljós, þegar upplýst
verður hve mikið verður í pottinum.
Nauðsynlegt er að hlutverk sjóðs-
ins verði vel og nákvæmlega skil-
greint, og að skörunin við aðra sjóði
verði sem minnst. Með því móti er
meiri möguleiki á að viðhalda fjöl-
breytni í styrkveitingum og um leið
fjölbreytni í tónlistarlífinu öllu. Það
er fagnaðarefni að til sjóðsins skuli
stofnað og óskandi að hann verði ís-
lenskri tónlistarmenningu til heilla.
Undirstaða og útrás
Morgunblaðið/Ásdís
Íslensk „næturdrottning“, Sigrún Pálmadóttir vakti mikla athygli í óperunni í Wiesbaden í fyrra.
AF LISTUM
Eftir Bergþóru
Jónsdóttur
begga@mbl.is
LISTIR
32 SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ