Pressan - 15.11.1990, Blaðsíða 26

26
FIMMTUDAGUR PRESSAN 15. NÓVEMBER
RÚSSARNIR ERU KOMNIR. Fimmmenningarnir Andrej Fílíppov, Oleg Tistol,
Konstantín Reúnov, Sergej Míronénkó og Vladímír Míronénko.
Margrét Rún kvik-
myndaleikstjóri
Skil ekki
hvernig kvik-
myndagerdar-
menn geta lif-
að á Islandi
„Myndin vakti mikla reidi. Eftir
frumsýninguna í Múnchen vard
madur hálfáttavilltur, því þad var
öskrad þvers og kruss um bíóid,“
segir Margrét Rún Guðmundsdótt-
ir kvikmyndagerdarmadur um
kvikmynd sína, „Hœttu nú þessu
Woli, Hermann minrí', sem sýnd
Iverður í sjónvarpinu nk. sunnu-
'dagskvöld.
Myndina, sem er 40 mínútna
löng, gerði Margrét Rún á öðru og
þriðja ári í Kvikmynda- og sjón-
varpsskólanum í Múnchen og hef-
ur henni orðið vel ágengt með
hana ytra. Stærsta svæðisbundna
sjónvarpsstöðin í Þýskalandi hefur
tekið hana til sýningar á næsta ári
og danskt dreifingarfyrirtæki hef-
ur tekið að sér að selja hana um
heim allan.
„Hættu þessi voli, Hermann" fjall-
ar um Hermann Bunndeckel, sem
er næsta ósáttur við sjálfan sig og
leitar halds og trausts hjá Hjálp-
ræðishernum. Þar hegðar hann
sér hins vegar ekki vel og neyðist
til að gera iðrun og yfirbót. Her-
manni líður alveg hræðilega illa,
en til að „hjálpa“ honum dugar lít-
„Ekki ætlunin að gefa skít í Þjóð-
verja," segir Margrét Rún Guð-
mundsdóttir um mynd sína „Hættu
nú þess voli, Hermann". Myndin vakti
reiði margra Þjóðverja, en hún verður
sýnd í sjónvarpinu á sunnudags-
kvöld.
ið annað en meiri kvikindisskapur
og kvalræði.
— Ertu að skíta þýsku þjóðarsál-
ina út?
„Nei, það ætlaði ég mér ekki að
gera. En viðbrögðin eru slík, að ég
hlýt að hafa snert hana eitthvað."
Margrét Rún er ekki á leiðinni
heim. Hún vinnur nú að handriti
að kvikmynd í fullri lengd og er að
leita að aðilum sem vilja fjár-
magna hana. Kostnaður við
myndina verður yfir 70 milljónir
króna. „Já, ég vil reyna að „meika
það“ hérna úti,“ svarar Margrét
hiklaust þegar PRESSAN spyr
hana um framadrauma ytra. „Eg
skil ekki hvernig kvikmyndagerð-
armenn geta lifað á íslandi. Hérna
eru sjóðir úti um allt í löndum Evr-
ópubandalagsins. í Þýskalandi
hefur kvikmyndagerð verið í lægð
eftir að Fassbinder dó og það er
eins og Þjóðverjar séu að bíða eftir
nýju fólki,“ segir Margrét Rún, en
næsta mynd hennar fjallar einmitt
um hvernig Þjóðverjar koma fram
við hina ýmsu hópa útlendinga.
Grétar Reynisson
Pappír, strigi,
flauel, léreft,
málmur, tré..
„Það er ekki algilt að menn
þurfi að finna sér sitt eigið form,
sinn eigin stíl. Það hafa allir fullt
leyfi til að reyna ný efni, nýtt
form," segir GRÉTAR REYNISSON
myndlistarmaður, sem opnar
sýningu í Nýlistasafninu við
Vatnsstíg á föstudag, 16. nóv-
ernber, uppi í gamla Gallerí
SÚM-salnum. Þetta er áttunda
einkasýning Grétars og sú fjórða
í Nýlistasafninu, en síðustu sýn-
ingu sína hélt hann í Nýhöfn í
fyrra. A sýningunni eru á annan
tug teikninga og málverka unnin
með blýanti, olíu, málmi, flaueli
og akríl á pappír, striga og tré,
allt ný verk unnin á þessu ári.
Auk einkasýninganna og sam-
sýninga hefur Grétar verið dug-
mikill leikmyndahöfundur síð-
ustu ár, nú á hann leikmyndina í
sýningunni „Ég er hættur! Far-
inn!“ í Borgarleikhúsinu og í
fyrra átti hann leikmyndina í
„Ljósi heimsins" í sama leikhúsi,
en fyrir hana fékk hann Menn-
ingarverðlaun DV.
Listasafn íslands
Beint
í æð frá
Moskvu
Fyrsta sýningin á íslandi á sov-
éskri samtímalist verdur opnud í
Listasafni íslands um helgina und-
ir yfirskriftinni „Aldarlok". Fimm
ungir og framsœknir sovéskir
myndlistarmenn sýna verk sín og
verda vidstaddir opnunina. Lista-
mennirnir eru A ndrej Fílíppov, 01-
eg Tístol, Konstantín Reúnov og
brœöurnir Sergej og Vladimir Mír-
onénko.
Sýningin er afrakstur samvinnu-
verkefnis íslands og Sovétríkj-
anna, en á síðasta ári var haldin
sýning á verkum fimm íslenskra
listamanna í Moskvu.
Tveir listamannanna, Mír-
onénko-bræðurnir, eru fulltrúar
konseptlistastefnunnar í Moskvu,
en meðal frumkvöðla þeirrar
stefnu þar eru Ilaj Kabakov og
Erik Bulatov, sem nú eru heims-
þekktir. Sergej og Valdimír Mír-
onénko hafa þegar hlotið viður-
Á haustfundi norrænu bók-
mennta- og bókasafnsnefndarinn-
ar, sem er yfirnefnd norræna þýð-
ingarsjóðsins, var ákveðið að veita
styrki til þýðingar á þremur bók-
um yfir á íslensku og einn styrkur
var veittur vegna þýðingar á Völs-
ungasögu á sænsku. Engin um-
sókn lá fyrir vegna þýðinga á ís-
lenskum nútímabókmenntum, að
kenningu í Evrópu, en þeir gera
sér mikinn mat úr sovéskri hug-
myndafræði, eru óspart í and-
stöðu við kerfið, enda voru þeir
lengi vel undir smásjá KGB. Þeir
Oleg Tístol og Konstantín Reúnov
koma frá Úkraínu. Tjáningarform
þeirra á upptök sín í suður-rússn-
eskum barokkstíl svo og Úkra-
ínu-stílnum, framúrstefnustíl sem
var vinsæll í Úkraínu í upphafi ald-
arinnar.
sögn Þórdísar Þorvaldsdóttur
borgarbókavarðar, sem sæti á í
nefndinni.
Af styrkjunum þremur fóru tveir
til þýðingar á ljóðasöfnum. Hjört-
ur Pálsson þýðir úrval ljóða eftir
norska skáldið Rolf Jacobsen, en
forlagið Urta geíur út. Pjetur Haf-
stein Lárusson þýðir úrval úr
ljóðasöfnum eftir sænska skáldið
Gunnar Ekelöf og gefur forlagið
Fótamál bókina út, en það er í eigu
Birgis Svans Símonarsonar rithöf-
undar og fleiri. Þá var veittur
styrkur vegna þýðingar á bókinni
Mysterier eftir Knut Hamsun. Þýð-
andi er Úlfur Hjörvar og Forlagið
gefur bókina út.
Það er Svíinn Inge Knutsson
sem þýðir Völsungasögu á
sænsku, en Knutson hefur verið
afkastamikill í þýðingum á íslensk-
um nútímabókmenntum síðustu
ár. Völsungasaga kemur út í ritröð-
inni „Student-litteratur", sem hef-
ur að geyma háklassískar bækur
úr ýmsum áttum.
Honey B. í
þriðja sinn
á Islandi
Finnska rokk- og blússveitin
HONEY B. & THE T-BONES heldur
nokkra tónleika hér á landi dag-
ana 21.-25. þessa mánaðar.
Þetta er í þriðja sinn sem hljóm-
sveitin kemur hingað til lands,
en hún er nú á tónleikaferð um
Evrópu og leikur á yfir 50 tón-
leikum, í Svíþjóð, Danmörku,
Noregi, Sviss og Þýskalandi, auk
tónleikanna á íslandi. Á mið-
vikudag kemur sveitin fram
ásamt Vinum Dóra á stórtónleik-
um á Borginni. Á fimmtudags-
kvöld skemmta Honey B. á
Tveimur vinum og einnig á
föstudagskvöldið 23. nóvember
og þá með hljómsveitinni Gal í
Leó. Á laugardagskvöld treður
sveitin upp á skemmtistaðnum
Á ströndinni og íslandsferðinni
lýkur síðan á Tveimur vinum á
sunnudagskvöld.
Þrír fengu styrk úr norræna
þýðingarsjóðnum
*
Islenska
hljómsveitin
lífseig
Þrátt fyrir ýmsar hrakspár er
íslenska hljómsveitin nú að hefja
tíunda starfsárið. Fyrstu tónleik-
arnir verða á sunnudag, 18. nóv-
ember, en alls er búið að skipu-
leggja átta hljómsveitar-, kamm-
er- og söngtónleika, auk eins
tónvísindalegs fyrirlestrar í vet-
ur. Á tónleikunum í Langholts-
kirkju á sunnudagskvöld verður
frumfluttur á íslandi hörpukon-
sertinn „Strengdans" cftir MIST
ÞORKELSDÓTTU R. Einleikari á
hörpu er elísabet waage, en
hún frumflutti verkið fyrir
skömmu með Avanti-kammer-
sveitinni í Helsinki. Bandaríska
sópransöngkonan lynn helding
syngur „Sumarnætur" eftir HEC-
TOR BERLjOZ á þessum sömu tón-
leikum. Önnur verk eru „Svíta"
eftir POULENC og „Divertisse-
ment“ eftir ibert. Stjórnandi er
Örn ÓSKARSSON, sem hefur ný-
lokið námi vestan hafs. Hann
stjórnaði m.a. röð tónleika í
Mexíkó í fyrra.
SPAKMÆLI SIGURÐAR
BREYTTIR TÍMAR

I síðasta pistli ræddi ég um trú-
mál. En nú rifjast upp fyrir mér
gömul saga sem er á margan hátt
lærdómsrík.
Þegar ég var fjórtán ára nem-
andi í Gaggó aust ritaði ég grein á
móti kristindómsfræðslu í skólum
og kom hún í skólablaðinu Blysinu
rétt fyrir jólafrí 1963. Þá var ég í
landsprófi. Ég færði rök fyrir þvi
að heilagur andi hefði drýgt hór
með Maríu mey þar eð hún var
föstnuð Jósef þegar andinn mikli
tók hana. Stenst sú rökfræði með
sóma enn í dag. Hefur mér ávallt
fundist þessi grein með því skásta
sem ég hef skrifað.
En það fannst skólastjóranum
Sveinbirni Sigurjónssyni hins veg-
ar ekki. Hann skipaði ritnefnd-
inni, en í henni var m.a. Óttar Guð-
mundsson nú læknir og dálka-
penni Pressunnar, að rífa ósóm-
ann þegar í stað úr blaðinu.
Síðan kallaði hann á nemendur
og kennara á sal. Og þar lýsti þessi
hægláti maður því yfir blákalt að
hinn ungi ritsmiður væri bilaður á
geði. Þetta er bókstaflega satt og
voru að því mörg hundruð vitni.
En ég varð undireins heims-
frægur í öllum gagnfræðaskólum í
borginni. Og jafnaldrar mínir dáð-
ust að mér óskaplega.
Þann 3. janúar 1964 skýrði Vísir
frá því að Gísli Sigurbjörnsson for-
stjóri hefði bent blaðinu á að „rétt
fyrir jólin hafi birst grein í skóla-
blaði einu hér í borg þar sem farið
er slíkum orðum um kristindóm-
inn að alla, sem virða þau mál ein-
hvers, hljóti að setja hljóða". Og
forstjórinn sagðist hafa klagað í
ýmsa yfirmenn skóla- og kirkju-
mála, svo sem „biskupinn,
fræðslumálastjóra, fræðslustjóra
Reykjavíkur, námsstjóra gagn-
fræðastigs og formann Prestafé-
lags íslands", og auk þess hefði
menntamálaráðherra verið látinn
vita um málið. En Gísli þagði auð-
vitað um framkomu skólastjóra og
kvaðst mjög kristilega „engan
veginn gera þetta til að fordæma
þennan pilt, sem greinina hefði rit-
að“, heldur einungis í þeirri von að
slíkar ritsmíðar unglinga í ríkis-
skólum kæmu ekki aftur fyrir al-
menningssjónir.
En þó forstjórinn sé mikill vinur
gamlingja botnar hann greinilega
ekkert í sálarlífi unglinga, hvað þá
unglings sem var næstum því yfir-
skilvitlega tilfinninganæmur og
hlustaði á h-moll-messti Bachsöll-
um stundum. Pilturinn tók einmitt
yfirlýsingu skólastjóra og skrif Vís-
is sem harða fordæmingu og hvarf
úr skóla skömmu síðar. Var náms-
braut hans þar með á enda þrátt
fyrir fjölhæfar gáfur. Pilturinn hef-
ur þó alla tíð síðan reynt að sýna
börnum og unglingum alveg sér-
staka nærgætni.
En hvað með þessi stórmenni
skóla- og kirkjumála með Sigur-
björn biskup í fararbroddi?Ekkert
þeirra átaldi fólskuverk skóla-
stjóra einu orði. Og skólastjórinn
hugsaði sennilega aldrei út í af-
leiðingar gerða sinna. Hvaða máli
skipti svo sem einn unglingsskratti
þegar blessaður kristindómurinn
var annars vegar?
En tímarnir breytast og menn-
irnir með. Nú myndu svona at-
burðir varla gerast. Það þykir sjálf-
sagt að skólakrakkar njóti sama
ritfrelsis og fullorðna fólkið. Og ef
skólastjóri lýsti nafngreindan
nemanda sinn brjálaðan á sal
myndi honum trauðla verða vært
í embætti fyrir reiði og hneykslan
almennings. Heimurinn fer hægt
og hægt batnandi þó einstaka
menn, eins og títtnefndur greinar-
höfundur, fari að vísu furðulega
hratt og mikið versnandi.
P.S. Og hann hefur því miður
týnt gömlu skólagreininni. Ef ein-
hver á eintak þætti honum gaman
að fá afrit til minja um fagra ávexti
kristindómsins.