Tíminn Sunnudagsblað - 17.02.1963, Blaðsíða 12

FÆREYSKRAR SMÁSAGNAGERÐAR
William Heinesen er á svipuðum aldri og Heðin Brú, höf-
undur sögujinar í síðasta Sunnudagsblaði, fœddur árið 1900.
Það er einkennilegt, hve margt ágœtra skálda og rithöfunda
leit fyrst Ijós heimsins í Færeyjum og á íslandi einmitt um
aldamótin. William hefur einvörðungu ort og skrifað á dönsku,
og hafa fjölmargar skáldsögur og Ijóðdbœkur komið út eftir
hann. Þrjár bóka hans eru til í íslenzkri þijðingu: — í töfra-
birtu, Nóatún og Slagur vindhörpunnar. Smásaga sú, sem
hér birtist, hefst á lýsingu, á fárviðri í Þórshöfn. Hamfarir
náttúrunnar virðast honum hugstœtt viðfangsefni, og i lýs-
ingu þeirri á Þórshöfn, er birtist í hinu mikla safnriti um
Fœreyjar, er kom út 1958, fer hann einmitt nokkrum crðum
um álandsveðrin þar „í hvössum landsynningi flœðir sjór upp
á bryggjurnar í Höfn, og brimið svarrar alls staðar og vinnur •
skipum og húsum grand. . . . Ég minnist sérstaklega frá
bemskuárujn minum þess feigðargruns, sem slíkar óveðurs-
nœtur báru i skauti sínu, þegar landsynningurinn slökkti
götuljósin og sœrokið þyrlaðist upp á milli nötrandi húsanna
og allar rúður urðu hvítar af seltu“.
Hinn gamli og sérkennilegi faöfuð-
staður Færeyja, Þórshöfn, hefur af
einhverjum undarlegum ástæðum
ekki valið sér skynsamlegan stað við
kyrran og lygnan fjörð, heldur risið
upp á berskjaldaðri klettaströnd, þar
sem hafið hefur nagað og sorfið ótelj-
andi nes og sker. Á vetrum þyrlast
brimlöðrið upp á milli húsanna og
fyllir þröngu sundin söltum úða. Suð-
austanstormarnir geta færzt svo I
aukana, að þeir verði að ofviðri, -sem
veldur tjóni á lífi og eignum. í slíku
álandsveðri fauk þak af gömlu húsi í
hallanum við Þönglatanga. Það gerð-
ist um sjöleytið að kvöldi í janúar-
mánuði, þegar tungl var fullt og
mikið' far á skýjum. Menn hröðuðu sér
á vettvang, og þeir gátu bjargað íbú-
unum, tveimur gömlum saumakon-
um, út úr rústunum. Það gekk krafta-
verki næst, að hvorug þeirra hafði
slásazt.
Stormurinn hélt samt áfram her-
virkjum sínum á Þönglatanga. Þessu
gamla og hrörlega húsi varð ekki
bjargað. Þekjan, sem hékk enn sam-
an, hafði fletzt af, eins og lyft væri
Joki af skrínu, og hallaðist til jarðar,
föst við annan hliðarvegginn. inni í
bþtnni tóftinni voru menn með flökt-
t andi leitarljós og börðust um innan-
'"stokksmunina við storminn. Voðir og
þíögg lömdust um kinnarnar á þeim,
föt og hálfsaumaðar flíkur flygsuðust
i loftinu undan veðrinu eins og
hræddir fuglar. Nátttreyja hékk út
um brotna rúðu, og ermarnar börðust
sem í örvæntingu í storminum, unz
stund frelsisins rann allt í einu upp.
Þessi illa leikna flík losnaði og sveif
meg hröðu vængjablaki til himins.
En hálfsundrað húsið spúði í sí-
fellu meira og meira af vegavilltum
varnaði: blöðum og sprekum, ösku
og tróði, en mest þó fatnaði. Dúkar
og votar dulur, bönd og blúndur,
slógust í andlitið á björgunarmönn-
um og áhorfendum. Já, fátæklegar
eigur þessara gömlu saumakvenna
virtust gripnar hamslausu æði eins
og þær vildu koma öllu á kné með
trylltu ofbeldi. Gömul og bætt undir-
sæng kom fljúgandi; hlaupinn í hana
sami tryllingurinn og annað. Hún hag
aði sér hreint og beint eins og villi-
dýr og laust gamlan sjómann til jarð-
ar, áður en hún um síðir, líkt og
stynjandi af þjáningu, læsti sig fasta
á svalirnar hjá ljósmóðurinni, henni
frú Nillegárd.
Þetta var allt nógu skelfilegt, en
versta ógnin var þó, þegar nýir duttl-
ungar gripu allt í einu skælt og níð-
þungt þakið, svo að það reisti sig frá
jörðinni, sleit sig laust frá veggnum
og kastaðist sitt á hvað, hrækjandi i
kringum sig mold og möl, [ hvert
skipti sem það h.ió niðri. Fólk flúði
í ofboði undan þessari óstýrilátu ó
freskju, sem ýlfraði og öskraði, auk
annars, rétt eins og uppreisn hefði
brotizt út í vitfirringahæli. Það var
birkibörkurinn, sem negldur var á
tréð, sem átti sök á þessum skerandi
hljóðum. Hann var skyndilega laus
undan aldargömlu fargi torfsins, sem
á honum hafði hvílt, og hlífðist ekki
við að gaula og gnísta tönnum í full-
komnu hamsleysi.
Loks brotnaði þakið í tvo hluta,
sem börðust heiftarlega innbyrðis,
unz þeir sundruðust báðir á klöppun-
um.
Það var ekki margt, sem þóknaðist
að láta bjarga sér úr þessu tvístraða
húsi. Björgunarmennirnir hurfu brott
með luktir sínar, áhorfendurnir
dreifðust, óveðrið kveinaði eitt við
lesta tóftina, brimlöðrið hóf sig há-
tignariega í loft upp við klettana á
Þönglatanga.
Þetta var sunnudagskvöld. Storm-
barið danshúsið, sem hafði tæmzt á
meðan freistað var björgunar, fylltist
á ný, fiskimenn og ungir nemendur
úr sjómannaskólanum byrjuðu af
nýjum þrótti að syngja danskvæðin.
Þeir sungu kvæðið um Norska ljónið,
Áustur-Indíaskipið, sem sökk í þrum-
um og eldingum við strendur Fær-
eyja, kyrjuðu síðan hið seiðmagnaða
raunakvæði um konungssoninn írá
Englandi, er fórst með gullprýddri
snekkju sinni við Jótland.
156
T I M I N N
SUNNUD/VGSBLAÐ