Pressan - 21.05.1992, Qupperneq 35

FIMMTUDAGUR PRESSAN 21.MAÍ 1992
35

Éyjólfur
„Maður
myndi að
minnsta
kosti venjast
því."
Skordýralíf
Björg Ingadóttir tísku-
hönnuður:
„Ætli það yrði ekki svipað og
hjá skordýrum."
L\e>tqre\nar
myndu miðsa
mannlega til-
finningu
Eyjólfur Kristjánsson tón-
listarmaður:
„Myndi manni ekki bara líða
ágætlega ef veröldin væri kyn-
laus? Maður hlyti að minnsta
langmikilvægust, þá væri allt
samfélags- og búsetumynstur
mjög ólíkt því sem við þekkjum
og fjölskyldan væri varla til stað-
ar. Staðreyndin er auðvitað sú að
með tveimur kynjum er kynlífið
grundvallaratriði og allt sam-
skiptamynstur okkar ákvarðast
af stöðu einstaklingsins gagnvart
hinu kyninu. Einnig myndi
skorta siíjanetið, það er tengslin
innan fjölskyldunnar, svo og
réttindi og skyldur sem því
fylgja. Eignarhald væri Ifldega
með öðmm hætti; hver ætti hvað
og hver ætti hvaða bam, til dæm-
is. Uppeldi bama yrði lfldega á
einhvers konar samábyrgð.
Það getur verið að lífið yrði
átakaminna og meiri samvinna
væri íyrir hendi og má leiða get-
um að því að mörg vandamál
myndu leysast. Greining myndi
verða eftir allt öðmm leiðum og
aldur gæti til dæmis farið að
skipta mun meira máli.
Við byggjum mikið á and-
stæðum kynjanna og í þjóðfélagi
okkar eru óskilgreindar ástar-
hugmyndir forsendur hjúskapar.
Astin myndi ekki skipta máli en
minna má á Biblíuna, þar sefn
segir af þeim Adam og Evu sem
lifa í aldingarðinum í algeru til-
gangsleysi — þar til Eva fær sér
bita af eplinu. Þá uppgötva þau
kynlífið, andstæðumar skapast
og eitthvað fer að gerast. Þótt
erfitt sé að segja má geta sér til
um að þetta yrði einhvers konar
status quo-samfélag.
Mannfræðingurinn Leví
Strauss gengur út frá því að
manneskjan hugsi í and-
stæðum sem hjálpar
henni að koma skipulagi
á samfélagið og í kyn-
lausri veröld myndu
þessar andstæður ekki
vera fyrir hendi í sama
mæli, en líklegt er að
aðrar andstæður sköp-
uðust.“
kosti að venjast því. Það sem
maður saknaði færi eftir því
hvort hún væri kynlaus írá upp-
hafi eða hvort hún yrði allt í einu
kynlaus. Ég myndi sennilega
sakna kynlífsins mest en ég held
lflca að það myndi voðalega
margt breytast, til dæmis í því
sem ég staifa við. Listgreinar all-
ar myndu smátt og smátt geldast
og missa alla mannlega tilfinn-
ingu, sem brýst að öllu jöfnu
fram í listum, hvort sem það
væri myndlist, skúlptúr, tónlist
eða annað. Arkitektúr yrði til
dæmis ekki mjög fallegur!“
Engar and-
etæður —
ky rretaða
Jóhanna Eyjólfsdóttir
mannfræðingur:
„Þessi spuming setur mig í
stellingar vísindaskáldsagnahöf-
undar. Ef við horfum framhjá
æxlun, þótt hún sé auðvitað
Eine að
sigla flösku-
ekipl \oft\aue
Páll Stefánsson ljósmynd-
ari
„Að lifa í kynlausri veröld
væri lfldega eins og að vera inni-
lokaður og loftlaus á flöskuskipi.
Maður er vanur að anda að sér
fersku lofti á skútu sem skríður
og ætli það væri ekki hálf-
ómögulegt að sigla flöskuskip-
inu loftlaus. Maður mundi bara
kafna. Ég held að mannfólkið
hefði það einfaldlega ekki af að
lifa í kynlausri veröld. Lífið
byggist allt á þeirri uppörvun
sem kynlífið er. Við erum nátt-
úrulega ekkert annað en dýr og
erum styttra komin frá dýrtmum
en við höldum. Þess vegna væri
kynlaus veröld einfaldlega leið-
inleg með stóru L-i, og innan-
tóm. Kynhvötin er ekkert annað
en frumkraftur og það að lifa án
hennar er rétt eins ómögulegt og
að lifa án matar og svefns. Við
erum nú einu sinni að tala um
bensín lífsins.“
Drifkraftur
kynhvatar úr
eögunni
Hulda Hákon myndlistar-
maður
„Maður gæti ekki setið niðri
við Tjöm og fýlgst með ástalífi
fuglanna. Það væri ekkert svo-
leiðis.
Tilveran hlyti að vera grá, en
einfaldari. Kannski væm allir
vinir, þar sem drifkraftur kyn-
hvatarinnar væri úr sögunni;
frumkvæðisleysi og jöfiiuður.
Ég myndi losna undan þeirri
áráttu að fylgjast með hlutfalli
kynjanna á hinum og þessum
stöðum. Til dæmis verður Döcu-
menta- sýningin í Kassel opnuð í
næsta mánuði. Þar á að vera
rjóminn í þessum alþjóðlega
myndlistarheimi; 165 karlmenn
og 25 konur!“
Vildi vera einn
\ kvenveröid
Sverrir Stormsker fjöl-
listamaður
„Það færi eftir því hvort kynið
það væri. Mér þætti til dæmis
mjög gaman að vera einn í kven-
veröld, það væri ekki svo galið
að vera notaður til undaneldis.
Það væri hins vegar varla
mjög spennandi að búa í kyn-
lausri veröld. Ekkert sex — það
væri ekki nógu gott. Þetta væri
bara hið versta mál. Hjónaskiln-
uðum myndi að vísu fækka því
fólk myndi ekki giftast hvort
sem er... en ég held að það
myndi fátt annað gerast
skemmtilegt. í öllu falli ekki
þetta skemmtilegasta. Annars vil
ég taka það fram að ffekar vil ég
vera hverskyns en kvenkyns.“
Vantar a\\an
hvata til
áaða
Sigmundur Ernir Rúnars-
son aðstoðarfréttastjóri
„í fljóm bragði sýnist mér að
ekkert líf væri til, því það er nú
einu sinni svo að það þarf karl og
konu til að búa það til — að
minnsta kosti ennþá, og vonandi
svo lengi sem ég fer upp í rúmið
á kvöldin. En ef við fantaserum
og gefum okkur súrrealískar for-
sendur þá væri lífið ákaflega inn-
antómt og myndi vanta allan
hvata til dáða. Menn myndu
væntanlega una sér í eigin fylu
einhvers staðar í forsælu og
geispa hæglega golunni.“
Sverrir
„Vil
j frekar
vera
hverskyns
en
kvenkyns. “
Þar sem væri
aðeins eitt
kyn... þar
sem ekki væri
stundað kyn-
líf... þar sem
andstæður
væru litlar...
þar sem sam-
skiptin væru
önnur... þar
sem lífið væri
einfaldlega
allt öðruvísi.
PRESSAN leit-
aði álits valin-
kunnra á mál-
efninu.
Telma L. Tómasson
og Anna Har. Hamar
K Y N L
Er fullorðins-
klám gagnlegt?
Um daginn mætti ég á föm-
um vegi hagfræðingi nokkmm
sem getið hefur sér orð fyrir
skeleggar skoðanir. Við tókum
tal saman stundarkom og sam-
ræðumar snemst aðallega um
hversu erfitt væri að skilgreina
klám. Reyndar sagðist þessi
maður hafa dottið niður á hent-
uga skýringu á eðli kláms og
fullyrti að það væri „kynlíf á
skökkum stað“. Ef við emm
sammála um rétt manna til
friðhelgi einkalífsins inni á
heimilum sínum má taka undir
þessi orð hagfræðingsins. Það
sem fólk les eða horfir á í sjón-
varpinu á heimili sínu ereinka-
mál þess, svo framarlega sem
aðrir em ekki neyddir til að lesa
eða horfa á eitthvað sem þeir
kæra sig ekki um. Öðm máli
gegnir um hvort leyfa eigi aug-
lýsingar á klámefni í formi
veggspjalda eða fjölmiðlaug-
lýsinga. Þar hefur fólk ekki val
um hvort það vill sjá auglýs-
inguna eða ekki. Fólk hefur
hins vegar val ef það kemur inn
í bókabúð eða myndbanda-
leigu um hvað það vill kaupa
eða fá leigt.
Það er ekki hægt að skil-
greina klám á einn veg, því
hver og einn gerir það upp við
sjálfan sig. Fyrir löngu er orðið
ljóst að það er einungis hægt að
skilgreina klám sem kynhegð-
un sem særir blygðunarkennd
fólks. Klám er mun neikvæð-
ara orð en erótík og það auð-
veldar okkur ekki umræðuna
að sumir kjósa frekar að nota
orðið klám og aðrir erótík yfir
einn og sama hlutinn. Með fiill-
orðinsklámi er ég eingöngu að
tala um klám sem sýnir full-
orðna einstaklinga að iðka kyn-
lífsathafnir. Með fullorðins-
klámi er ekki átt við bamaklám
eða kvikmyndir stútfullar af
hrottaskap. Það er rétt að jregar
klámmyndir eru litaðar blóð-
ugu ofbeldi getur það styrkt
neikvæð viðhorf áhorfenda til
mannlegra samskipta og ýtt
undir ofbeldishegðun. I því
sambandi er mikilvægt að átta
sig á að í þeim tilvikum er það
ekki klámið sem veldur þeim
áhrifum, heldur sjálft ofbeldið.
Fullorðinsklám sem er án of-
beldis og sýnir fullorðna ein-
staklinga í kátum ástaleikjum
hefur ýmis gagnleg áhrif. Tök-
um sem dæmi bláarkvikmynd-
ir. Ahorfandi getur örvast kyn-
ferðislega við að horfa á slíka
mynd og fengið aukinn áhuga í
venjulegu kynlífsmynstri sínu
— í einn eða tvo daga á eftir.
Varla er hægt að staðhæfa að
slflc kynferðisörvun og aukin
kynlöngun eyðileggi siðferðis-
kennd manna og valdi siðspill-
ingu í samfélaginu. Meðferðar-
aðilar kynlífsvandamála nota
stundum opinskáar kynlífs-
kvikmyndir til að sýna skjól-
stæðingunum ákveðna kyn-
hegðun eða sem leið til að
draga úr ífammistöðukvíða (ef
þú ert upptekinn af því að horfa
á kvikmynd sem örvar þig
beinirðu athyglinni ósjálfrátt
ífá sjálfum þér og getur þannig
dregið úr íyrmeíhdum kvíða).
Satt að segja er klám af því
tagi sem ég er að tala um alls
ekki skaðlegt, heldur gagnlegt.
Það sama er ekki hægt að segja
um ýmislegt annað sem löglegt
er í þjóðfélaginu. Má þar nefna
áfengi, sígarettur og bifreiða-
akstur, sem allt veldur mörgum
banaslysum á ári hverju.
Það að virða fyrir sér klám-
efni öðru hvom breytir litlu um
viðhorf manna til kynferðis-
mála. Það sem mótar viðhorf
okkar til kynlífsins í mun meira
mæli eru þættir eins og uppeld-
isfjölskyldan, vinir og eigin
lífsreynsla. Þrátt fyrir þetta
halda siðaposmlar því ífam að
klám sé skaðlegt. Stundum er
þetta sama fólkið sem hefur að
beiðni yfirvalda horft á tugi ef
Áhorfandi getur
örvast kynferð-
islega við að
horfa á bláa
mynd og fengið
aukinn áhuga í
venjulegu kyn-
lífsmynstri sínu
— í einn eða tvo
daga á eftir.
ekki hundruð klámmynda —
oft í grófari kantinum — án
þess að hljóta sjálft skaða af.
Siðgæðisverðir beita líka
gjaman þeim rökum að klám-
efni geti villst í hendur sak-
lausra bama og þá sé voðinn
vís. Samt em alls staðar í kring-
um okkur hlutir sem geta meitt
og jafnvel deytt afkvæmi okk-
ar. Má þar nefna ýmis lyf,
áfengi og ræstiefni geymd inni
á heimilum, bflaumferð og
byggingarsvæði. Við treystum
því að hinir eldri gæti þess að
böm fari sér ekki að voða. Það
sama á að gilda um klám ef við
erum hrædd um að það geti
vakið ótta hjá bömunum ef þau
komast óvart í það. Skemmst
er að minnast fáreins sem varð
yfir nokkmm klámsenum aft-
ast á Strumpaspólum. Sam-
kvæmt kenningu hagfræðings-
ins var augljóslega um að ræða
, Jcynlíf á skökkum stað“!
Spyrjiö Jónu um kynlífið. Utanáskrift:
Kynlíf c/o PRESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavik.
>
>