Tíminn Sunnudagsblað - 08.09.1963, Blaðsíða 13

úx blýi eða tré, og munu þeir löngu
týndir. — Ef til vill hefur einhver
fátækur vermaður tekig blýtappana
og haft þá í sökku á færig sitt, og
væri það fyrirgefanlegt. En hítt gæti
l'íka hafa átt sér stað, að einhver
trassinn hefði tekið þá og tálgað þá
niður eða týnt þeim, og væri það
verra. En hvað sem um það er, væri
gaman að eiga þessa tappa, svo að
þeir á sínum tíma mættu prýða
byggðasafn eyjanna. — í kringum
augað ofan á klöppinni hefur bersýni-
lega einhvern tima verið klöppuð lítil
skál eða þró til að safna í vatninu,
og því síðan ausið úr henni upp í ílát.
En ekki er þróin stærri en svo, að
aðeins mun vera hægt að ausa úr
henni með kaffibolla eða litlum skaft-
potti.
Ekki er þarna um mikið mannvirki
að ræða, sizt á nútima mælikvarða,
enda auðskiiið hverjum manni, að
aldrei muni hafa verið lögð mikil
rækt við þetta vatnsból, þar sem það
var undir söltum sjó meíri hluta
hverrar vertíðar. Og þó svo að hlein-
in komi upp úr sjó, gengur brim yfir
hana um hverja fjöru, ef nokkuð var
í sjóinn. — En Pétur frá Stökkum,
hinn fróði maður, segir, að vermenn
hafi kunnað ráð við því- Þeir gerðu
bara úr sjálfum sér eins konar brim-
varnargarð. Skinnklæddu sig ræki-
lega og stóðu ábrima við uppsprett-
una meðan ausið var úr henni í ílát,
en oft var vatnið með seltukeim, er
stóð á. En vermenn á þessum þurra
sandbala voru ýmsu vanir, og brá
ekki v'ð smámuni.
Ég bragðaði þetta vermannavatn
þarna í sumarblíðunni og hitanum, og
fannst það bæði lystugt og hressandi.
Var hvorki af því saltbragð eða
brennisteinskeimur. Og óefað hefur
það hresst vel margan þreyttan ver-
mann í Skeri, eftir aflasælan dag.
Víðar í Vestureyjum eru heitar
laugar og hverir, en víðast fram í
fremstu fjöru eða á útskerjum, og
hafa því hvergi komið að notum.
Stærstir eru hverirnir í Drápskeri,
2—3 sjómílur norður af Oddbjarnar-
skeri. Þangað gáfum vig okkur ekki
tíma til að fara að sinni, sáum aðeins
réykina af réttunum. „Vatnssteinarn-
ir“ eru kunnastir og merkastir, því að
þeir hafa komið að notum — þó að
í lillu sé.
Eftir þessa skyndiatlhugun á „Vatns
steinunum“ var haldið upp á Skerið.
Við gengum upp það austanvert, þar
er það einna hæst. Sandurinn í bakk-
anum er rykfínn, þurr og laus í sól-
skininu og lætur undan fæti. Og brátt
stöndum við á því hæstu — haug Odd-
bjarnar karls — og lítum yfir þessa
eyddu byggð hans.
Tabð er, að Oddbjarnarsker sé
kennt við landnámsmann, sem Odd-
björn hét, og hafi hann búið þar.
Ekki er það vel trúlegt. En hafi svo
verið, hefur hann ekki gert miklar
kröfur til landrýmis né landkosta, og
þá verig helzt til ólíkur öðrum land-
námsmönnum. En frjálsmannlegt og
vítt útsýni hefur hann viljað hafa, og
stutt á fengsæl fiskimið.
Oddbjarnarsker er sem sé ekkert
annað en melgróinn skeljasandshaug-
ur á allstórum skerjafláka, og liggur
6—8 sjómílur í vesturátt frá Flatey.
Það er nokkru lengra frá austri til
vesturs en suðri tU norðurs. Hvergi
er á því skarpt horn, vogur né vík,
þegar fjaran kringum það er komin
í kaf, og er það þá einna líkast spor-
öskju í laginu.
Svo er sandurinn laus í bökkunum,
að stöðugt sverfur úr þeim storm
urn, og getur lögun Skersins því
breytzt eftir áttum. Er það eini hólm-
inn á Breiðafirði, sem svo er laus í
reipunum.
Ekki veit ég til að flatarmál Skers
ins hafi verið mælt, en gizkað hefur
verig á af kunnugum mönnum, að
það væri 2—3 dagslát ur, það er að
segja það sem gróið er og ekki fer
í kaf um stærstu flæðar. Það er þó
ekki nema lítill hluti af hinu raun-
verulega Oddbjarnarskeri, því að út-
firi við það er mikið í allar áttir,
nema helzt í norður. Fjaran er brim-
sorfin klettarið og hleinar, með renn.
um á milli. Harla ljótt og ömurlegt
umhverfi. Bjálfa'angi gengur lengst
í vesturátt og er allhár. Upp með hon-
um gengur Ketilvogur inn undir
Skerið. Á honum hvíla þau álög, að
aldrei má ýta þaðan bát á flot, en
lenda má þar í nauðsyn. Til þess að
óhætt sé að fara út í fleytuna aftu,.
verður að setja hana yfir Skerið o
ofan í voginn eða sundið, sem venju-
lega var lent 1, og lending hinnar
fornu verstöðvar var. Og vítalaust
má hvergi lenda við Skerið nema að
norðanverðu, enda illhægt.
Ekki er langt síðan að einn maður
á báti sínum villtist í þoku og hitti
loks Oddbjarnarsker. Hann lenti í
Ketilvogi, því að hann var ókunnugur.
Eftir að hafa áttað sig, reri hann út
úr vognum aftur og hélt heim til sín
slysalaust. En ekki löngu seinna fórst
sá bátur og tveir menn með honum
með helzt til undarlegum hætti Fátt
er rammara en forneskjan. Það vissi
gamla konan, sem sagði mér frá
hættulegu lendingunum við Oddbjarn
arsker
Frá haug Oddbjarnar hallar Sker-
inu nokkuð jafnt til vesturs. En bæði
sunnan og norðan meðfram sjónum
eru lágir balar eða ásar. Laut, sem
verður á milli þeirra, nefnist Skötu-
tjörn. Á bölunum s óðu flestar ver-
búðirnar. Hljóta þær að hafa staðið
þétt, meðan mest var byggðin í Skeri,
þó að íitlar vær.u. — Bezt gæti ég trú-
að, að þessir balar væru aðeins gaml-
ar verbúðatóftir og safnhaugaleifar.
Þær elztu vitanlega löngu sokknar í
sandinn, en alPaf verið byggt ofan á
og sandurinn svo sorfið allt og jafn
að, þegar stundir l>ðu, og enginn var
til þess lengur að halda við kofunum
eða hækka haugana.
Yzt á Skerinu, þar sem lægst er við
sjóinn, heitir Fit. Þar stóð Fitjarbúð
og þar var glímuvöllur vermanna. Þar
voru líka einu sinni fiskreitir. segir
fylgdarmaður minn, og hefur það eft-
ir Snæbirni Kristjánssyni. Vitaniega
sést ekki fyrir þeim, sandurmn hefur
fyrir löngu orpið þá sínum klæðum.
Enginn kynnir sér svo gamla ver-
s'.öð, að hann líti ekki á lendinguna.
Hún er sú lífæð er tilvera hverrar
verstöðvar byggist á Lendingin í
Oddbjarnarskeri er á því norðanverðu
eða norðvestan. Ekki sést þar fyrir
nausti, vör eða bryggjum, né öðr-
um þess konar mannvirkjum, sem
venjulega fylgja byggðum eyjum á
Breiðafirði, og munu þau aldrei hafa
verið til. Ekki er heldur tent þar inn
í vog eða vík Slíktr sælusiaðir eru
ekki til við Skerið, eins og fyrr seg-
ir. Þó er lendingtn ekki ovar.n —
Norðan við Oddbjarnarsker. skammt
frá, eru stór sker, sem Laugasker
heita (á þeim eru heitar laugar). Hlífa
þau lendingunni fyrir norðanátt en
tangarnir og fjaran vestur af þeim
draga mjög úr sjógangi við Skerið í
vestanátt. Lendingin þótti því allgóð.
Þurfti heldur ekki svo mjög að ótt-
ast, að báturinn skemmdist, þótt hann
skriði nokkuð hart upp í lendinguna,
dúnmjúkur sandurinn tók við. Bátun-
um var síðan brýnt upp í sandinn eða
settir upp í bakkann, til að forða þeim
frá sjó. — Mun hafa mátt sjá marga
fríða fleytuna í sandinum við Odd-
bjarnarsker, meðan mest var útræði
þaðan.
Hvenær róðrar hófust í Oddbjarn
arskeri, veit ég ekki, en sjálfsagt
hefur Oddbjörn landnámsmaður tek-
ið þar lag í lendingu fyrstur manna
og ráðið skipi til hlunns.
í sóknarlýsingu Flateyjarsóknar
frá 1840, segir séra Ólafur Sívertsen,
að verstöð hafi verið í Oddbjarnar-
skeri þegar á 14. öld. Jarðabók Árna
ODDBJARNA RSKER
TlMINN - SUNNUDAGSI5LAÐ
733