Tíminn Sunnudagsblað - 08.09.1963, Blaðsíða 15

fundu Hergilseyingar hann, er þeir
sóttu mel.
Hvalreki þótti mikill viðburður á
þessum slóðum, og flaug fréttin fljótt
um nágrennið. Bændur gerðu vinnu-
menn sína út til hvalskurðarins líkt
og væru þeir að fara í ver, sem þó
til lítils kom, því hvalurinn var mjög
skemmdur. En fleiri fóru út í Odd-
bjarnarsker, leikir og lærðir, einung-
is til að sjá skepnuna, því veður var
gott. Meðal hinna lærðu var séra
Sigurður Jensson, þá nýlega orðinn
prestur í Flatey og meg öllu óvanur
sjósókn og verbúðalífi. Honum mun
hafa þótt vistarverurnar í Skeri held-
ur lélegar og matargerð og borðsiðir
vermanna meg öðrum hætti en hann
átti að venjast.
Hvalskurðarmenn tóku vel á móti
gestunum. Og til að gera sér og
þeim dálítinn dagamun, elduðu þeir
ketsúpu. Skammtað var í öskum hin-
um betri mönnum, og var þeim færð-
ur askurinn í hendurnar með soði
og soðningu. Fylgdi hornspónn hverj-
um aski. Annar var borðbúnaðurinn
ekki. En þá bar á því, að sumir kunnu
ekki að ganga sér að mat með þeim
hætti.
Séra Sigurði var færður einn
askurinn. Hann tók við gripnum, þar
sem hann sat á einum verbúðarbálkn
um, og setti á kné sér. — En svo var
stopp. Hann kunni ekki átið. Hann
gerði ýmist að horfa brosandi á ask-
inn á knjám sér eða á hvalskurðar-
mennina, sem sátu í kringum hann
og kunnu vel að handleika ask og
spón og gerðu matnum beztu skil.
Loks stundi prestur því upp, að
hann kynni ekki vei meg þetta að
fara.
Hafliði í Svefneyjum var þar nær-
staddur, kom honum til hjálpar og
spurði:
„Hefurðu ekki vasahníf, karl
minn?“
Prestur lét lítig yfir því.
„Það er ófært í verstöð, karl minn“,
sagði Hafliði, og fékk honum hníf
úr vasa sínum.
Síðan bætti hann við:
„Þegar vig eldum okkur ketsúpu í
verinu, þá færum við ketbitann fyrst
upp á asklokið með spæninum, tök-
um hann síðan í vinstri hendi og
bitum hann ofan í okkur með vasa-
hníf. Askinum höldum við á milli
hnjánna og borðum súpuna með spæn
inum eða þá, að vig súpum hana af
barmi asksins. Þetta gefst okkur bezt
karl minn“.
Hinn virðulegi prestur lét sér þessa
lexíu að kenningu verða. Hóf máltíð-
ina, og er ekki annars getið en hon-
um yrði gott af ketsúpunni í Skeri,
þótt vanur væri hann fínna borði.
En ekki var frítt við, ag skurðar-
mennirnir hentu gaman ag borðhaldi
sálusorgara síns — og þá ekki síður
hann sjálfur. Hann var barn í lög-
um útróðramanna, og lét sér það vel
líka.
Löngu seinna sagði séra Sigurður
frá þessu borðhaldi, og kvað hval-
ferðma í Oddbjarnarsker með
skemmtilegustu atvikum í lífi sínu.
Þessar og aðrar sögur líkar —
gamansögur og sorgarsögur — úr
lífinu í Oddbjarnarskeri, rifjuðust
upp fyrir mér þegar ég reikaði þar
milli gamalla verbúðatótta og safn-
haugaleifa í sumar. Nú þykja slíkar
sögur harla ósennilegar og fjarstæðu-
kenndar, en eru samt dagsannar, og
gefa örlitla hugraiynd um lifskjör
þess fólks, sem barðist fyrir tilveru
sinni við yztu ögur og gjögur þessa
lands á liðnum öldum og áratugum.
— Og þegar skáld og listamenn
henda slíkar sögur, og færa í listræn-
an búning í verkum sínum, talar fólk
um stórlygar og afkáraskap. Ætla
mætti, ag slíkt fólk þekkti of lítið
sögu sinnar eigin þjóðar, og miðaði
um of við þær aðstæður og þjóðhætti.
sem hér ríkja í dag.
En nú er öld snúið. Nú gerist ekki
lengur neitt brot af sögu íslenzku
þjóðarinnar í Oddbjarnarskeri. Þar
er allt autt og mannlaust. Um tugi
ára hefur fleytu ekki verið ýtt þaðan
á flot til fiskveiða — og er það bætt-
ur skaði.
Og þó var Oddbjarnarsker með
nokkrum hætti farsæl verstöð. Furðu
fáir bátar hafa farizt þaðan. Þó bar
það við. Og éitt sinn fórst þaðan
hákarlaskip. En oft hleyptu menn af
Skermiðum, bæði suður og norður
yfir Breiðafjörð, og eru til um það
margar sögur. En vig rekjum ekki
annála í þessari ferðasögu.
Dýralíf er mikið í Oddbjarnar-
skeri og nágrenni þess. Fiskitegundir
margar eru ekki langt undan. —
Krökkt af sel á skerjunum í kring,
og hin kunna „írekstrarlögn" í
vognum norðan við Skerið. Aðeins
5 greifar lágu nú í lögninni, og létu
fara vel um sig í sólskininu. Ef til
vill hafa þeir fyrr á árum komizt í
kast við net Hergilseyinganna. Nú
lifðu þeir stund milli stríða, því allt-
af öðru hvoru gýs upp í mönnum á
hugi á ag „fara í lögn“. Æðar-
varp kvað vera mikig í Oddbjarnar-
skeri, en nú hafði sá fríði fugl lokið
hlutverki sínu á þurru landi, og
var farinn veg allrar veraldar. Kríu-
ungarnir sátu fleygir og fullbúnir í
sandinum. Lundinn einn sat eftir,
og átti ófleyga unga í holum sínum.
Varð honum hverft við komu okk-
ar, ruddist úr bælum sínum og baks-
aði ferðlaus í melflækjunni á leið
sinni til sjávar. En þetta írafár hans
var ástæðulaust. Hér voru þeir einir
á ferð, sem ekki vildu gera flugu
mein á þessum slóðum.
Endur fyrir löngu hefur melurinn
numið iand í Oddbjarnarskeri. Mun
hann hafa átt erfitt uppdráttar með-
an róðrar voru þar mest stundaðir,
sökum átroðnings og umferðar. En
á seinni árum hefur hann færzt mjög
í aukana, og nú er Skerið allt vax-
ið þróttmiklu melgresi. Víðast tók
þag okkur í klof. Nýtur melurinn nú
í friði þess áburðar, sem barst um
Skerið með slorinu úr fiskinum og
öðru er til féll, því að venja var að
bera aflann upp í Skötutjörn og
gera að honum þar, til þess ag forða
honum frá sandinum í fjörunni. Þar
sem sandinn þrýtur, standa rætur
melsins út úr bökkunum og skrælna
í sólskininu. Þær hrópa til þeirra
fáu, sem þarna eiga leig um: Meiri
sand, aðeins skeljasand, og við mun-
um stækka og skapa nýtt Oddbjarnar
sker. Og aldirnar færa þeim meiri
sand — og Oddbjarnarsker mun
stækka.
Vegna melsins og hins lausa og
holgrafna jarðvegar, er erfiðara fyr-
ir ókunnuga ferðalanga, að greina
og skoða allt sem vert væri í Odd-
bjarnarskeri: Verbúðatóftir, safn-
haugaleifar, festarhæla, gangstíga
og slíkt. En það gerir ósköp lítið til.
Við, fávísir ferðamenn, erum aðeins
komnir hér til að skoða, líta yfir, en
ekki rannsaka neitt. Fyrir okkur er
verstöðin og verbúðalífið í Oddbjarn-
arskeri enginn skáldskapur eða æv-
intýri, heldur staðreynd og veruleiki,
sem enn má skoða og þreifa á. Við
gerum okkur ljóst, að þessi sandhaug-
ur, sem við höfum verið að ganga
um, og nefnum Oddbjarnarsker, hef-
ur verið að myndast þarna á skerja-
flákanum um þúsundir ára, og er
sífelldum breytingum undirorpinn.
Við vitum, ag þar eru falin í jörðu
óræk spor margra blásnauðra skips-
hafna — tuttugu til þrjátíu kynslóða
— er börðust fyrir tilveru sinni tím-
um saman á þessu sandblásna út-
skeri. Og allir vita, að þar rotna í
jarðveginum milljónir fiskbeina og
fugla, þúsundir selabeina, hvala og
rostunga, og birnir liggja í híði sínu
til efsta dags. Allt má þetta vera
í friði fyrir okkur. — Melurinn hefur
ofið yfir þennan grafreit sína fögru
ábreiðu, og fer bezt á, ag hún skýli
honum um aldir.
— Við höfðum nú staðið við góð-
an kaffitíma í Oddbjarnarskeri —
þótt ekkert kaffi væri drukkið. —
og var því mál til komið, að halda
heim á leið. Bændurnir voru líka farn
ir að óróast. Sveinbjörn þurfti að
komazt heim til að sinna töðunni
sinni á túninu, því hann er hinn
mesti áhugamaður um búskap. Fyrir
Þórð var það ósköp hversdagslegur
viðburður að koma í Skerið, því að
hann er þar daglegur gestur vor og
sumar vig hirðingu hlunninda. Ég
Framhald á 742. síðu.
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
735