Pressan - 15.11.1990, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR PRESSAN 15. NÓVEMBER
9
400 þúsund krónur á mánuði en Páll
skilaði ekki leigugreiðslum til hús-
eigenda. Á tveimur árum hafði
hann því nálægt 10 milljónum fyrir
leiguna, án þess að hlutafélagið
Lækur, sem er eigandi hússins, fengi
leigugjaldið til sín.
KEYPTI ALLT SEM HREYFÐIST
„Páll virðist hafa farið á algjört út-
gjaldafyllerí. Ýkjulítið má segja að
hann hafi keypt allt sem hreyfðist.
Meðal þess sem hann keypti má
nefna heildverslunina ísleið, sjoppu
í Breiðholti, Skallasjoppuna í Lækj-
Skömmu eftir ad bjórinn var
leyfdur létu sjö adalstjórnendur
Sanitas af störfum. Sjömenningarn-
ir sem höfbu átt stœrstan þátt í hinni
miklu uppbyggingu sem ordid hafdi
í fyrirtœkinu.
Medal þeirra sem létu af störfum
var Ragnar Birgisson forstjóri.
Ragnar er fyrrum tengdasonur Páls
G. Jónssonar.
Ragnar hœtti fyrir mitt ár 1989.
Hann gerdist meöeigandi í Opal,
þar sem hann er framkvœmda-
stjóri. Helgi Sigurdsson, sem var
tæknilegur framkvæmdastjóri,
hætti og keypti fyrirtækið Frostver í
Hafnarfirði. Fjármálastjórinn, Jó-
hann Sveinsson, lét af störfum og
fór utan til náms. Rúnar Björgvins-
son, sem var markaðsstjóri, er nú í
stjórnunarstarfi hjá Burstafelli og á
hlut í því fyrirtæki. Baldvin Valdi-
marsson var framkvæmdastjóri á
Akureyri, nú framkvæmdastjóri hjá
Niðursuðuverksmiðjunni K. Jóns-
son á Akureyri. Gudlaugur Gud-
laugsson var sölustjóri hjá Sanitas.
Hann hætti og fór til starfa hjá Sam-
bandi íslenskra samvinnufélaga.
Hann stoppaði stutt þar. Hann er
einn af starfsmönnum söludeildar
Ölgerðarinnar Egils Skallagríms-
sonar. Kristinn Kristinsson, sem var
innkaupastjóri, flutti til Blönduóss,
eftir að hann hætti hjá Sanitas. Eftir
að Ragnar Birgisson keypti sig inn í
Ópal bauð hann Kristni vinnu þar.
Kristinn tók tilboðinu og er nú
starfsmaður sælgætisgerðarinnar.
ÆVINTÝRALEG SÖLUAUKNING
Páll G. Jónsson keypti fyrst hlut í
Sanitas árið 1978. Skömmu síðar
varð hann aðaleigandi fyrirtækis-
ins. í fyrstu gekk reksturinn ekki
vel, en mikil þáttaskil urðu haustið
1986. Þá voru keyptar nýjar átöpp-
unarvélar, fyrir dósir, en það voru
fyrstu vélar sinnar tegundar hér á
landi.
Skemmst er frá því að segja að
söluaukningin varð ævintýraleg,
langt fram úr björtustu vonum. Árið
1987 tvöfaldaðist gossalan. Sanitas
fékk af því tilefni alheimsviður-
kenningu frá Pepsi fyrir mestu sclu-
aukningu á árinu. 1988 var einnig
gott ár hjá fyrirtækinu og aftur fékk
það viðurkenningu frá Pepsi. 1988
varð Sanitas umsvifameira en Öl-
gerðin Egill Skallagrímsson, í fyrsta
sinn. Einnig velti Sanitas meira fé á
árinu en Sól hf. Ekki tókst að fylgja
þessu eftir árið 1989.
í lok ársins 1988 var eigið fé Sanit-
as á annað hundrað milljónir króna.
argötu, rekstur verslunarinnar við
Garðatorg í Garðabæ og fleira. Ég
held að óhætt sé að segja að hann
hafi tapað á öllum þessum viðskipt-
um,“ sagði maður í viðskiptalífinu.
Maðurinn hélt áfram: „Hann hef-
ur líka keypt húseignir og lóðir.
Barkarskemman í Hafnarfirði er eitt
dæmið. Gunnar Jóhannsson í Fóð-
urblönduninni keypti húsið af Sæ-
plasti á 100 milljónir. Gunnar átti
það ekki lengi því Páll keypti húsið
af honum fyrir 120 milljónir, en til
hvers veit ég ekki. Húsið stendur
autt og er sennilega illseljanlegt.
Árið 1987 varð hagnaður af rekstr-
inum um 20 milljónir, allar tölur eru
á þávirði.
BRUGGVERKSMIÐJAN
STÆKKUÐ
Árið 1988 var hafist handa við að
stækka bruggverksmiðjuna á Akur-
KOSTAKAUP i Hafnarfirði varð gjald-
þrota. Páll átti um 600 þúsund hjá fyr-
irtækinu. Til að komast hjá tapi
keypti hann verslunina og tapaði
peningum á viðskiptunum.
eyri. Stækkunin kostaði um 150
milljónir króna. Árið 1988 tapaði
Sanitas um tíu milljónum króna, en á
árinu hafði mikið fé runnið til fram-
kvæmdanna á Akureyri og eins var
verið að greiða niður „dósalínurn-
ar“ I Reykjavík og fyrir norðan. Á
því ári var framkvæmdum lokið og
bjórframleiðslan hófst, án þess að
tekjur kæmu á móti.
Samkvæmt þeim áætlunum sem
lágu fyrir var fjárfestingin í brugg-
verksmiðjunni arðbær. Áætlanir um
bjórsölu stóðust hins vegar ekki.
Páll gerði ráð fyrir að hún yrði 20 til
25 milljónir lítra á ári og taldi víst að
Sanitas fengi helming markaðarins.
Aðrir starfsmenn fyrirtækisins voru
ekki eins bjartsýnir, þeir töldu að
heildarsalan yrði um 12 milljónir
lítra og eðlilegt væri að gera ráð fyr-
ir að þeir fengju um þriðjung mark-
aðarins, eða um f jórar milljónir lítra.
Þessar áætlanir stóðust ekki. Sal-
an varð „aðeins" sjö milljónir lítra.
Af því var markaðshluteild Sanitas
3,5 milljónir lítra, eða 50 prósent
markaðarins. Sanitas fékk því þann
hluta markaðarins sem Páll vonað-
ist eftir, en markaðurinn varð mun
minni. Þrátt fyrir að öðrum starfs-
mönnum Sanitas skeikaði um fimm
milljónir lítra í áætlunum sinum um
heildarmarkaðinn voru þeir aðeins
500 þúsund lítrum frá því sem þeir
töldu eðlilegt að reikna með að San-
itas næði í sinn hlut.
Flestir þeir sem PRESSAN hefur
rætt við eru á því að sú sala sem San-
itas náði hafi dugað til að standa
straum af fjárfestingum bruggverk-
smiðjunnar.
Þar fóru 120 milljónir. Ævintýrið
með Stöð 2 er annað dæmi. Hann
keypti hlut fyrir 105 milljónir króna.
Þeir peningar voru teknir úr rekstri
Sanitas. Hann fékk þessa peninga
að vísu endurgreidda en eigi að síð-
ur leyfði hann sér að taka 105 millj-
ónir út úr rekstri Sanitas."
LOFORÐ SVIKIN
Lögmenn sem PRESSAN hefur
rætt við segja að nú stefni í að sótt
verði að Páli vegna skuldahalans.
Áhyggjur vegna framtíðar fyrir-
tækja Páls eru því ekki einungis
„Það er ekki rétt. Þetta var offjár-
festing. Sanitas nær sér ekki á strik
eftir þessar miklu fjárfestingar. Það
er sama hvað hver segir, þeir fóru of
geyst," segir þekktur iðnrekandi.
ÆVINTÝRALEG BJÓRSALA
Þegar bjórinn var leyfður hófst
mikil samkeppni. Sanitas náði
undraverðum árangri. I fyrstu var
fyrirtækið með 80 til 90 prósent af
veitingahúsamarkaðinum og 50 til
60 prósent af sölu í verslunum
ÁTVR.
„Við vissum að erfitt yrði að halda
þessari stóru hlutdeild í áfengis-
verslunum. Það átti hins vegar að
vera hægt að halda nánast öllu og
jafnvel bæta við söluna á veitinga-
húsunum. Það hefur ekki tekist og
ég veit ekki hvers vegna. Ég hætti
það snemma eftir að bjórinn var
leyfður. Það er ljóst að eitthvað hef-
ur brugðist. Það er nefnilega ekki
nóg að ná markaðinum, það er ekki
síður mikil vinna að halda honum,"
sagði einn þeirra sjö stjórnenda sem
létu af störfum hjá Sanitas skömmu
eftir bjórdaginn.
„Þetta var ævintýri. Við unnum
brjálæðislega. Það gekk allt upp og
hópurinn var mjög samstiga. Við
töldum ekki eftir okkur að vinna
sólarhringum saman. Það er engin
spurning að Ragnar Birgisson stýrði
þessu og þetta verkefni hvíidi mest
á honum. Éjg hef hugsað um það að
ef einhver Islendingur átti skilið að
fá markaðsverðlaun Noðurlanda,
sem Jón Óttar Ragnarsson fékk, þá
var það Ragnar Birgisson," sagði
annar sjömenninganna.
AFSKIPTIN MEIRI MEÐ
VAXANDI VELTU
Páll G. Jónsson hafði lengst af lítil
afskipti af rekstri Sanitas. Hann lét
Ragnari Birgissyni og öðrum yfir-
mönnum eftir daglegan rekstur fyr-
irtækisins, en eftir dósavæðinguna
og þá miklu veltuaukningu sem
fylgdi í kjölfarið jókst áhugi hans á
fyrirtækinu. Eftir að bjórinn var
leyfður og velta Sanitas varð mun
meiri en nokkru sinni fékk Páll æ
meiri áhuga á fyrirtækinu. Þrátt fyr-
ir að þær vonir sem hann hafði um
bjórsöluna hryndu ætlaðist hann til
þess að auknar tekjur Sanitas yrðu
meðal annars notaðar til að standa
straum af miklum skuldahala Pólar-
is.
Ungu mennirnir sjö voru ekki
sáttir við með hvaða hætti Páll vildi
nota þessar auknu tekjur. Þeir létu
allir af störfum fáum vikum eftir 1.
mars 1989, bjórdaginn sjálfan.
bundnar við stóru lánardrottnana.
Aðrir eru þegar farnir að hugsa sér
til hreyfings. Sumir segja hann kald-
an og óheiðarlegan. Hann lofar ítrek-
að greiðslum en stendur við fæst
sem hann segir.
Lögmenn sem PRESSAN hefur
haft tal af segja að nú verði ekki
lengur unað við orðin tóm og að Páll
megi búast við hrinu fjárnáma.
Það er æ algengara að Sanitas geti
ekki afgreitt framleiðsluvörur sínar.
Ástæðurnar eru fyrst og fremst hrá-
efnisskortur. PRESSAN veit að er-
lendir aðilar, sem hafa lengi skipt
við Sanitas, hafa fyrir nokkru skrúf-
að fyrir frekari viðskipti. Páll leysti
málið með því að kaupa sömu vöru
af umboðsmanni erlenda fyrirtæk-
isins hér á landi.
ÚRSLITASTUNDIN
Örlög Sanitas eru að ráðast. Toll-
stjórinn lét fyrir nokkru innsigla
verksmiðju fyrirtækisins í Reykja-
vík. Eftir þriggja tíma lokun var inn-
siglið rofið. Páli tókst að greiða inn á
skuldina og fékk frest til morgun-
dagsins til að greiða það sem eftir
stendur. Ef ekki tekst að forðast lok-
un má búast við að Sanitas heyri
brátt sögunni til.
Sá lánardrottinn sem á mest á
hættu er Landsbankinn. Þar er leit-
að allra leiða til að bjarga Sanitas.
Hagsmunir bankans eru verulegir,
en Landsbankinn hefur ekki lengi
verið viðskiptabanki Sanitas. Til
skamms tíma hafði fyrirtækið við-
skipti við Iðnaðarbankann. Iðnað-
arbankinn lokaði á þau viðskipti eft-
ir að Páll hafði tekið við stjórn fyrir-
tækisins. Eftir lokunina færði Páll
bankaviðskipi sín yfir í Landsbank-
ann.
Sigurjón M. Egilsson
STÓRVERSLUNINA við Garðatorg
keypti Páll til að forða sérfrá tapi. Það
tókst ekki og Páll tapaði umtalsverðu
fé á viðskiptunum.
TOPPARNIIFLÚBU PÚ
|L|
ú þegar ljóst er að Halldór
Guðbjarnason fær bankastjórastól
Landsbankans er komin upp ný
staða fyrir Geir Magnússon,
bankastjóra í Samvinnubankanum,
sem lengi var talinn líklegastur allra
til að fá stöðuna. Vilhjálmur Jóns-
son, forstjóri Olíufélagsins, ku ekki
geta hugsað sér annan eftirmann en
Geir. Geir mun ekki vera frá því að
þiggja frekar stöðu forstjórans en
bankastjórans...
A
stjórnarfundi Sláturfélags
Suðurlands í gær var ákveðið að
ganga til viðræðna við ríkið um sölu
á húsinu í Laugar-
nesi. Nefnd sú sem
ríkisstjórnin skipaði,
undir forystu Jóns
Sveinssonar, að-
stoðarmanns forsæt-
isráðherra, hefur
ákveðið að mæla
með sölunni. Mun það vera niður-
staða hennar að ríkið geti notað
húsið og þá meðal annars undir
listaháskóla eða jafnvel þjóðminja-
safn. Þá hefur Steinþór Skúlason,
forstjóri SS, hitt Ólaf Ragnar
Grímsson fjármálaráðherra að
máli út af húsinu. Mun vera rætt um
einhver eignaskipti I tengslum við
kaupin...
C
B^æplast á Dalvík keypti Plast-
einangrun á Akureyri fyrir nokkru.
Sæplast hefur til þessa rekið Plast-
einangrun áfram á
Akureyri. Innan
skamms verður
sennilega breyting
þar á. Pétur Reim-
arsson, fram-
kvæmdastjóri Sæ-
plasts, og aðrir
stjórnendur fyrirtækisins eru alvar-
lega að hugsa um að flytja alla starf-
semi Plasteinangrunar til Dalvíkur.
Því stefnir í að enn þrengi að vinnu-
markaðinum á Akureyri...
C
Avtjórn ríkisspítalanna leigði á sl.
ári Golfklúbbi Garðabæjar spildu úr
Vífilsstaðalandi undir 9 hola golfvöll
til 20 ára. Leigugjaldið er út af fyrir
sig óvenjulegt; 40 félagsskírteini hjá
golfklúbbnum. Árgjald hjá klúbbn-
um er um 26 þúsund krónur fyrir
einstakling og leiguvirðið því ná-
lægt einni milljón króna. Það var
Starfsmannaráð ríkisspítalanna sem
fékk skírteinin til ráðstöfunar og
auglýsti ráðið eftir umsóknum um
notkun á þessum hlunnindum. Skír-
teini buðust til árs í senn „gegn
vægu verði“ og gat hver sem er
meðal þúsunda félagsmanna ráðs-
ins sótt um. Kynningin hefur hins
vegar farið fyrir ofan garð og neð-
an, því aðeins örfáir nýttu sér þetta
gullna tækifæri til niðurgreiddrar
golfiðkunar í sumar. Á sama tíma
gat golfklúbburinn ekki selt skír-
teini til samsvarandi fjölda einstak-
linga, en á hinn bóginn kemur það
kannski ekki að sök, því Garðabæj-
arkaupstaður sér um að ræsa fram
og rækta landspilduna...
eir sem fylgdust með próf-
kjörsþátttöku Hreggviðs Jónsson-
ar veittu því athygli að félagi hans,
Ingi Björn Albertsson, veitti vini
sínum engan stuðning...