Pressan - 03.06.1993, Blaðsíða 13

Pressan - 03.06.1993, Blaðsíða 13
Fimmtudagurinn 3. júní 1993 S K O Ð A N I R STJÓRNMÁL Vextir og verkalýðshreyfing Nýlega voru gerðir kjara- samningar. Innihald þeirra er fyrst og íremst það, að aðilar sem ekki skrifa undir samn- ingana eiga að greiða það sem upp er sett. I hlut ríkisvaldsins kemur að „lækka vexti“ án þess að ríkisstjórnin hafi nokkuð með vexti að gera, því vextir eru ekki ákvarðaðir á ríkisstj órnarfundum. En rétt er að skoða það sem í daglegu tali er kallað fjár- magnsmarkaður á Islandi, því hér starfar klúbbur sem stundar markaðs- og banka- leik og kallar það fjármagns- markað. Aðilar að klúbbnum eru bankar með sín verðbréfafyr- irtæki, fjármálaráðuneytið með sitt verðbréfafyrirtæki og Húsnæðisstofnun með sína verðbréfadeild, auk nokkurra annarra fyrirtækja sem pissa utan í þessa stóru. Á móti „Með þessu eru um- sjónarmenn lífeyris- sjóða að velta öllum lífeyrisskuldbinding- um þjóðarinnar í fangið á ríkissjóði, en sem kunnugt er ber ríkissjóður ábyrgð á öllum líf- eyrisskuldbinding- um opinberra starfs- manna, en þar eru skuldbindingar um- fram eignir tœpir 100 milljarðar og enginn virðist vita hvernigá að taka á því vandamáli. “ þeim standa lífeyrissjóðir. I stjórnum þeirra sitja sömu menn og gerðu kjarasamning- ana og starfsmenn lífeyrissjóð- anna eru oftar en ekki verka- lýðsrekendur. Þegar á reynir hafa þessir aðilar ekki áhuga á að lækka vexti. I nýþornuðum kjarasamn- ingum er gert ráð fyrir að líf- eyrissjóðir kaupi skuldabréf af ríkissjóði, þ.e. fjármagni greiðsluhalla ríkissjóðs enn ffekar. Með þessu eru umsjónar- menn lífeyrissjóða að velta öll- um lífeyrisskuldbindingum þjóðarinnar í fangið á ríkis- sjóði, en sem kunnugt er ber ríkissjóður ábyrgð á öllum líf- eyrisskuldbindingum opin- berra starfsmanna, en þar eru skuldbindingar umfrarn eign- ir tæpir 100 milljarðar og eng- inn virðist vita hvernig á að taka á þvi vandamáli. • Framboðið á „markaðn- um“ eru skuldabréf, sem rík- issjóður og/eða Húsnæðis- stofnun gefa út og lífeyrissjóð- imir kaupa. Fjármálaráðherra undirritar öll þessi skuldabréf. Bankarnir hafa dregið úr skuldabréfaútgáfu sinni, því þeir finna ekki lántakendur með greiðslugetu. Fyrirtæki með greiðslugetu virðast fá betri lánskjör erlendis eða hjá fjárfestingalánasjóðum. Verð- bréfasjóðir verðbréfafyrirtækj- anna virðast dauðir og skreppa saman, því þeir eru ekki samkeppnisfærir við yfir- boð fjármálaráðherra. Auk þess hafa skuldabréf, sem uppfýlla skilyrði sjóðanna, horfið sjónum með tilkomu húsbréfa. Eftirstöðvabréf úr fasteignaviðskiptum eru ekki til og skuldabréf sem hvíla á eftir húsbréfaláni em ekki góð vara. I þessum bankaleik er fjár- málaráðherra því sá lántaki sem kveður að og lífeyrissjóðir eru lánveitendur. Verulegar líkur em á því að fjármálaráð- herra, sem er lántaki á hverj- um tíma, endurgreiði ekki þau lán, sem hann tekur fyrir hönd ríkissjóðs. Það kemur í hlut effirmanna hans. Samkvæmt kennslubókar- skilgreiningu er þetta ekki markaður, því áhrif þessara stóru eru það mikO að þegar einhver þeirra hreyfir sig hristast hinir. Hér er því miklu ffemur um að ræða fá- keppni eða bara klúbb, sem heldur uppi vöxtum með handafli. En íslendingar eru ekki ald- ir upp við breytingar á vöxt- um. Á áratugnum 1960-70 voru vaxtabreytingar á nokk- urra ára fresti. Fyrir 9 árum var vaxtaákvörðun tekin úr höndum Seðlabanka og fengu bankarnir þá sovéskt frelsi til að ákveða vexti. Vaxtabreytingar hafa stundum verið á tíu daga fresti, en forsendur fyrir vaxtaákvörðunum banka hafa verið dálítið á reiki. Stundum hafa vextir verið ákveðnir út frá „framboði og eftirspurn11, stundum effir afkomu banka og stundum eftir framtíðar- verðbólguspá. Þessu vaxtafrelsi fylgdi mik- il útlánaveisla og eru bankarn- ir að vinna úr útlánatapi eftir þá veislu. Bankarnir velta út- lánatapi á skilvísa greiðendur og sparifjáreigendur. Þolin- mæði þeirra, sem alltaf borga og bíða eftir vaxtalækkun, er alveg á þrotum. Vextir koma aldrei til með að lækka nema eftirspum eftir lánsfé minnki. En það eru ekki miklar líkur á að vextir lækki þegar útgjöld vegna kjarasamninga lenda á ríkis- sjóði og auka á hallarekstur hans. Eftirspurn fjármálaráð- herra effir lánsfé vex við þessa kjarasamninga að öllu óbreyttu. En hvorki þjóð né ríkis- stjórn hefur áhyggjur af auk- inni skuldsetningu lands og þjóðar. Það er gaman að hugsa þá hugsun til enda, ef allar íslenskar ríkisskuldir lenda á einni hendi vel efnaðs og léttgeggjaðs útlendings og hann þarf ekki að vera svo of- boðslega ríkur. Þegar svo fer stjórna ríkisstjómir eftir duttl- ungum veðhafans og þá skipta ákvarðanir Alþingis ekki máli. Og þá er ekki víst að þjóðin hafi lengur efni á að borða sultutau. Börnin sem fæðast munu segja við mæður sínar eins og Snæfríður íslandssól sagði forðum við elskhuga sinn við komuna í Rein: „Hví dregur þú mig í þetta hræðilega hús?“ Ríkisfjölmiðlar rústa Sjálfstœðisflokkinn „Að mati forsœtisráðherra hefur frétta- stofu útvarps tekistþað sem öðrum hefur reynst ómögulegt, þ.e. að skera Sjálfstœð- isflokkinn niður um þriðjungfrá því síð- ast var gengið til atkvœða. “ Það virðist ofvaxið skilningi Davíðs Oddssonar að könn- unin sé annað og meira en almáttuga ríkisfjölmiðla hveilaþvo sig og styðji þess vegna ekki lengur Sjálfstæðisflokkinn. íslenskir stjómmálamenn hafa löngum viljað hafa vit fýrir alþýðunni og benda á hvað sé henni fýrir bestu. Slík framkoma er þegar best lætur eins og landsföður- legt klapp á bakið, en þegar verst lætur virðingarleysi og vantrú á dómgreind kjósenda. Viðbrögð forsætisráðherra sverja sig í ætt við það síðar- talda. Til eru stjórnmálamenn sem hefðu látið útreiðina sér að kenningu verða og ef til vill flogið í hug að hún lýsti megnri óánægju kjósenda með ríkisstjórnina. Svo er því ekki farið með Davíð Odds- son. Sökudólginn skal finna utan stjómarheimilisins. ímugust sinn á fréttastofúm ríkisíjölmiðlanna hefur for- sætisráðherra þjóðarinnar oft- sinnis fært í tal. Við þær er einatt að sakast þegar ahnenn- ingsálitið snýst gegn Davíð Oddssyni og vinum hans. Sí- felldar árásir forsætisráðherra á þessa miðla eru varla tilvilj- un. Hvað er betra til að grafa undan trausti fólks á frétta- stofú útvarps en að væna hana um undirróður og vilhallan fréttaflutning? Aldrei hef ég lesið eða heyrt haft eftir for- manni Sjálfstæðisflokksins að aðrar fféttastofur leggi hann í einelti þótt þær beiti nokkurri hörku í fréttaöflun. Andúð Davíðs Oddssonar á ríkisfjöl- miðlum er einmitt það: andúð á ríkisíjölmiðlum. Ríkisfýrir- tæki þarf nefnilega að einka- væða og forsætisráðherra leggur hönd á plóginn með dylgjum um vanhæfni þeirra sem þar starfa. Heilbrigð sam- keppni fjölmiðla á að tryggja óvilhalla umíjöllun og rétt fréttamat. Slík samkeppni myndi að sjálfsögðu útrýma miður þægilegri umfjöllun um forsætisráðherra þjóðar- innar. Eða hvað? Höfundur er stjórnmálafræöingur. Sjálfstæðisflokkurinn hefur sjaldan eða aldrei mælst eins lítill og þetta vorið. Niður- staða skoðanakönnunar Fé- lagsvísindastofnunar, sem gerð var fýrir Morgunblaðið, er skýr: einungis 25,7 prósent kjósenda segjast mundu greiða Sjálfstæðisflokknum at- kvæði sitt. Flokkurinn var ekki einu sinni svona lítill þeg- ar Albert Guðmundsson klauf hann og stofnaði Borgara- flokkinn árið 1987. Lítið fylgi Sjálfstæðisflokks- ins kemur ekki á óvart. Það gera hins vegar ummæli Dav- íðs Oddssonar, forsætisráð- herra og formanns sjálfstæðis- manna, sem telur niðurstöður könnunarinnar skýrast af um- fjöllun Rásar 2 og fréttastofu útvarps um Hrafnsmálið svo- kallaða. Þessa visku opinber- aði formaðurinn á fundi með Sambandi ungra sjálfstæðis- manna í síðustu viku. Ekki fór fféttum af því hvort SUS-arar, sem virtust hafa elst og gránað við tíðindin, hefðu andmælt ÞÓRUNN formanni sínum. Sem fyrr fór Davíð Oddsson í pontu og út- listaði ófrægingarherferð út- varps á hendur sér og einka- vini sínum, Hrafni Gunn- laugssyni. Að mati forsætis- ráðherra hefur fréttastofú út- varps tekist það sem öðrum hefur reynst ómögulegt, þ.e. að skera Sjálfstæðisflokkinn niður um þriðjung ffá því síð- ast var gengið til atkvæða. I það minnsta er sök fféttastof- unnar að rífa tæp átta prósent utan af flokknum síðan í febrúar. Orð forsætisráðherra opin- bera öðru fremur vantrú hans á getu íslenskra kjósenda til að vega og meta gjörðir ríkis- stjórnarinnar og draga af þeim sjálfstæðar ályktanir. FJOLMIÐLAR „Mátti ég ekki segja þettaV( „Viðbrögð lesenda voru samt ekki að tak- ast á við Moggann með skynsamlegri umrœðu um samkynhneigð, heldur að tiltekið orð vœri vont cg helzt œtti að banna það. Það er afar sovézk hugsun. “ í morgunþætti Rásar 2 á þriðjudag varð Kristjáni Þor- valdssyni það á að nota orðið „kelling“ yfir ótilgreinda eig- inkonu, sína eða annarra. Hann hafði ekki fýrr sleppt orðinu en hann bætti við: „Mátti ég ekki segja þetta?“ Spurningunni beindi hann til félaga síns Kristínar Ólafsdótt- ur, sem nöldraði eitthvað afar fýrirsjáanlegt. Við sáum ekki hvort olnbogaskot frá Kristínu var tilefni spumingarinnar, en líklegra þykir mér að Kristján hafi sjálfiir samstundis komið auga á „glæpinn" hjá sér. Það er nefhilega í gangi rit- skoðun í landinu og í flestum tilfellum er hún sjálfvirk. Hún felst í því að láta ekkert það út úr sér sem gæti móðgað eða hvekkt þá sem hafa af ýmsum ástæðum — oftast réttilega — unnið sér inn samúð og sér- staka meðhöndlun í samfélag- inu. Oftast er um að ræða konur, en líka samkynhneigða og fólk með dökkt litaraft. Út af fýrir sig er rétt að vera ekki dónalegur við fólk, svona svipað og manni var kennt sem barni að stríða ekki minni máttar. Hættan við þessa innbyggðu ritskoðun liggur hins vegar í því að hún hindrar ekki bara dónaskap (eða öllu heldur færir hann undir yfirborðið), heldur get- ur beinlínis spillt fýrir skoð- anaskiptum í samfélaginu. Dæmi: Agnes Bragadóttir þýddi „homosexuality“ sem „kynvillu" í viðtah í Morgun- blaðinu fýrir nokkrum vikum. Innan Moggans var gerð at- hugasemd við þetta orðalag áður en það kom á p,-enti, en með ákvörðun Styrmis Gunn- arssonar ritstjóra var því hald- ið. I orðinu felst sú skoðun að samkynhneigðir séu að „vill- ast“ og þarafleiðandi að þeir geti breytt tilfinningum sín- um. Eðlilega risu upp þeir sem til fjölda ára hafa þurft að berjast gegn fordómum gagn- vart samkynhneigðum og for- dæmdu Agnesi og Moggann. En stöldrum við. Af fréttum innan húss af Mogga má merkja að þetta var ekki slys, heldur meðvituð ákvörðun. Ritstjóri Moggans og blaða- maður voru með öðrum orð- um að lýsa skoðun sinni á samkynhneigð. Vitlausri skoðun, en skoðun samt. Við- brögð lesenda voru samt ekki að takast á við Moggann með skynsamlegri umræðu um samkynhneigð, heldur að til- tekið orð væri vont og helzt ætti að banna það. Það er afar sovézk hugsun. Amríkanar hafa átt við þetta vandamál að stríða, sér- staklega í háskólum, og kalla það „political correctness", sem kannski má kalla „rétt- hugsun“. Það hefúr ekki að- eins leitt til þess að dvergar eru ekki lengur dvergar, held- ur „lóðrétt fatlaðir“; það er beinlínis bannað að nota til- tekin orð að viðlagðri refs- ingu. Glæpur Kristjáns Þorvalds- sonar var auðvitað enginn og okkar vandi smávægilegur miðað við Kanans. En snögg viðbrögð Kristjáns og um- svifalaus „leiðréttingin" benda til þess að íslenzka rétthugs- unarpólitíið sé orðið áhrifa- meira en hollt er. Karl Th. Birgisson PRESSAN 13 “1 Á UPPLEID ÞORSTEINN PÁLSSON SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA Hann lét Davíð Oddssyni eft- ir formennskuna, forsætis- ráðherrastólinn, Hrafn og allt það, en heldur öllum þráðum efnahagsmála eftir hjá sér. DAVIÐ ODDSSON FORSÆTISRÁÐHERRA Það er fokið í flest skjól þegar þarfað leita til Stein■ gríms, Ólafs Ragnars og Kvennalistans um úrræði í efnahagsmálum. SIGURÐUR G. TÓMASSON DAGSKRÁRSTJÓRI RÁSAR 2 Malar alla keppinautana í fjölmiðlakönnun og veldur straumhvörfum í stjórnmála- sögunni með því að gera Sjálfstæðisflokkinn minni en Framsóknarflokkinn. Ekki lítið dagsverk. 4 Á NIÐURLEIÐ SVERRIR HERMANNSSON LANDSBANKASTJÓRI Hann er að tapa áróðurs- stríðinu um brottrekstur starfsmanna, sem komast upp með að láta eins og um þá gildi önnur lögmál en aðra launþega á landinu. JÓN SIGURÐSSON VIÐSKIPTARÁÐHERRA Hann eykur niðurgreiöslur á landbúnaðarvörum og hækk- ar þar með skattana okkar og ætlast svo til að hann geti orðið Seðlabankastjóri athugasemdalaust. ATLIHEIMIR SVEINSSON TÓNSKÁLD Síðastl íslendingurinn sem Svíar hömpuðu var Hrafn Gunnlaugsson ogsjáiði bara hvernig fór fyrir honum.

x

Pressan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.