Tíminn Sunnudagsblað - 30.09.1962, Blaðsíða 14

Stóra-Vatnshorn í Haukadal. (Ljósmynd: Þorsteinn Jósepsson).
um dönskum af 1776. Sömuleiðis af-
hentj ofannefnd Gróa mér þann 5.
febrúar eina spesíu Ferdinandi 3ja“.
Lét hann fylgja þessu bréfi brot-
in úr peningnum, sem prófaður hafði
verið, svo að sýslumaður gæti sjálfur
séð, hvers kyns var.
III.
Það spurðist fljótt um nálægar
sveitir að kóngsins steðji hefði ver-
ið falsaður í Náhlíð og þóttu mikil
tíðindi. Pólk, sem átti peninga frá
Jóni Andréssyni, dró þá upp úr pússi
sínu og skoðaði þá vandlega. Menn
reyndu með ýmsum hætti, hvort þeir
væru stökkir eins og peningar þeir,
sem borizt höfðu í hendur Árna á
Stóra-Vatnshorni. Sumir bitu í þá
eða þá undu þá milli fingra sér, aðr-
ir börðu þá með hamri eða vörpuðu
þeim frá sér af afli. Víða kom á dag-
inn, að peningar frá Jóni þoldu ekki
þvílíka raun.
Þeir, sem ekki áttu neina tortryggi
legá peninga sjálfir, gerðu sér er-
indi á aðra bæi til þess að handleika
þessa furðulegu mynt. Áttskildingur
frá Þorláki á Vatni hafði komizt í
hendur Þorvarði Bergþórssyni á
Leikskálum. Arngrímur hreppstjóri
Magnússon á Núpi fék£ að bíta í hann
og braut hann með fingrunum á
milli tannanna. Endursendi Þorvarð-
ur síðan Þorláki brotin með lítilli
þökk. Skilding þann, sem Þorlákur
fékk heilan til baka frá Árna, braut
hann sjálfur við brún á loftskörinni.
Marteini á Vatni flaug eðlilega margt
í hug, þegar hann kjagaði út með
Haukadalsvatni með skildingsbrotin
frá Stóra-Vatnshorni í buddu sinni
eða vasa, og magnaðist grunur hans
eftir því sem hann hugleiddi betur
þessi fádæmi. Að-fáum dögum liðn-
um fór hann að skoða Leopoldsspesí-
una. sem hann hafði hreppt fyrir
krofið. og duldist honum þá ekki, að
hún var ískyggilega blökk og ekki
silfri lík. Lét hann hana þess vegna
á fjöl og sló rösklega á með vænum
klaufharrlri. ög hrökk hún þegar í
fjóra' hluta. Snæbjörn Guðmundsson
í Stóra-Skógi hafði fengið tískilding
,hjá Þórunni, sem síðar var kölluð
unnusta Friðriks Si.gurðssonar í Kata
dai á Vatnsnesi, dóttur Eyvindar
Bjarnasonar og Málfríðar þeirrar,
sem fyrrum lýsti barninu upp á séra
Magnús Einarsson í Kvennabrekku-
kirkju. og var sá peningur til henn-
ar kominn eftir ýmsum krókaleiðum
frá Guðbjörgu í Fremra-Skógskoti.
Þessi peningur barst nú frá Snas-
birni til Einars bónda Einarssonar
á Harrastöðum, og urðu endalok
hans þau. að Þorlákur á Vatni, son-
ur Einars, braut hann milli fingr-
anna. Bergþór Þórðarson í Ljárskóg-
um hafði fengíð í skiptum við Jón
Andrésson pening einn útlendan,
sem hann ætlaði jafngildan'spesíu, og
látið í staðinn fimm ríksort. Fór
hann nú að handfjalla peninginn,
er honum barst til eyrna kvisið í
sveitinni, og gat lesið á honum orðið
Hispan. En með því, að honum „þótti
hann ekki hafa þá innvortis náttúru
í sér ,að hann gæti verið sá pening-
ur ,sem menn pjastra kalla“, fleygði
hann honum niður stigann og hrökk
hann við það sundur. Jón Sveinsson i
Ytra-Skógskoti fór ferð undir Jökul
með föður sínum, Sveini bónda Hann
essyni í Snóksdai, og var í för með
þeim vinnumaður Sveins, Márus Mar
teinsson. Þeir slógu tjöldum hjá
Gerðubergi í Eyjahreppi, en þar var
þá um tíma stúlke, er áður hafði
verið á vist hjá Sveini, Ragnhildur
Sturlaugsdóttir frá Kolsstöðum. Sendi
Sveinn Márus þangað heim, og fékk
Ragnhildur honum peninga, sem
Sveixin á.tti að kaupá fytir fimm
merkur af brennivíni í kaupstaðnum.
Þeir Sveinn föru að handleika
skildingana á áningarstað undir
Fróðárheiði og sýndust þeir blakkir
og þykkir, og beit Márus í einn.
Brast þá í honum, og þegar Jón í
Ytra-Skógskoti tók við honum til
þess að skoða hann, datt hann í
tvennt. Kom upp úr kafinu, að
þennan pening hafði Ragnhildur feng
ið hjá stúlku, sem var kaupakona í
Fremra-Skógskoti sumarið áður, og
var hann frá Jóni Andréssyni runn-
inn.
Allt komst þetta jafnskjótt í há-
mæli, því að hver sá, sem kunni að
segja nýja sögu af falspeningunum,
fékk góða áheyrn. Brátt kunni þorri
fólks á þessum slóðum feril hvers
einasta penings utan að.
Fólkið í Fremra-Skógskoti virðist
hafa tekið mjög að ókyrrast, þegar
því bárust spurnir af þessu, og hafði
það öll spjót úti til þess að ná aftur
þeim peningum, sem brotnir höfðu
verið eða grunsemd lá á. Létu sumir
þá fyrirstöðulaust af hendi, en aðr-
ir þybbuðust við. Nokkrir komu með
peningabrot til Jóns og skiluðu þeim.
Einn þeirra, sem það gerði, var Berg-
þór í Ljárskógum. Kom hann til Jóns
og spurði, hvort hann þekkti brotin.
Jón sagðist ekki vera farinn að bera
á móti því enn. Á hinn bóginn hefði
hann ekki peninga við höndina til
þess að bæta viðsldptavini sínum
skaðann, en Bergþór kvað það mega
bíða. Síðan bað Jón Bergþór að fara
að Glerárskógum til Jóns Sigurðs-
sonar og bíta í spesíu, sem hann
hafði fengið, og færa sér hana, ef
hún reyndist ekk; sem skyldi. Þetta
gerði Bergþór, en sjálfur endursendi
Jón í Glerárskógum áttskilding, er
hann hafði fengið hjá nafna sínum
og brotnaði í meðförunum. Snæ-
björn í Stóra-Skógi skilaði Guðbjörgu
710
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ