Tíminn Sunnudagsblað - 30.09.1962, Blaðsíða 11

lá á, losnaSi1 frá landi og bar hana
yfir til strandarinnar við Tisvilde.
Þegar likami hennar var tekinn af
klettinum — sem enn stendur vi'ð
ströndina — myndaðist mikil sprunga
í sjávarbakkanum og þar var auðvelt
að bera hinn látna dýrling á land
upp. Þegar þeir, sem báru bana,
lögðu hana snöggvast niður á jörð-
ina til þess að hvíla sig, spratt
fram lind til merkis um helgi hennar
og var hún síðan nefnd eftir henni.
Af einhverjum orsökum var farið
með líkið lengra og það grafið á opnu
landsvæði. Gröf sankti Helenu, sem
síðar var mjög heimsótt af sjúkum
og þjáðum, er sváfu þar á Jónsmessu
nótt, er raunverulega rústir kapellu
frá miðöldum. Þannig var þessi þjóð-
saga um dýrlinginn notuð til þess að
skýra tilvist klettsins mikla, skarð-
ið í sjávarbakkanum, lindina í hjall-
anum skammt frá ströndinni og loks
rústir kapellunnar. Og sjálfsagt má
að miklu leyti þakka það þessum að-
stæðum, þ.e. að hægt var að tengja
söguna um sankti Helenu sjáanlegum
'og áþreifanlegum hlutum, að þjóðsag-
an barst frá manni til manns og lifði
áfram í hugum fólks.
Þag eru til svipaðar sagnir um
margar aðrar uppsprettur, sem leit-
ast við að skýra, hvers vegna þær
eru heilagar. Það varð til dæmis til
helg lind í Haraldsted-skógi á Sjá-
iandi, þar sem Knútur lávarður, son-
ur Eiríks konungs eygóða var
myrtur 7. janúar 1131. Hann féll fyrir
hendi Magnúsar Níelssonar, frænda
síns, og lind spratt fram, þar sem
hlóg hans hafði runnið. Hann var
gerður að dýrlingi og þar með varð
uppsprettan heilög í augum almenn-
ings. Fólk sótti til hennar öldum sam-
an og þar var byggð kapella, sem
stóð þar til skömmu eftir siðaskiptin.
Gröf hinnar heilögu Helenu. — Teikn-
ing eftir Johan Th. Lundby 1843.

þyrpist að lind Kirstens Piil til þess a5 drekka hið heilaga vatn.
•>St.s*>Æv/<.v.v.!.V
Dyrehavsbakken, sem er nokkra kíló-
metra utan vig Kaupmannahöfn,
hefði aldrei orðið til, hefði þar ekki
verið uppspretta, sem talin var heilög.
Uppsprettan var kennd við dýrling-
inn Kirsten Piil, en sagt er, að hún
hafi fundið lindina 1583, og vegna
hinnar miklu guðrækni hennar varð
lindin heilög eftir dauða hennar. I
hinu fagra ljóði Öehlenschlagers
„Sankt HansaftensspiT1 segir hann frá
því, er hin unga stúlka, Kirsten Piil,
villist í Dyrehaven, og þegar hún er
nær dauða en lífi af þorsta, finnur
hún uppsprettuna: „Þar sem tár
hennar fögur féllu, fram spratt gullin
lind“. Um miðja 18. öld var umhverfi
lindarinnar mjög fagurt og minnis-
merki úr steini hafði verið reist yfir
hana.
Á síðari tímum, þegar trú manna á
mátt uppsprettnanna var í þann veg-
inn að hverfa kom sá kvittur upp,
að St. Kirstens Piil-lindin hefði van-
helgazt vegna þess, ag sveitamaður
nokkur hefði laugað sjúkan hest sinn
í vatni hennar, og þar með hætti fólk
að venja komur sínar til hennar.
Við margar lindir, þar sem fjöldi
fólks kom, reistu kaupmenn og kaupa
héðnar tjpld, þar sem þeir höfðu á
boðstólum ýmislegt, er opnað gat
buddur gestanna við uppspretturnar.
Markaður af þessu tagi, sem komið
var á fót, þegar voraði og fólk tók að
streyma til lindanna, var vissulega
mikill viðburður í augum þeirra, sem
bjuggu í nágrenni lindanna; til dæmis
má geta þess, að Vorsasse á Suður-
Jótlandi — ev. þar var helg upp-
spretta — var svo mikil þrþng fólks
árið 1866, að það þurfti að slá upp
127 tjöldum til þess að sjá gestunum
fyrir mat og drykk.
En nú eru tímar kraftaverkanna
liðnir og hinar sex hundrug og fimm-
tíu helgu lindir Danmerkur hjala nú
aðeins við sjálfar sig, og mikið vatn
er runnið til sjávar, síðan sjúkir menn
og konur sátu vig bakka þeirra og
báðu dýrlingana um hjálp gegn sjúk-
dómum og þjáningum.
H|ör!eifshöfSi gnæfir
yfir sandinn, þung-
brýnn og égnandi. Þar
var einmanalegi aS |
húa, og í Kötluhlaup- I
um bel|a@i flaumurinn f
viö rætur hans. |
í næsta blali birtist l
viSta! viS hénda
Hjörleifsiiöfða.
T I M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
707