Morgunblaðið - 06.04.2004, Qupperneq 40

MINNINGAR
40 ÞRIÐJUDAGUR 6. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ GuðmundurÓlafsson, fv.
verkstjóri í Hafnar-
firði, fæddist á
Smærnavelli í
Gerðahreppi í Gull-
bringusýslu 14. jan-
úar 1923. Hann lést
á St. Jósefsspítalan-
um þriðjudaginn 30.
mars síðastliðinn.
Guðmundur var
sonur Ólafs Jóhann-
esar Guðlaugssonar,
búfræðings og veit-
ingamanns í Hafnar-
firði, f. á Kirkjubæj-
arklaustri í Kirkjubæjarhreppi í
Vestur-Skaftafellssýslu 24. febr-
úar 1897, d. 2. janúar 1959, og
Sveinínu Magneu Vilborgar Ei-
ríksdóttur, f. á Smærnavelli 22.
október 1891, d. 30. júlí 1931.
Ólafur Jóhannes var sonur Guð-
laugs Guðmundssonar alþingis-
manns, f. í Ásgarði í Grímsnesi 8.
desember 1856, d. 5. ágúst 1913,
hann giftist 30. maí 1882 Olivu
Mariu, f. á Torekov á Skáni í Sví-
þjóð 21. mars 1858, d. 22. mars
1937, dóttur Olav Suenson, klæð-
skerameistara í Toreskov, og
konu hans Marie Franzen. Svein-
ína Magnea var dóttir Eiríks Guð-
mundssonar, f. 21. janúar 1869, d.
3. desember 1933, bónda og sjó-
manns í Garðhúsum, og Guðrúnar
Sveinsdóttur, f. 14. júní 1875, d.
17. ágúst 1969, húsfreyju í Garð-
Fyrri sambúð með Önnu Frið-
riksdóttur, f. í Pottagerði í Stað-
arhreppi í Skagafirði 25. des.
1915, d. 12. ágúst 2002. Foreldrar
hennar voru hjónin Friðrik Sig-
fússon bóndi, f. á Brenniborg í
Neðribyggð í Lýtingsstaðahreppi
20. des. 1879, d. 12. okt. 1959, og
kona hans Guðný Jónasdóttir frá
Hróarsdal í Hegranesi, f. 16. mars
1877, d. 29. apríl 1949.
Sonur þeirra er Ólafur Grétar
augnlæknir, f. í Hafnarfirði 26.
febrúar 1946, búsettur í Reykja-
vík. Fyrri kona hans er Lára Mar-
grét Ragnarsdóttir. Þau skildu.
Börn þeirra eru Anna Kristín, f.
26. mars 1966, Ingvi Steinar, f. 24.
mars 1973, og Atli Ragnar, f. 14.
mars 1976. Seinni kona Ólafs
Grétars er Steinunn Aagot Krist-
jánsdóttir, f. 15. september 1962.
Guðmundur fluttist úr Garðin-
um til Reykjavíkur 1930 með for-
eldrum sínum og þaðan til Hafn-
arfjarðar um áramótin 1940 og
bjó þar síðan. Hann starfaði við
akstur og bílaviðgerðir til 1950,
var á bátum og togurum til 1957.
Guðmundur komst af þegar M/s
Edda fórst í ofsaveðri í Grundar-
firði 16. október 1953. Hóf störf
hjá Vita- og hafnamálastofnun 8.
maí 1957. Hann tók sveinspróf í
bifvélavirkjun 24. nóvember 1968.
Starfaði sem vinnuvélstjóri og bif-
vélavirki til 1977 og verkstjóri hjá
stofnuninni til 1991 er hann lét af
störfum í árslok. Guðmundur var
meðlimur í Félagi bifvélavirkja og
félagi í Verkstjórafélagi Reykja-
víkur.
Útför Guðmundar fer fram frá
Fríkirkjunni í Hafnarfirði í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
húsum í Útskálasókn.
Systkini Guðmund-
ar eru Margrét hús-
móðir, f. 25.4. 1924,
búsett í Reykjavík, Jó-
hannes, f. 10.7. 1925,
búsettur í Kaup-
mannahöfn, látinn,
Sveinn, f. 31.8. 1926,
búsettur í Keflavík,
látinn og Þórdís
Hulda, f. 12.9. 1927,
búsett í Reykjavík,
látin. Hálfbræður
samfeðra eru Jón K.
endurskoðandi, f. 7.5.
1935, búsettur í
Reykjavík og Guðlaugur bólstr-
ari, f. 10.11. 1942, búsettur í
Reykjavík.
Guðmundur hóf sambúð í júní
1948. Kvæntist 22. júní 1963 Jón-
ínu Magneu Guðmundsdóttur hús-
móður, f. 7. ágúst 1923. Foreldrar
Jónínu voru Guðmundur Eiríks-
son sjómaður, f. að Stuðlum á
Barðsnesi 22. júní 1874 og kona
hans Þórunn Kristjánsdóttir, f. í
Kirkjuvogi í Höfnum 12. ágúst
1890, búsett í Höfnum, Norðfirði
og síðar í Hafnarfirði.
Sonur þeirra; Guðmundur verk-
fræðingur, gæðastjóri Siglinga-
stofnunar, f. 7.11. 1962, búsettur í
Garðabæ. Maki Þórunn Stefáns-
dóttir hjúkrunarfræðingur, f.
26.8. 1970. Eiga þau saman tvo
syni; Bjarka Ágúst, f. 21.12. 1993
og Hlyn Óskar, f. 24.6. 1996.
Örlögin höguðu því svo að ég hitti
ekki föður minn (svo ég myndi eftir)
fyrr en ég var 14 ára gamall – á
fermingardaginn minn 22. maí 1960,
norður á Sauðárkróki. Foreldrar
mínir sem höfðu verið í sambúð í
þrjú ár áður en ég fæddist, í Hafn-
arfirði, skildu er ég var eins og hálfs
árs gamall og fluttum við móðir
mín, Anna Friðriksdóttir, uppalin í
Jaðri rétt hjá Glaumbæ í Skagafirði,
til fjölskyldu hennar – Guðnýjar
móður hennar Jónasdóttur frá Hró-
arsdal og Steingríms móðurbróður
míns sem höfðu flutt frá Ingveld-
arstöðum á Reykjaströnd til Sauð-
árkróks í stríðsbyrjun. Ólst ég upp
á þessu heimili til sextán ára aldurs
er við mamma fluttum til Reykja-
víkur og ég hóf nám í MR og gekk í
KR.
Fermingarveislan var haldin á
sæmdarheimili þeirra heiðurshjóna
Guðjóns Sigurðssonar bakarameist-
ara og Ólínu Björnsdóttur. Megi
þeirra minning lifa sem lengst. – Ég
hlýt að hafa verið mjög spenntur og
e.t.v. taugaóstyrkur að kynnast föð-
ur mínum í alvöru í fyrsta skipti en
ekki man ég eftir öðru en að strax
hafi tekist góð kynni með okkur
pabba og hann gaf mér vandað
svissneskt Tissot-úr í fermingargjöf
og gekk ég með það a.m.k. þar til ég
lauk stúdentsprófi ef ekki lengur.
Ég hafði séð mynd af pabba tekna
u.þ.b. 15 árum áður í garðinum að
Reykjavíkurvegi 30 í Hafnarfirði
(þar sem ég fæddist) en þá var hann
25 ára. Á fermingardaginn var hann
tæplega fertugur og ég varð ekki
fyrir vonbrigðum – þetta var fjall-
myndarlegur maður og líka elsku-
legur í viðmóti. Ég vissi ekki þá að
hann var líka hetja, hafði líklega
bjargað meirihluta skipshafnarinn-
ar á M/S Eddu sem fórst í fárviðri á
Grundarfirði haustið 1953. Áhöfnin
komst í björgunarbát en á leiðinni í
land króknuðu nokkrir áhafnarmeð-
limir en meirihlutinn komst á bátn-
um upp á sker alllangt frá landi.
Einungis tveir úr áhöfninni treystu
sér til að reyna að synda í land,
pabbi og skipstjórinn, Guðjón Ill-
ugason. Tókst þeim báðum að kom-
ast í land en þá var Guðjón nánast
örmagna og treysti sér ekki lengra.
Pabbi hins vegar hafði þrek til að
ganga nokkra kílómetra til næsta
sveitabæjar og kalla á hjálp. Skip-
stjóranum og meirihluta áhafnar-
innar var bjargað. Pabba og Guðjón
hefur örugglega ekki rennt í grun
að 11 árum síðar skipuðu synir
þeirra ásamt goðsögninni Valbirni
Þorlákssyni landslið Íslands í tug-
þraut sem sigraði öll hin Norður-
löndin í landskeppni á Laugardals-
vellinum og það varð fullt hús!
Valbjörn setti Íslandsmet, Kjartan
Guðjónsson (síðar tannlæknir í Hf.)
setti unglingamet og undirritaður
setti drengjamet. – Næst eftir ferm-
inguna hitti ég pabba fyrir tilviljun
vestur á Hólmavík sumarið 1961.
Ég var þar að spila fótbolta með
Tindastóli gegn Strandamönnum.
Ég hafði á tilfinningunni að einhver
í áhorfendahópnum væri sérstak-
lega að fylgjast með mér en vissi þó
ekki hver. Daginn eftir sögðu fé-
lagar mínir mér að einhver maður
hefði verið að spyrja eftir mér og
„hann var mjög líkur þér að sjá,
gæti verið pabbi þinn“. Reyndist
það að sjálfsögðu vera rétt. Pabbi
hvatti mig til frekari afreka bæði í
námi og íþróttum og reyndi ég að
standa undir hans væntingum. Árið
eftir flutti ég til Reykjavíkur með
móður minni og upp frá því tókust
með okkur pabba stöðug og góð
kynni sem þó hefðu bæði mátt vera
nánari og tíðari en voru alltaf traust
og innihaldsrík.
Pabbi vann lengst af sinnar
starfsævi hjá Vita- og hafnamála-
stofnun ríkisins og þrátt fyrir eða
heldur vegna iðnmenntunar sinnar
sem bifvélavirki sérhæfði sig í
stjórn vinnuvéla og vinnuvélavið-
gerðum. Var hann lengi verkstjóri í
áhaldahúsi fyrirtækisins en einnig
einn helsti sérfræðingur landsins í
stjórn og viðhaldi vinnuvéla. Gekkst
hann fyrir námskeiðum í stjórn
slíkra véla víða um land í mörg ár.
Pabbi tók mikilvægan þátt í hafn-
argerð víða um land og þótti laginn
við að reka niður stálþil við hafn-
arbakka með stórum krönum. Eitt
sinn er til landsins var fluttur
stærsti lyftikrani í sögu þjóðarinnar
til þess tíma (gat lyft 150 tonnum,
upp úr 1960) var hann sjálfkjörinn
til að stjórna fyrstur þessu risa-
vaxna tæki.
Pabbi var elstur sinna systkina
(fjögur alsystkin og tveir hálfbræð-
ur). Lifði hann öll alsystkinin nema
yngri systur sína Margréti (Diddu)
og hálfbræðurna Jón og Guðlaug
sem eru allmiklu yngri en hann var.
Það er oft einkenni elstu systkina
að þau eru ábyrgðarfyllri og e.t.v.
dálítið ráðríkari en þau yngri. Þau
þykjast líka oft vita betur en yngri
systkinin og var það svo um föður
minn. Þó hann væri ekki langskóla-
genginn var hann vel lesinn og hafði
bæði af reynslu sinni og lestri orðið
fróðari um ýmsa hluti en gengur og
gerist af „venjulegum bifvéla-
virkja“. Strax á stríðsárunum, um
tvítugt eða yngri, lærði hann þokka-
lega ensku og starfaði sem túlkur
um tíma hjá breska og bandaríska
hernámsliðinu þótt hann væri nokk-
uð róttækur í pólitík eins og ungra
manna er oft siður. Þó efast ég um
að hann hafi verið „blóðrauður
bolsi“ og líklega dofnaði rauði lit-
urinn nokkuð með árunum.
Pabbi lauk sínu lífsstarfi farsæl-
lega og með sæmd um sjötugt.
Hann sagði þá við mig að hann sæi
mest eftir því að hafa ekki hætt
starfi nokkrum árum fyrr. Hann
átti mörg áhugamál, t.d. ljósmynd-
un, tölvutækni, ættfræði o.fl. Varð
hans reynsla næsta áratuginn eins
og margra „lifandi eldri borgara“ að
hann hafði aldrei haft meira að gera
(en þá). Fyrir um tveimur árum
veiktist hann skyndilega en þó ekki
alvarlega að því er virtist. Mér
fannst hann þó aldrei ná sér al-
mennilega eftir það og gæti þá það
mein sem leiddi hann til dauða hafa
verið farið að grafa um sig. Fyrir
einungis þremur vikum uppgötvað-
ist að hann var haldinn alvarlegu
meini á háu stigi og tók hann þá
karlmannlegu ákvörðun að hafna
meðferð enda engar batahorfur.
Hann bar sig vel til hinstu stundar
og kvartaði aldrei um verki eða
óþægindi. Þegar ég ræddi við hann
um horfurnar sagði hann við mig:
„Óli minn, ég er alveg tilbúinn að
fara, allt fúttið er hvort sem er bú-
ið.“ Kallið kom fyrr en flesta grun-
aði en eins og málum var háttað var
það e.t.v. besta lausn þess sem öllu
ræður.
Kæri faðir! Þakkir fyrir allt og
allt og far þú í friði.
Ólafur Grétar Guðmundsson.
Faðir minn, Guðmundur Ólafs-
son, var starfsmaður Vita- og hafna-
málastofnunar frá árinu 1957 og til
ársins 1990 og vann að hafnargerð
víða um land. Hann var ráðinn til
stofnunarinnar sem kranamaður og
varð síðar verkstjóri við hafnagerð-
ina. Oft var hann langdvölum úti á
landi, gat það stundum verið allt
upp í 4 mánuði. Þetta var svona
fyrstu árin áður en það kom inn í
samninga að menn ættu rétt á að
koma reglulega á heimaslóðir.
Það var með tilhlökkun þegar
ákveðið var að fjölskyldan færi með
á vit ævintýranna. Vorum við sum-
arlangt á framandi stöðum og undu
allir glaðir við sitt.
Foreldrar mínir voru á Ísafirði
1962 á vegum Vita- og hafnamála-
stofnunar og var undirritaður með í
för en reyndar undir beltisstað móð-
ur minnar og hef ég því oft verið
nefndur hálfur Ísfirðingur. Þarna
voru einnig Sigurður Anton krana-
maður og kona hans Kata, þegar
þetta er skrifað er Sigurður nýlega
hættur störfum hjá stofnuninni.
Sem dæmi um hvaða áhrif þessi
útivera hafði á fjölskylduna þá
kynntist móðir mín þar Rannveigu
Sigurðardóttur, ráðskonu hjá Sig-
ríði Jónsdóttur á Ísafirði, og varð
það upphaf að ævilöngum vinskap
þeirra í millum.
Árið 1967 var sanddæluskipið
Hákur við dýpkun á Raufarhöfn.
Var þetta sanddæluskip sérstaklega
ætlað til þess að dæla sandi af laus-
um botni. Töluverð vinna gat verið
við að koma þessum tækjum á stað-
inn, Hákur var dreginn og dælurör-
in voru sett um borð í skip og þeim
hlaðið upp og fest. Þegar á staðinn
var komið voru rörin hífð í sjóinn og
svo var slöngubátur með utanborðs-
mótor notaður við að draga rörin og
þau svo skrúfuð saman, en það var
gert þannig að maður fór úr bátnum
oft upp á hál rörin. Oft var þetta
unnið við erfiðar aðstæður jafnvel
að vetri til og menn fóru í sjóinn.
Búið var að undirbúa komu okkar
og var vel tekið á móti fjölskyld-
unni, allir starfsmenn stofnunarinn-
ar á staðnum bjuggu í þriggja hæða
húsi niðri við höfnina, var þar á
jarðhæð mötuneyti og á annarri og
þriðju hæð herbergi, við bjuggum á
þriðju hæð.
Ekki vorum við eina fjölskyldan á
vegum Vita- og hafnamála á staðn-
um. Guðmundur Lárusson og frú
voru þarna með synina Lárus og
Óskar, þeir reka í dag bátasmiðju
Guðmundar í Hafnarfirði.
Árið 1972 var haldið til ævintýra-
eyjunnar Grímseyjar þar sem vinna
við að lengja bryggjuna sem í leið
var skjólgarður fyrir ríkjandi átt-
um.
Faðir minn hafði verið þarna í
einhvern tíma áður en hann tók
okkur með þannig að hann var stað-
háttum vel kunnugur. Eitt af því
sem hann tjáði mér var að ég ætti
eftir að kynnast Óla ísbirni (Þorláks
hreppstjóra) en það var strákur á
svipuðu reki og ég sem hafði mætt
fullvöxnum ísbirni á göngu sinni um
eyjuna.
Vinnan fólst í því að undirbúa
komu varðskips með steypt ker sem
sökkt var við enda garðsins. Grímur
Guttormsson kafari vann við það að
hlaða upp steypupokum sem höfðu
verið útbúnir á bryggjunni.
Með vinnuflokknum var þó nokk-
uð af tækjabúnaði sem ekki var til í
eyjunni, þar má nefna Scania-vöru-
bíla sem fluttu efni úr námu og inn
á bryggjuna og fengum við Guddi
gamli að sitja í og sáum við um að
merkja fjölda ferða á þar til gert
blað.
Eitt af því sem ég upplifði í
Grímsey var það þegar ofurhugar
úr Vestmannaeyjum komu til eyj-
arinnar á leið sinni hringinn í kring-
um landið. Þeir voru á Sodiac-bát-
um og þá vantaði leiðsögumenn á
siglingu umhverfis eyjuna, ákveðið
var að við færum þrír með þeim en
það voru Maggi Bjarna (Bjarna
hreppstjóra) Guddi gamli og ég.
Ólafur Ragnarson, þá fréttamað-
ur, kom með lið valinkunnra manna
þetta sumar út í eyju og gerðu þeir
heimildarmynd sem síðar var sýnd í
sjónvarpinu, það var heljar uppi-
stand í eyjunni við komu þessara
manna.
Eitt af því sem var ómissandi á
þessum stað var að eiga fljótandi
far, ég hafði keypt forláta gúmmí-
bát á Akureyri sem ég hafði unnið
mér fyrir á skaki með föður mínum
við eyjuna á báta stofnunarinnar.
Sumrin 1977 og 1978 bauðst mér
að starfa með föður mínum við bor-
anir og sprengingar fyrir stálþili í
Sandgerðishöfn og Hafnarfjarðar-
höfn og dýpkun við stálþilið á
Grundartanga með sömu starfsað-
ferðum.
Stofnunin hafði látið útbúa bor-
pramma með tveimur borstólum.
Borpramminn var festur í land með
vírum og voru spil um borð þannig
að hægt var að færa hann eftir bor-
planinu sem tæknimenn stofnunar-
innar höfðu útbúið, í þessum verk-
efnum var það Jóhannes Sverrisson
sem sá um verkin, en hann starfar
enn hjá stofnuninni. Í landi var loft-
pressa sem skaffaði loft bæði fyrir
kafarann og borstólana. Á bryggj-
una var sett upp flóðbretti þannig
að á hverjum tíma mátti sjá sjáv-
arstöðuna. Til þess að komast á
milli var opinn stálbátur með mótor.
Um borð í borprammanum var List-
erljósavél sem sá okkur fyrir ljósi
og hita í tveimur vinnuskúrum sem
voru um borð. Boraðar voru holur í
botn hafnarinnar og hélt faðir minn
mjög nákvæmar skrár yfir sjávar-
hæð og hversu djúpar holurnar
urðu, hjá okkur bormönnunum og
síðan var það Sammi kafari sem
fóðraði holurnar með plaströrum.
Kafarinn var í símasambandi við
prammann og þar var það „prins-
inn“ en það var gælunafnið á að-
stoðarmanni kafarans sem var hér
Guðjón Frímannsson sem er nýlega
hættur. Borholurnar voru hlaðnar
með dýnamítspulsum sem búið var
að setja í hvellhettur og þær tengd-
ar saman á tengibretti sem flaut á
sjónum. Hnallur sem staðsettur var
um borð í prammanum var notaður
við að sprengja þessar hleðslur. Áð-
ur en hleypt var af kallaði faðir
minn „skot“ og var það hugsað til að
láta nærstadda vita og til að fæla
frá fugla. Eins og sjá má á þessum
skrifum þá var faðir minn ekki bara
faðir minn, hann var einnig vinnu-
félagi og vinur.
Elsku pabbi, takk fyrir allt það
sem þú gerðir fyrir mig og mína,
þín verður minnst sem góðs föður,
tengdaföður og afa. Minning þín lif-
ir.
Þinn sonur,
Guðmundur Guðmundsson.
Elsku afi Guðmundur.
Við kveðjum þig núna eftir
ánægjulega samveru. Það var alltaf
gott að koma til þín, fá þig til að
gera við leikföng sem biluðu hjá
okkur, mæla batteríin og kíkja í fínu
tölvuna þína. Það verður tómlegt
þegar þú ert farinn en við eigum
góða minningu um góðan afa sem
við munum halda upp á.
Við kveðjum þig með bæninni:
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Góða nótt.
Bjarki Ágúst og
Hlynur Óskar.
GUÐMUNDUR
ÓLAFSSON
Minningarkort
Hjartaverndar
535 1825
Gíró- og greiðslukortaþjónusta
Minningarkort
570 4000
Pantanir á netinu: www.redcross.is
Rauði kross Íslands bregst við neyð jafnt innanlands
sem utan og veitir aðstoð er gerir fólk hæfara til að
takast á við erfiðleika og bregðast við áföllum.
Þegar á reynir
Rauði kross Íslands