Pressan - 15.11.1990, Blaðsíða 21

HMMTUDAGUR PRESSAN 15. NÓVEMBER
21
Sigurdur Orlygsson
myndlistarmaöur
Draumurinn
að ganga
inn í verkid
Siguröur Örlygsson er stórtœkur listmálari. Honum
dugar ekki hin heföbundna málaralist í tuíuídd, heldur
samtuinnar hann akrýl, olíuliti, timbur, pappa, trémassa
og skúlptúr. Og honum duga ekki þessir uenjulegu 1—3
fermetrar, heldur gjarnan um 15 fermetrar — og þríuídd.
Meö slík uerk í smíöum uar orðiö býsna öröugt að hafa
uinnustofu á fjórðu hœð uið Laugaueg. Puí keypti hann
hús. Og flutti það í heilu lagi í Skerjafjörðinn!
Sigurður fæddist árið 1946 og ut-
skrifaðist frá Myndlista- og handíða-
skóla íslands 1971. Hann nam í Det
kongelige danske kunstakademi
1971—1972 og í Art Students League
of New York 1974—1975. Hann á að
baki átján einkasýningar, þar af
þrjár erlendis, en síðast sýndi hann
á Kjarvalsstöðum í vor. Sigurður
hlaut menningarverðlaun DV fyrir
sýningu í því húsi árið 1988.
„Ég hef alltaf málað mjög stórt og
æ stærra. Draumurinn er að geta
svo gott sem gengið inn í þennan
heim og að vera nánast staddur í
verkinu. Um leið hef ég gaman af
því að blanda saman ólíkum stíl-
brigðum, t.d. expressíonísku mál-
verki og skúlptúr."
HÚS FLUTT MEÐ MANNI
OG MÚS
Sigurður er að koma upp nýju
heimili og vinnustofu og eins og í
verkum sínum ræðst hann ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur —
flytur heilt hús um set! Hann keypti
gamla AA-húsið í Tjarnargötu 5 af
Alþingi og flutti það í Skerjafjörð-
inn, þar sem framkvæmdir eru nú
langt komnar. „Það er hlýlegur andi
í þessurri gömlu húsum og ég hef
mjög gaman af því að gera húsið
upp. Kannski er ég með snert af ein-
hverri fortíðarhyggju, en vinnustof-
an í húsinu verður mjög nútímaleg
og að því leyti blanda ég tímabilum
saman eins og í verkum mínum."
RÁÐGÁTAN UM TÍMANN
OG RÚMIÐ
— Verk þín eru, auk þess aö vera
stór, hálfgeröar fantasíur, hvaö
gengur þér til?
„Eg hef alltaf verið spenntur fyrir
þessum „gamla" eða reyndar tíma-
lausa tækniheimi. Verk mín endur-
spegla gjarnan fortíð og framtíð í
einu; óráðna tíma eða tímalausa
hluti gerða af mannavöldum. Þegar
ég var yngri heillaðist ég af heimi
Jules Verne og Leonardos da Vinci.
Þeir voru að spá í framtíðina og
voru mínir menn.“
— Er þá spá um framtíöarveröld
aö finna í verkum þínum?
„Nei, það þýðir ekkert að spá í al-
vöru um framtíðina, hugmyndir
manna eru enda oft svo vitlausar.
Það er svo takmarkað hægt að sjá
fyrir með vissu að það tekur því
ekki. Þess vegna eru myndir mínar
líka óljósar. þær eru ráðgátan um
tímann og rúmið, um eilífðina og af-
stæðið."
— Þú settir upp fyrstu einkasýn-
inguna í Unuhúsi áriö 1971. Þaö hef-
ur vœntanlega margt breyst síöan?
TJANINGIN SKIPTIR
HÖFUÐMÁLI
„Já, það hefur ýmislegt breyst í
listsköpun minni. Ég byrjaði sem
glerharður abstraktmálari, en
smám saman birtust þekkjanlegir
hlutir í verkunum. Að öðru leyti geri
ég lítinn greinarmun þarna á, mér
finnst tjáningin skipta höfuðmáli.
Mér finnst að verk mín séu alltaf að
dýpka. Ég vil segja sögu sem áhorf-
andinn fær að ráða í, ekki þó þannig
að í henni megi finna ákveðnar
„bókmenntir". Ég vil ekki negla nið-
ur fyrirframgefna túlkun. Þó verð
ég að gefa myndum mínum nafn."
— Þú ert sagöur jaröbundinn,
nánast trúlaus, en þó skaparöu
svona stór verk, eins og þú sért aö
reyna aö ná sambandi viö almœtt-
iö...
„Ég hef aldrei verið trúaður, en
samtyil ég ekki kalla mig jarðbund-
inn. Ég er ekki fullur trúarafneitun-
ar. Ég hef alltaf verið spenntur fyrir
dulúðinni, fantasíunni, óleystum
gátum tilverunnar. Sú myndlist sem
ég hef hvað mest sótt í er renaiss-
ance, sem var grundvöllurinn að
öllu sem á eftir kom. Þetta var trúar-
leg list, enda var það kirkjan sem
tók að leggja peninga í listina.
Myndmálið varð til og hátindi lista-
sögunnar varð náð.“
SVO GOTT SEM KOMINN
í STRÆTIÐ
— Hvernig vinnuröu myndir þín-
ar?
„Fyrir mig er það ævintýri að
gera hverja mynd. Ég geri aldrei
skissur, hef raunar aldrei hugmynd
um það fyrirfram hvað úr verður.
Þetta er eins og að fara í bíó án þess
að hafa hugmynd um hvaða mynd á
að sýna. Og það tekur mig gjarnan
tvo mánuði að fullklára hvert verk
og er ég þó allan daginn að.“
— Okkur er sagt aö fyrir nokkrum
árum hafi oröiö gagnger breyting í
vinnuafköstum þínum og hugar-
fari. ..
„Já, það er óhætt að segja það. Ég
hætti að drekka fyrir sjö árum, þeg-
ar ég var svo gott sem kominn í
strætið. Ég var búinn að drekka í
þrettán ár og hafði aldrei tekist að
einbeita mér fyllilega að því sem ég
var að gera, náði aldrei viðunandi
dýpt. Þolinmæðina vantaði. Eftir að
ég hætti hefur orðið algjör umpól-
un; ég náði loks einbeitingu og
virkilegum framförum."
— Faöir þinn, Örlygur Sigurös-
son, og bróöir hans, Steingrímur,
eru landskunnir listamenn. Listin er
þá vœntanlega þér í blóö borin . ..
„Ég stefni adallega að því að hafa þolanlegar tehjur af þessu,
þannig að ég geti unnið áhyggjulaus og séð fyrir mínum sex
börnum."
ÆTLAÐI EINNA HELST í
ARKITEKTÚR
„Ég segi það nú kannski ekki, þ.e.
ég var ekki barnungur ákveðinn í
að gerast listamaður. Það var vissu-
lega mikið um listabækur heima og
ég nefni sérstaklega Van Gogh og
Picasso. Það var kannski kveikja fal-
in í að kynnast þeim. Samt ætlaði ég
alltaf að verða eitthvað annað. Ég
gafst upp í menntaskóla, en þá hafði
ég einna helst ætlað mér að verða
arkitekt — og það segir kannski
ákveðna sögu, stíllinn nú ber þess
ótvíræð merki. Það var ekki fyrr en
ég var orðinn 21 árs að ég fór í
Myndlista- og handíðaskólann.
Kannski var ég þá búinn að beita
útilokunaraðferð, en aldrei hef ég
séð eftir því að hafa valið þessa
braut. Efalaust spila hér inn í bæði
umhverfi og erfðir. Ég get alveg
ímyndað mér að Kjarval hefði end-
að uppi „hálfviti í tómarúmi" ef
hann hefði fæðst einhverjum árum
fyrr. Eins að ég væri að gera allt
annað hefði ég fæðst fáeinum árum
síðar."
Sigurður hefur aldrei verið
kenndur við ákveðinn „isma" eða
tískusveiflur. Hann talar þó sjálfur
um þrjá hópa í myndlistinni, 1. sept-
ember-hópinn, SÚM-arana og Suð-
urgötu 7-hópinn.
SAMKEPPNIN
GEYSILEGA HÖRÐ
„Við Magnús Kjartansson vorum
nokkuð sér á báti, vorum að koma
fram í kjölfar ,,SÚM-aranna“, en lent-
um aldrei í breiðfylkingu. Nú eru
heldur engir ákveðnir „ismar" í
gangi, einstaklingshyggja er ríkj-
andi og allt leyfilegt. Það er bæði
kostur og galli. Það er t.d. kostur að
möguleikarnir til að búa til viður-
kennd listaverk eru óendanlega
margir; allt er rétt, svo framarlega
sem það hrífur. Á hinn bóginn eru
þetta erfiðir tímar fyrir listamenn —
þeir hafa aldrei verið fleiri og sam-
keppnin geysilega hörð. í kringum
1950 voru uppi 15 til 20 viðurkennd-
ir myndlistarmenn, nú eru þeir
kannski á milli 500 og 1.000 og 300
til 400 sýningar haldnar á hverju
ári. Það er um leið mjög erfitt að lifa
á listinni núna, sérstaklega vegna
þess að fólk gerir svo lítinn greinar-
mun á því hvað er gott verk og hvað
vont.“
— Þú undirbýrö nú einkasýningu í
París nœsta sumar og samsýningar
í Hamborg og Lissabon. Þá eru líkur
til aö á nœsta ári haldiröu einkasýn-
ingu í Helsinki. Er planiö aö veröa
heimsfrœgur?
SVO OFBOÐSLEGA
MARGT ÓGERT
„Nei, nei. Nú er ég að fá betri
vinnuaðstöðu og ég vona vissulega
að ég eigi eftir að bæta mig og koma
fram með eitthvað nýtt. En fyrst og
fremst blasir við vinna og aftur
vinna. Ég stefni aðallega að því að
hafa þolanlegar tekjur af þessu
þannig að ég geti unnið áhyggjulaus
og séð fyrir mínum sex börnum. Ég
stefni ekkert að því að slá í gegn eða
verða heimsfrægur. Þá væri nær að
fara í poppið eða fótboltann — og
það er of seint að spá í það, ég enda
laglaus og stirður! Að öðru leyti
finnst mér að ákveðinn þröskuldur
sé að baki, sem margir stíga annars
yfir á þessum aldri — margir taka út
þroska um fertugt. Nú stefni ég bara
að því að vinna og aftur vinna."
— Lífiö er þá lítiö annaö en listin
hjá þér . . .
„Síðustu árin hefur áhugasvið
mitt vissulega verið að þrengjast.
Öll mín orka fer í málverkið, að
hlusta á klassíska tónlist og sinna
fjölskyldu minni. Ég les t.d. mjög lít-
ið dagblöð, það er rétt svo að ég
fylgist með helstu fréttum. Tíminn
er svo dýrmætur og það er svo of-
boðslega margt ógert. Um leið
komst ég varla í gang fyrr en ég
varð fertugur og kannski er ég að
vinna upp margar glataðar stundir
drykkju og dellu."
Friðrik Þór Guðmundsson