Morgunblaðið - 23.02.2004, Blaðsíða 16

LISTIR
16 MÁNUDAGUR 23. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MENNTASKÓLANEMAR við
Sund ráðast í stórvirki með svið-
settri bíómynd Woodys Allens,
Bullets over Broadway, sem gerist
á kreppuárunum í New York. Það
er ekki eins einfalt og ætla mætti
að sviðsetja um það bil fimmtíu at-
riði úr bíómynd. Merkilegt nokk,
þá gengur þetta upp að mestu leyti
því Helga Vala leikstjóri hefur
unnið þrekvirki með þeim fjörutíu
krökkum sem stíga á svið í Aust-
urbæ til þess að leika og dansa.
Í upphafi fengu Freyvangarar í
Eyjafirði þá hugmynd að þýða bíó-
myndina, sem undirrituð hefur
ekki séð, og settu upp ágæta sýn-
ingu. Woody Allen á ekki upp á
pallborðið hjá öllum en þeir sem
hafa gaman af honum eru sérstak-
lega hrifnir af samræðunum en þar
er hann fremstur meðal jafningja.
Þýðing þeirra Ármanns og Hann-
esar virðist hafa tekist prýðilega
því samtölin voru skemmtileg og
runnu lipurlega. Það er þó augljóst
að verkið mætti stytta nokkuð og
þyrfti að skrifa markvissa leikgerð
þar sem hægt væri að forðast of
löng „blackout“ eða hlé í myrkri og
þar sem byrjunin væri meira í ætt
við kynningu á aðstæðum en ekki
jafn brött og raun ber vitni. Auk
þess mætti sleppa innskotum sem
gera ekkert fyrir gang sögunnar.
Þarna er nefnilega sögð saga og
hún skemmtileg. Í örstuttu máli
fjallar hún um leikskáldið David
Shane sem hefur skrifað leikrit
sem honum þykir mjög vænt um
en umboðsmaður hans fær bófafor-
ingjann Nick Valenti til að fjár-
magna sýninguna gegn því að kær-
asta hans Olive fái hlutverk. Sá
hængur er á að hún er algerlega
hæfileikalaus svo ekki sé meira
sagt.
Þó að MS-ingar þurfi flestir að
leika þó nokkuð upp fyrir sig í
aldri komu þau textanum oftast
skýrt á framfæri þótt stundum hafi
framsögnin farið forgörðum. Það
þarf mikið skipulag og mikinn aga
til að stjórna fjörutíu ungmennum
á sviði en Helga Vala hefur farið
þá áhættusömu leið að hafa mjög
lítið af sviðsmunum og notfæra sér
þau tjöld og lýsingu sem fyrir voru
í Austurbæ. Þessi leið krefst meira
af leikurunum og merkilegt hvað
hægt er að finna marga góða dans-
ara og leikara í einum skóla. Því
miður verða aðeins fáir nefndir hér
en aðalhlutverkið lék Kári Viðars-
son mjög vel með því að búa til
sína eigin persónulegu og tauga-
veikluðu Woody Allen-týpu, í þetta
sinn leikskáldið sem lendir í órtú-
legustu aðstæðum. Í stað þess að
fá að næra tilvistarlega angist fá-
tæka listamannsins stendur hann
frammi fyrir raunverulegum lífs-
háska þar sem hver sem er getur
verið skotinn á færi og fólk er til
dæmis drepið fyrir að vera öm-
urlegir leikarar. Bófaforingjann
Nick sýndi Flosi Jón Ófeigsson
mjög skemmtilega; hann var töffari
yst sem innst, hverja sekúndu.
Ljóskuna Olive lék Edda Rut Þor-
valdsdóttir með ótrúlegri rödd og
líkamsbeitingin eins og hjá óþekkri
fimm ára stelpu. Prímadonnuna
Helen Sinclair lék svo Þórunn Kar-
ólína Pétursdóttir af miklu öryggi.
Margir fleiri í stórum hlutverkum
stóðu sig vel og greinilegt að leik-
stjórinn hefur nostrað við hvern og
einn ásamt því að sinna vel öllu því
smáa og fyndna í bakgrunni at-
burðanna. Til viðbótar var gaman
að sjá dansatriðin þar sem nokkrar
stúlkur sýndu vel samda og fjör-
lega hópdansa. Þær gerðu þetta
svo vel að ætla mætti að þær væru
atvinnumenn. Búningar þeirra
voru fallegir og hárgreiðslan enn
fallegri. Hið sama má segja um
aðra búninga í verkinu; þeir voru
látlausir en alveg í anda þess tíma
er verkið gerist á.
Það er meira en að segja það að
láta tugi stuttra atriða renna lip-
urlega með fjörutíu leikurum og
dönsurum en þrátt fyrir einhverja
hnökra hafa Helga Vala og krakk-
arnir hennar búið til skemmtilega
sýningu sem er vel þess virði að
eyða kvöldstund í að sjá.
Leikskáld í lífshættu
LEIKLIST
Thalía – Leikfélag Mennta-
skólans við Sund
Höfundur: Woody Allen. Þýðing: Ármann
Guðmundsson og Hannes Örn Blandon.
Leikstjórn: Helga Vala Helgadóttir. Leik-
mynd: Búi Hrafn Búason. Búningar: Rak-
el J. Blomsterberg. Ljósamaður: Hans
Orri Straumland.
Höfundur dansa: Unnur Birna Vilhjálms-
dóttir. Frumsýning í Austurbæ 17. febr-
úar.
BÓFALEIKUR Á BROADWAY
Hrund Ólafsdóttir
SÝSLULÝSING Dalasýslu er hér
skrifuð af Kristjáni Magnúsen (kamm-
erráðinu á Skarði) og er sú lýsing
fremst í bók fyrir utan Inngang um-
sjónarmanns og hið upprunalega boðs-
bréf og spurningar, sem ætíð fylgja út-
gáfu Sýslu- og sóknalýsinga
Bókmenntafélagsins.
Að lokinni Sýslulýsingu taka við
sóknalýsingar gerðar af viðkomandi
prestum (nema í einu tilviki). Fyrst
kemur Miðdalaþing, er nær yfir
Snóksdals- og Sauðafellssóknir. Þær
ritar að mestu bóndinn Jón Jónsson í
Hlíð, þó að séra Vigfús Reykdal und-
irriti. Þá kemur Kvennabrekkupresta-
kall. Um það ritar sr. Bjarni Eggerts-
son. Þar eru Kvennabrekku- og
Stóra-Vatnshornssóknir. Næst er
Hjarðarholtssókn, en henni lýsir sr.
Stefán Benediktsson. Feðgarnir sr.
Jón Gíslason og sr. Þorleifur Jónsson
rita um Hvammsprestakall. Presta-
kallið nær yfir Hvammssveit og Fells-
strönd og eru fjórar kirkjur í presta-
kallinu: í Hvammi, Sælingsdalstungu,
Ásgarði og Staðarfelli.
Sr. Friðrik Eggerz ritar um Skarðs-
þing, þ.e. Skarðs-, Búðardals- og Dag-
verðarnessóknir. Raunar ritar Krist-
ján kammerráð einnig um Skarðsþing.
Uppdráttur er af Skarðsþingum. Sr.
Jón Þorleifsson ritar um Saurbæjar-
þing, þ.e. Staðarhóls- og Hvolspresta-
köll. Kammerráðið ritar einnig um
Saurbæjarþing. Uppdráttur er yfir
Saurbæjarþing úr handriti sr. Jóns.
Eins og í öðrum Sýslu- og sóknalýs-
ingum, sem áður hafa verið gefnar út,
eru þessar misjafnlega ítarlegar. Veld-
ur því auðvitað misgóð staðþekking
prestanna, svo og árvekni þeirra og
áhugi á að leysa verkefnið vel af hendi.
Lýsing séra Friðriks Eggerz er að
mínu viti mjög góð, þó að hann fari sín-
ar eigin leiðir í framsetningu og óneit-
anlega er hún einna læsilegust. En
seint hefur karl svarað, ekki fyrr en
1846. Kammerráðið hefur verið orðinn
úrkula vonar um að nokkuð myndi frá
honum koma og prestinum í Saurbæj-
arþingum, eins og hann segir í bréfi
sínu til Bókmenntafélagsins. Af því
leiddi að hann ritaði einnig um bæði
þingin. Hvað Saurbæjarþing varðar
var það til mikilla bóta, því að lýsing
prestsins, sem ekki er vitað hvenær
kom, er rýr í roði. Ekki hefði þó þess
þurft með Skarðsþing.
Vitaskuld leiddi af þessu nokkra tví-
tekningu, en ekki fannst mér það koma
mjög að sök.
Dr. Einar G. Pétursson, sem umsjón
hafði með útgáfunni, hefur unnið sitt
verk af hinni mestu prýði. Hann hefur
samið langar aftanmálsskýringar við
hverja lýsingu og tekið þar upp það ný-
mæli að vitna í ýmis heimildarit og rit
þar sem meiri fræðslu er að finna. Þá
hefur hann samið æviágrip ritaranna.
Myndir eru af nokkrum þeirra. Einnig
eru gamlar teikningar af kirkjum.
Í bókarlok er ítatleg Nafnaskrá eins
og vera ber.
Mér skilst að nú sé einungis eftir að
gefa út Sýslu- og sóknalýsingar fyrir
Borgarfjörð og er þá þetta mikla og
merkilega safn loks á þrykk út gengið
eftir meira en hálfa öld. Það eitt harm-
ar maður að það skuli ekki allt hafa
verið gefið jafnvel út og í sama formi
og þær síðustu, sem Sögufélagið hef-
ur staðið að. En við því verður ekki
gert, nema þær eldri verði gefnar út á
ný.
Lýsing Dalasýslu
BÆKUR
Sagnfræði
Sýslu- og sóknalýsingar Hins íslenska
bókmenntafélags 1839–1855.
Einar G. Pétursson sá um útgáfuna.
Sögufélag, Örnefnastofnun Íslands,
Reykjavík, 2003, 208 bls.
SÝSLU- OG SÓKNALÝSINGAR
DALASÝSLA
Sigurjón Björnsson
ÞÓRBERGUR Þórðarson skýtur
upp kollinum víða á ferli Jóns Hjart-
arsonar. Hann fór á kostum í Ofvit-
anum á sínum tíma, algerlega trú-
verðug mynd af meistaranum. Svo
sannfærandi að, þökk sé velgengni
sýningarinnar og síðar sjónvarpinu,
að mynd hans er mynd Þórbergs í
hugum margra, svo er allavega farið
með undirritaðan, ef hann hefur ekki
vara á sér. Seinna gerði Jón sviðs-
gerð af Sálminum um blómið, setti
upp með Leikfélagi Hornafjarðar og
lék sjálfur Sobbeggi afa. Og nú er
leikgerð sögunnar komin í útvarpið
og enn er Jón Þórbergur, jafn trú-
verðugur og áður, stílsmáti skálds-
ins runnin honum í merg og blóð.
Ekki hef ég þekkingu til að segja
hversu mikið hin fyrri leikgerð Jóns
er gengin aftur í þessari, enda skipt-
ir það svo sem engu máli.
Þroskasaga Lillu Heggu, eða
kannski frekar, saga viðbragða Þór-
bergs við fullorðnun þessarar litlu
vinkonu sinnar, er makalaust verk,
hliðstæðulaust í íslenskum bók-
menntum, og mögulega heimsins.
Leikgerðin byrjar á því að guð birt-
ist Þórbergi og setur honum verk-
efnið fyrir. Síðan er því lýst hvernig
hann þarf að finna leiðina að verk-
efninu, sem endar með því að hann
leitast við að gera sér upp og nálgast
þannig þroskastig viðfangsefnisins.
Síðan rekur hver gullmolinn annan í
lýsingum á samskiptum litlu mann-
eskjunnar og höfundarins. Óneitan-
lega er því eins farið með leikgerðina
og söguna, fyrri hlutinn er mun
skemmtilegri en sá síðari, meðan
framandleikinn er mestur og Lilla
Hegga sjálf í forgrunni. Í seinni hlut-
anum verða önnur hugðarefni Þór-
bergs og hvernig hann kynnir Lillu
Heggu þau meira áberandi: Komm-
únismi, Spírítismi og Suðursveit, og
þá fatast verkinu flugið nokkuð.
Eins og fyrr sagði er Jón Hjart-
arson sannfærandi sem Þórbergur,
en hefur að sama
skapi minni möguleika
á að sýna manni
óvænta fleti á persón-
unni sem hann hefur
tengst svo traustum
böndum á löngum
tíma, enda reynir
hann það alls ekki.
Það er sjálfsagt að
varðveita sem mest af
þessu sérstæða sam-
bandi leikara og við-
fangsefnis úr raun-
veruleikanum.
Álfrún Örnólfsdótt-
ir nær framúrskar-
andi tökum á að lýsa
þroska Lillu Heggu, óborganleg sem
ungabarn, ótrúlega trúverðug upp
frá því, og skemmtilegt hvernig hún
dregur fram tilfinninguna fyrir því
hvernig samneyti við fullorðna mót-
ar orðfæri barnsins, eftir að málsnið
þess hefur sett svip sinn á tungutak
hinna fullorðnu.
Anna Kristín Arngrímsdóttir er
prýðileg sem Mammagagga, rödd
skynseminnar og Þorsteinn Gunn-
arsson sömuleiðis sem rödd guðs.
Aðrir vekja varla eftirtekt, enda
hlutverkin lítil.
Öll vinnan við verkið einkennist að
mínu viti af vandvirkni og trú-
mennsku við viðfangsefnið. Á það við
um stælalausa leikstjórn Maríu
Reyndal, áferðarfallega tónlist Úlfs
Eldjárn, hljóðvinnslu og alla fram-
setningu.
Guði líkur
LEIKLIST
Útvarpsleikhúsið
Leikgerð: Jón Hjartarson, leikstjórn:
María Reyndal, hljóðvinnsla: Björn Ey-
steinsson, tónlist: Úlfur Eldjárn. Leik-
endur: Anna Kristín Arngrímsdóttir, Álf-
rún Örnólfsdóttir, Guðmundur Ólafsson,
Gunnar Hansson, Gunnar Helgason,
Hanna María Karlsdóttir, Jón Hjartarson,
Katla Margrét Þorgeirsdóttir, María
Heba Þorkelsdóttir, Ólafur Darri Ólafs-
son, Víkingur Gunnarsson, Þorsteinn
Gunnarsson og Þrúður Vilhjálmsdóttir.
SÁLMURINN UM BLÓMIÐ
Þórbergur ÞórðarsonJón Hjartarson
Þorgeir Tryggvason
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni