Pressan - 18.05.1989, Blaðsíða 20

20
Fimmtudagur 18. maí 1989
bridge
Þau eru mýmörg slysin sem
hent geta við bridgeborðið. Hver
kannast til dæmis ekki við að hafa
í ógáti spilað öðru spili en ætlunin
var í slag?
Það hendir okkur öll og í flest-
um tilvikum er skaðinn óbætan-
legur. En þess eru fá dæmi að slík
mistök leiði til vinnings!
♦ 1072
V Á
♦ DG973
♦ 6543
OMAR
SHARIF
♦ D98
V KG643
♦ 52
♦ Ád7
♦ 643
V9752
♦ 10864
•í* 108
♦ ÁKG5
V DI08
♦ ÁK
4* GK92
Með alla á hættu opnar Suður
á 2-gröndum, sem norður hækkar
í þrjú. Vestur spilar út hjarta-4.
Með einhverju öðru útskoti
hefði vinningurinn reynst auð-
sóttur, því innkoman á blindan
var nú horfin og tígullinn stíflað-
ur.
Svo í þeirri von að geta skapað
nýja innkomu (á spaða-10) spilaði
sagnhafi spaða-2 í 2. slag og svín-
aði gosa.
Vestur seig i þanka. Hvernig
átti hann að haga framhaldinu,
eftir að hafa unnið á spaðadrottn-
ingu? Það var ljóst af sögnum að
austur átti ekki stakan punkt. Vís-
ast var best að spila hlutlaust til
baka. Spaðaníu . . . ?
En eitthvað fór úrskeiðis við
vangavelturnar. Sér til mikillar
hrellingar uppgötvaði vestur að
hann hafði spilað spaða-9 í gos-
ann!
Samningurinn var nú dauða-
dæmdur. Suður átti 7 slagi vísa og
sá 8. fékkst i lokastöðunni.
Og spilinu var varla lokið þegar
lofsyrðum og hamingjuóskum
með eitursnjalla vörn rigndi yfir
vesalings vestur!
skák
Litið um öxl
Þessir þættir hafa verið lausir í
reipunum, en þar höfum við þó
fylgst með útbreiðslu manntafls-
ins í grófum dráttum, frá upphafi
og fram undir árið 1700.
Flestum sagnfræðingum kem-
ur saman um að manntaflið sé
indverskt að uppruna (þótt reynt
hafi verið að leiða rök að því að
það hafi fyrst komið fram í Kína),
og við höfum fylgst með út-
breiðslu þess þaðan vestur á bóg-
inn.
Manntaflið skýtur rótum með-
al araba og lifir þar mikið blóma-
skeið frá því um miðja níundu öld
og allt fram undir 1500. Á þessum
öldum semja arabar bækur um
skák, hinar fyrstu í heiminum,
þar koma fram fyrstu atvinnu-
mennirnir, menn sem hafa ofan af
fyrir sér með því að vera fremstir-
í tafli. Þeir eru aufúsugestir við
hirðir þjóðhöfðingja, vinna
margan frægan sigur (sem nú er
löngu gleymdur!) og eru mikils
metnir.
Manntafls er víða getið í bók-
menntum araba, í ljóðum þeirra
og orðtækjum, þjóðsögum þeirra
og ævintýrum. í þessum fornu
bókmenntum koma draumar víða
við sögu, heilar bækur fjalla um
drauma og ráðningar þeirra og
þar er manntaflsins oft getið.
Á áttundu og niundu öld berst
manntaflið svo frá aröbum til
Evrópu, fyrst til Spánar og Ítalíu.
Nafn þess breytist úr sjatranj í
skák eða eitthvert orð samstofna
því og heitir skákin þá líklega í
höfuðið á kóngi skákborðsins.
Næsti þjóðhöfðingi írana á und-
an erkiklerknum Kómení var
shah eða keisari þeirra.
Við höfum séð hvernig skákin
breiddist út á Spáni og Italíu og
lifði þar nýtt blómaskeið, hvernig
hver bókin af annarri kom fram
þar sem fjallað var um þennan
leik, hvernig afreksmenn komu
fram og unnu sér frægð, ferðuð-
ust milli Ianda, tefldu við hirðir
þjóðhöfðingja, gátu sér góðan
GUÐMUNDUR
ARNLAUGSSON

orðstír og lentu í ævintýrum af
ýmsu tagi.
Við höfum minnst á hirðir
frakkneskra jarla og konunga þar
sem skákin var í hávegum höfð og
talin til hinna göfugustu íþrótta.
Einnig höfum við sagt frá fyrstu
þýsku riddarasögunni sem þjóð-
sagnafræðingurinn Jakob
Grimm gaf út á sínum tíma, sög-
unni af riddaranum Ruodlieb. En
þótt Þýskalands hafi annars verið
að litlu getið í þessum þáttum er
margt sem bendir til þess að
manntaflið hafi einnig notið vin-
sælda þar. Til er skjal l'rá árinu
1467 þar sem boðið er til skák-
þings í Heidelberg. Þar er tiltekið
hvaða dag þingið skuli hefjast,
þátttakendum heitið griðum,
þeim boðin gisting og fæði meðan
mótið stendur. Ekki er vitað hvort
þetta mót fór nokkru sinni fram,
en svo fagmannlega er frá boð-
skjalinu gengið að ekki er fráleitt
að hugsa sér að þeir sem það
sömdu hafi komið nálægt slíkum
hlutum fyrr. Þá má geta þess að
góðkunnur og vinsæll þýskur
þjóðhöfðingi, Ágúst hertogi af
Braunschweig-Luneburg (1579—
1666), þýddi bók þá er Ruy Lopez
hafði ritað og gaf hana út árið
1616 undir dulnefninu Gustav
Selenius. Ágúst hertogi hafði
ferðast víða, hann safnaði bókum
og stofnaði bókasafn í Wolfen-
buttel og réð þangað kunnan
mann sem bókavörð: skáldið
Gotthold Efraim Lessing. Þetta
bókasafn er enn til með fornum
skákbókum sínum og þar er einn-
ig safn til minningar um Lessing.
krossgátan
ÍISKuR' V
5 ró'öt/Mw
kiwal -y

SUlFLA
SLurfcitm

jpOLGbÐ
GALDíaR
£Kil£>uiJ
GkíirhfL
poíi-
N'0Q\xk
BLBVffí
U/SKI
WeW-
/N£
PR-im
GP0&R
LoKKfí
OfrKuR;;
DU&L£d
OHLO'oÐ

sWW
ODDlNri
DR.fi/JG
LJÚlFT

BJfíLfflí?
HÍTTla. M
GoRmtA
\titill
Tfiu/J
NfifN
EKKI
GALTI
SLB.IFI/J
KirfD m
SIGAD
Srfín/Afi

L'iFFÆfil
MfiLufí.
SKfiSS
fiFKO/0
fiNDfi
OULuNfi-
MU.NKI
SF-Txe,
líSTAT/R
HOi-Ð
SKiPurJ
uMSTfirlG
IÍEITIa
FlJoTlÐ
FoFtEO
ufiNfl
fiSK/Ju/A

flNKt'/r/-
DfiOPfl
BNfiSfl
liElDNl
KLfiMPl
J0R-
KF-Nflfi
17
18
19
20
21
22
VERÐLA UNA KROSSGÁTA NR. 34
Skilafrestur krossgátunnar nú er til 28. maí. Utanáskriftin er:
PRESSAN, krossgáta nr. 34, Ármúla 36, 108 Reykjavík.
Bókaverðlaun þessarar viku eru skáldsaga eftir Iris Murdoch,
Nunnur og hermenn. Iris Murdoch er einn þekktasti rithöfundur
Breta á þessari öld. Nunnur og hermenn, fyrsta bók hennar sem
gefin gefin út á íslensku, er spennandi og falleg ástarsaga en jafn-
framt átakamikið skáldverk. Það er bókaforlagið Iðunn sem gefur
bókina út.
Dregið hefur verið úrréttum lausnum á32. krossgátu en rétt lausn
var: Skylt erskeggið hökunni. Hinn lukkulegi vinningshafi að þessu
sinni er Linda Hilmarsdóttir, Unufelli46, 111 Reykjavík. Bókinsem
hún fær í sinn lilut er Gengið í guðshús, kirkjur og kirkjnlist á ís-
landi. Bókin, sem er eftir séra Gunnar Kristjánsson, er gefin út af
Almenna bókafélaginu.