Vísir - 15.05.1981, Qupperneq 9

Fostudágur r5.' mái‘Í98l
9
VÍSIR
Hvað varð um frlðar-
hreyflnguna á N-írlandl?
Ekkert hefur heyrst frá henni á hessum nýjustu ólgutimum
„Friðarfólkið” voru samtökin kölluð sem stofnuð voru af alþýðufólki
á Norður-írlandi og til þess að sameina kaþólikka og og mótmælenda
gegn ofbeldi i þessu landi hatursins. Þaö þótti vel við hæfi að tveir
frumherjar samtakanna hlutu friðarverðlaun Nóbels 1976.
En hvaö varð um hreyfinguna? spyrja menn i dag og svipast um, á
meðan daglega berast fréttir af óeirðum á N-lrlandi I kjölfar andláts
hungurfangans Bobby Sands. Og von er að spurt sé, þvi að litið fer
fyrir starfi hennar i dag. Eftir þriggja ára innbyrðis deilur eru sam-
tökin orðin iitið annað en fámennur kiúbbur, sem ekkert hefur haft til
málanna að leggja á þessum nýjustu ólgutimum.
Vantar neistann
Samtökin, sem stofnuð voru af
tveim almúgakonum 1976, önnur
húsmóðir, Betty Williams að
nafni, og hin einkaritari, Mairead
Corrigan að heiti, höfðu um hrið
þúsundir innan sinna vébanda. I
dag eru félagar i þeim um tvö
hundruð talsins. Svo illa er komið
fyrir þeim vegna óeiningar innan
forystunnar, deilur um peninga
og markmið.
Betty Williams er ekki lengur
búsett á N-lrlandi. Hún flutti til
Bandarikjanna og dró sig i hlé úr
starfi samtakanna i janúar 1980.
Um hana hafði staðið styrr eftir
úthlutun Nóbelsverðlaunanna,
þvi að frú Williams ákvað að
halda hluta þeirra handa sjálfri
sér i stað þess að láta þau renna
óskipt i sjóði „Friðarfólksins”.
Meiread Corrigan er enn i dag
formaður samtakanna, en nú
vantar i hana þann neista, þann
eldmóð og kraft, sem laðaði að
boðskap þessa fyrrum einkarit-
ara,þúsundir mótmælenda og ka-
þólikka árið 1976. Hún lagði ekki
einu sinni orð i belg umræðunnar
fyrir og eftir dauða Bobby Sands.
Einu sinni höfðu þær Mairead Corrigan (t.v.) og Betty Williams fylgi
þúsunda á N-lrlandi. i dag telur friðarhreyfing þeirra, sem fékk friðar-
verðiaun Nóbels 1976, aðeins um 200 manns.
AHir þrá friö á N-trlandi og endalyktir ofbeldisverkanna, en irum virðist ekki sjáifrátt.
Ofbeldið áfram
Hreyfingin spratt upp af harm-
leik. Þann 10. ágúst 1976 rann
stjórnlaus flóttabill IRA-hryðju-
verkamanns, yfir þrjú smásyst-
kini, sem i mesta sakleysi voru að
leik. Ekillinn sat dauður undir
stýrinu, skotinn til bana af bresk-
um hermönnum. Börnin létust
samstundis. Þessi harmleikur
rann fóiki til rifia, en gekk svo
nærrimóðurinni. að hún treystist
ekki til að lifa við þessa sorg. Hún
fyrirfór sér.
Mikil mótmælaalda gekk yfir
Norðurírland, þvi að slysið var
átakanlega áþreifanlegt dæmi
um, hvernig ofbeldið gat bitnað á
saklausum. Frænkur barnanna
Betty Williams og Mairead Corri-
gan, fundu hjá sér köllun til þess
að beita sér fyrir þvi, að eitthvað
gott gæti leitt af slysinu. Þær
höfðu fundið samúð bæði frá mót-
mælendum og kaþólskum og
efndu til fjölmennra útifunda, þar
sem i fyrsta sinn i áratug komu
saman bæði mótmælendur og ka-
þólikkar. Allir virtust loks geta
sameinast undir kröfunni um frið.
Friðarfólkið naut samúðar um
heim allan, og hvaðanæva frá
streymdu fjárstyrkir til starf-
seminnar. Söfnuðust um 4,2 millj-
arðar króna. Friðarfólkið stofn-
aði hjálparsjóði og studdi rekstur
smáverksmiðja til að auka at-
vinnu. Hluti af umsvifum sam-
takanna var með leynd. Eins og
þegar þau smygluðu úr landi ung-
mennum, sem ánetjast höfðu
hryðjuverkaöflum, en höfðu séð
að sér, þótt þau þyrðu ekki aö
snúa baki við baráttufélagana af
ótta við hefndir.
En fjárstreymið tók enda,
meðan ofbeldið rikir áfram.
Markmið og afstaða
Óeiningin innan samtakanna
var ekki einvörðungu rifrildi um,
hvernig fjármundum skyldi
varið, heldur var það gamla
sagan um ágreining mótmælenda
og kaþólskra, sem mestu olli. Það
sannaðist hjá „Friðarfólkinu”,
sem lengi hefur loðað við N-ír-
land. Allt samstarf þeirra i milli
virðist fyrirframt dauðadæmt.
Hvernig átti friðarhreyfingin t.d.
að taka afstöðu til kröfu IRA-
fanga um pólitiska sérstöðu
þeirra?
Samtökin gátu ekki viöurkennt
pólitiska sérstöðu IRA-hryðju-
verkamanna, þvi að þau viður-
kenna ekki pólitiskt ofbeldi. Slik
afstaða var hinsvegar i augum
kaþólskra lýðræðissinna i friðar-
hreyfingunni svik við drengina i
fangelsunum. Friðarfólkið skýrði
þá IRA-fangana „neyðarástands-
fanga”, þvi að margir höfðu verið
dæmdir á grundvelli neyðar-
ástandslaga. Fyrir þá sök vildi
friðarhreyfingin taka kröfur
neyðarástandsfanga til greina.
Nefnilega kröfurnar um að þurfa
ekki að ganga i fangabúningum,
sleppa við hegningarvinnu og
fleira. 1 augum mótmælenda tók
hreyfingin með þvi undir kröfur
IRA, sem jafngilti svikum við
Ulstersinna.
Af þvi um leiku óx tortryggni
milli hinna kaþólsku félaga
hreyfingarinnar og mótmælenda.
Það smám saman lamaði hana.
STAÐA GISCARDS
MJðG OTRYGG
Hans lyrrl samherjar ylirgeia hann hver al öðrum
Pólitisk framtið Giscard
D Estaing, sem senn lætur af
forsetaembætti, þykir i dag næsta
ótryggt og fullteins hugsanlegt,
að margir fyrri samherjar hans á
þinginu vilji kasta honum fyrir
róða.
Skömmu eftir sigur Mitter-
rands gekk Chirac, leiðtogi
gaullista, fram og hvatti til sam-
stöðu stuðningsmanna Giscards
og RPR-gaullistahreyfingarinn-
ar.
Snöggur upp á lagið visaði
Giscard samstarfsboðinu á bug,
og mátti heyra af yfirlýsingu
hans, að hann taldi sig enn eiga
eftir aö leika mikilvægt hlutverk i
frönskum stjórnmálum. Vildi
hann kenna ósigri sinum „svik-
um” leiðtoga gaullista.
Þingmenn Giscardista gerðu
það strax á eftir ljóst, að þeir
væru þarna ekki sammála leið-
toga sinum. Sumir þeirra létu eft-
ir sér hafa opinberlega, að það
jafngilti sjálfsmorði hægri flokk-
anna aö ganga til hinna fyrirhug-
uðu þingkosninga sundraðir og i
innbyrðis erjum. Roger Chinaud,
formaður þingflokks UDF, var
sendur til viðræðna viö Claude
Labbe, formann þingflokks
gaullista, i veiðleitni til þess að
koma á einhverskonar bandalagi
eða samvinnufyrir kosningarnar.
Frönsk blöð telja, að leiðtogi
sliks bandalags, ef myndað verð-
ur, hljóti óhjákvæmilega að verða
Jacque Chirac, sem sýndi styrk
sinn i fyrri umferð forsetakosn-
inganna. 1 sömuandrá er um það
talað, að tæki Giscard slikt leið-
togasæti, væri það öruggasta leið-
in fyrir mið- og hægriflokkana aö
tapa þingkosningum, ef fram
færu i næsta mánuði — eins og
Mitterrand hefur raunar boðað.
Einn af nánustu samherjum
Giscards lét eftir sér hafa i gær.
að sjái Giscard sina fyrri stuðn-
ingsmennyfirgefa sig, muni hann
naumast leita eftir endurkjöri á
þing.
Giscard D’Estaing viö vinnuborö sitt I forsetahöllinni. — „Giscard at-
vinnulaus!” hrópuðu vinstrimenn I kosningasigri sinum á dögunum, og
horfir nú tii þess aö það verði að áhrinsoröum.