Tíminn Sunnudagsblað - 17.02.1963, Blaðsíða 2

s
Svo herma fomar sögur, að í
fyrndinnj hafi verið í Danmörku
konungur sá, er nefndur er Hrólf-
ur kraki, og telja sumir höfundar,
ag hann hafi setið í Hleiðru,
skammt frá Hróarskeldu á Sjá-
landi. Faðir Hrólfs var Helgi kon-
ungur, og segir sagan, að hann
hafi getið hann við Yrsu, dóttur
sinni. Yrsa varð síðan drottning
Aðils konungs í Uppsölum, er átti
hring einn frægan, sem kallaður
var Svíagrís.
Frá því segir i Eddu Snorra
Sturlusonar, að Aðils var í ósætt
við konung i Noregi, og hét hann
á Hrólf kraka til lið's við sig, bauð
her hans mála, en sjálfur skyldi
Danakonungur eignast þá kjör-
gripi þrjá, er hann kysi sér úr
Sviþjóð. Hrólfur kraki mátti eigi
sjálfur fara sakir ófriðar, er hann
átti við Saxa, en sendi tólf berserki
sína. Börðust þeir meg Aðils við
hinn norska konung á ísilögðu
vatni, og höfðu Svíar sigur.
sínum til þess að hremma það,
þótt Aðils konungur herti eftir-
reiðina sem mest og bæði aðra
gera slíkt hig sama.
Þegar Hrólfur kraki sá, að Aðils
konungur dró hann uppi, tók hann
að síðustu hringinn góða, Svíagrís,
og varpaði honum frá sér. Það
stóðst Aðils ekki. Hann reig að
hringnum, rak í hann spjótsodd-
inn og renndi honum upp á falinn.
Skildi þar með þeim, konungunum,
því að Hrólf bar undan.
Þessi saga hefur verið fræg um
mörg lönd, því að atburðarins get-
ur víða í sögum og kvæðum, og
var gull af þessum sökum nefnt
ság Kraka og Fýrisvallasáð í nor-
rænum kveðskap, en hringurinn
Svíagrís varð í vitund manna einn
hinn mesti kostagripur, er þeir
kunnu að nefna.
0
Nú skulum við kveðja þá, forn-
aldarkonungana, sem forðum létu
spretta úr spori á Fýrisvöllum, og
halda til fundar við ellefu ára
gamlan dreng, Birgi Karlsson, á
eynni Eyland úti fyrir ströndum
Suður-Svíþjóðar. Dag nokkurn í
maímánuði vorið 1959 er hann að
hjálpa föður sínum að moka yfir
ræsi, er hann hefur gert í akur
sinn. Allt i einu sér drengurinn
glitta í eitthvað í rofinu. Forvitni
hans er vakin. Agndofa af undrun
dregur hann upp úr moldinni
stóra vefju úr gulgljáandi málmi.
Þetta reynist vera ævaforn gull-
hringur, til þess ætlaður að bera
á armi sér, nálega tvö hundruð
grömm að þyngd. Raunar kom
slíkur gripur þeim feðgum ekki
algerlega á óvænt. Réttum tíu ár-
um áður hafði afj Birgis fundið
annan hring af sama tagi á þess-
um sama akri, og árið 1945 kom
þarna úr jörðu allmikið af beinum
úr mönnum og dýrum.
Fornleifafræðingar komu nú á
vettvang, og um haustið var hafin
rækileg rannsókn á tveimur ökr-
um. Það hafði ekki verið unnið
nema í nokkrar klukkustundir, er
þriðji gullhringurinn fannst.
Seinna fundust þrír til viðbótar,
auk muna úr silfri, bronsi og tré,
þar á meðal beizliskeðja, leifar af
vopnum og verjum, bein úr mönn-
um og dýrum og sex tinnusteinar,
er notaðir hafa verið til þess að
slá eld.
Athyglin beindist ekkj sízt að
guilhringunum, því að hvergi hef-
ur í Svíþjóð fundizt á einum stað
jafnmikið af unnu gulli frá forn-
Þegar berserkirnir heimta mála
sinn og kjörgripina þrjá, vildi kon-
nngur þeim enga hugnun veita og
fóru þeir brott viff svo búið. Hrólfi
kraka þótti sér smán gerr. Bjó
nann ferð sína til Svíþjóðar, kom
skipum .sínum í ána Fýri og reið
þaðan til Uppsala meg berserkina
lólf. Yrsa drottning leiddi son
sinn til herbergis, en menn Aðils
komu þar og báru skiði á eld og
gerðu slíkt bál, að klæffi biunnu
aí Hrólfi og mönnum hans, er
hlupu upp og stukku yfir eldana.
Kom þá Yrsa með dýrshorn fullt
af gulli og þar með hringinn Svía-
?rís. er var e'nn þe’rra gripa. sem
Hiólfur hafði í öndverðu kosið
sér, og bað þá ríða sem skjótast
brott. Þeir gerðu svo. Er þeir
komu á Fýrisvöllu, sáu þeir Aðils
konung fara á eftir sér með her
sinn alvopnaðan. Þá greip Hrólf-
ur til þess ráðs, sem frægt varð:
Hann stakk hendj í dýrshornig og
sáði gulli í götuna. Þegar Svíar
sáu gullið, hlupu þeir úr söðlum
Armhringarnir sex og akurinn, þar sem þeir fundust. í horninu til vinstri
er beinagrind hestsins, sem staurinn var rekinn í gegnum.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ