Pressan - 03.06.1993, Blaðsíða 9

F R ETT I R
Fimmtudagurinn 3. júní 1993
PRESSAN 9
Brotajarnshaugarnír og nauðungarsala á þeim kaliaöi á hörö viöbrögö hollenska bankans.
má geta að á þessum tíma
voru Svíarnir komnir með
97% hlutafjár. Stálfélagið var
síðan látið kaupa vélina og
greiða að fullu. Hún hefur
hins vegar aldrei komið til Is-
lands en að sögn skiptastjór-
ans, Helga Jóhannessonar
hdl., fannst hún í eigu þrota-
bús í Svíþjóð. Það þrotabú
mun hafa verið dótturfyrir-
tæki Ipasco, Lesjoförs Industri
AB. Geoff Crowley rekstrar-
stjóri hefur skoðað vélina fyrir
þrotabúið og ekki var talið
svara kostnaði að flytja hana
hingað til lands.
Samkvæmt símbréfi ffá 16.
júlí árið 1991, sem sent var af
Peter Tallon sem rak skrif-
stofu fyrir Ipasco í Mónakó,
var greiðsla fyrir vélina tekin
út af reikningi Stálfélagsins hjá
Bank Mees & Hope og lögð
inn á reikning Ipasco Ltd. í
Höganes. Greiðsludagur var
17. júlí 1991.
Stálfélagiö látiö
greiöa niöur fram-
leiöslu Ipasco í Sví-
þjóö
En fleiri dæmi eru um
hvernig Stálfélagið var mjólk-
að. Á þeim stutta tíma sem
verksmiðjan starfaði fékk hún
nokkuð af pöntunum, enda
verðið lágt. Á meðan fékk
verksmiðja Ipasco í Lesjoförs
fáar pantanir, enda fram-
leiðslukostnaður hærri þar.
Þess vegna voru nokkrar
pantanir sem bárust Stálfélag-
inu sendar til Svíþjóðar. Sví-
arnir brugðu hins vegar á það
ráð að láta Stálfélagið borga
mismuninn á framleiðslu-
kostnaði í Svíþjóð og því verði
sem gefið hafði verið upp hér.
Stálfélagið niðurgreiddi þann-
ig verðið fyrir sænsku verk-
smiðjuna.
Þannig má sjá í færslu frá 1.
júní árið 1991 að Stálfélagið
greiddi niður hvert tonn hjá
Lesjoförs um 50 pund eða um
tæplega 5.000 krónur. Vegna
þessarar einu sendingar voru
skuldfærð inn á reikning Stál-
félagsins 8.000 pund eða um
800.000 krónur. PRESSAN
hefur heimildir fyrir því að
fleiri slíkar sendingar hafi átt
sér stað.
Hver Svíi tók 52 þús-
und á dag í sérfræöi-
kostnaö
Þá vekja athygli óheyrilega
háir reikningar frá Svíunum
fyrir sérfræðikostnað. Á tíma-
bili var skilað inn ósundurlið-
uðum reikningum, en eftir að
endurskoðandi Stálfélagsins
gerði athugasemdir við það
var hið sérstæða minnisblað
frá Peter Tallon sent út, eins
og kemur ffam annars staðar
á síðunni.
Þar kemur fram að mönn-
um (úr innsta hring Ipasco)
var uppálagt að skila inn
reikningum fyrir sérfræðiað-
stoð upp á 2,6 milljónir króna
á mánuði. Þeir gáfu sér kvóta
upp á 40.000 dollara og til að
geta réttlætt slíka reikninga
voru sumir stjórnarmenn
með 52.000 krónur (800 doll-
ara) á dag fyrir veitta sérfræði-
aðstoð. Þeir ódýrstu fengu 500
dollara á dag. PRESSAN hefur
heimildir fyrir því að íslenskir
hluthafar hafi hreyft andmæl-
um við þessu. Mun sumu af
sérfræðiaðstoðinni hafa verið
breytt í hlutafé, sem var meðal
annars ástæða fyrir því að Sví-
arnir áttu 97% í lokin.
Einnig er ljóst að Svíarnir
höfðu mjög há laun, eins og
kemur ffam í tilkynningu sem
Lars Gunnar Norberg, sem
var ffamkvæmdastjóri síðustu
mánuðina, sendi fjármála-
stjóra fyrirtækisins 10. októ-
ber 1991 eða rétt fyrir gjald-
þrotið. Þar uppáleggur Nor-
berg fjármálastjóranum að
senda inn á reikning sinn í
Landsbankanum 50.000
sænskar krónur sem laun fyrir
septembermánuð eða um
440.000 krónur. Jafnframt
skipar hann fjármálastjóran-
um að draga ekki skatta eða
félagsgjöld af greiðslunni —
hann muni ganga sjálfur frá
því síðar. Á þessum tíma var
hann á veiðum í Svíþjóð, þar
sem hann reyndar var þegar
gjaldþrotið reið yfir.
Fleiri reikningsfærslur vekja
grunsemdir um að Stálfélagið
hafi verið blóðmjólkað, eða
hvernig er hægt að útskýra að
það skyldi þurfa að borga háar
upphæðir fyrir geymslu og
eftirlit með tækjum í eigu Ip-
asco á Spáni?
Ekki liggur fyrir hvaða
starfsemi er í höndum þeirra
Ipasco-manna í dag. Aðal-
sprautan í fyrirtækinu, Björn
Hallenius, átti um skeið
heima á Englandi, en þar bjó
hann í húsi sem einu sinni var
í eigu Johns Lennon í Surrey.
Síðast spurðist til hans í Món-
akó. Þá hefur verið á kreiki
orðrómur um kærur vegna
meints fjármálamisferlis þess-
ara manna í Noregi, en ekki
fengust þær sögur staðfestar.
Siguröur Már Jónsson
Frans Kosfer, eigandi stólvinnslufyrirtcek-
isins Koster Metalen í Hollandi
Tilgangurinn lyrst og
fremst að selja vélarnar
„Mér virðist sem tilgangur
Ipasco-manna hafi fyrst og
ffemst verið sá að selja vélar
sem þeir höfðu keypt ódýrt í
Evrópu. Þeir keyptu þær
ódýrt og seldu dýrt,“ sagði
Frans Koster sem rekur stál-
vinnslufyrirtæki í Hollandi,
en hann hefur skoðað tækja-
kost Stálfélagsins og metur
hann ekki hátt. Koster sagð-
ist telja að verðmæti tækja-
búnaðarins í dag væri ná-
kvæmlega það sama og það
var fyrir þremur árum, þegar
Ipasco keypti hann. Mis-
muninn borguðu lánveit-
endur Stálfélagsins.
„Auðvitað græddu þeir vel
á að selja þessar vélar og ég
held að það hafi verið það
sem vakti fyrir þeim. Sjálf
verksmiðjustarfsemin virðist
ekki hafa verið studd mikilli
skynsemi,“ sagði Koster, sem
Frans Koster
Ipasco-menn keyptu ódýrt
og seldu dýrt.
fer ekki leynt með það álit
sitt að starfsemi verksmiðj-
unnar hafi verið vonlaus frá
upphafi.
HELSTU stað-
REYNDIR UM
STÁLVERK-
SMIÐJUNA
íslenska stáffélagid hf. var
stofnað árið 1988. Verk-
sniiðjan var sett í gang í
október 1990. Framleiðsla
hófst um mánaðamótin
janúar/febrúar árið 1991.
Útflutningur hófst í apríl og
verksmiðjunni var síðan
lokað í október árið 1991.
Úrskurðuð daldbrota
12. nóvember 1991.
Lok kröfulvsingafrests
29. janúar 1992.
Veðkröfúr samtals:
1.023,5 milljónir.
Forgangskröfur
85 milljónir.
Almennar kröfur
697,5 milljónir.
Heildarkröfur.
1.806 miljjónir.
Allar tölur eru miðaðar við
ianúar 1992.
Ipasco-fyrirræhi
Þau sem vitað er um:
Inasco AB í Höeanás
í Svíþjóð
loasco Engineering
á Englandi
Brokk Matt Intemational
á Englandi
Lesioförs Steel AB
í Svíþjóð
Lesioförs Industrie AB
íSvíþjóð
Inasco Sted & Holding Ltd.
á Englandi
The loasco Trust
á Englandi