Tíminn Sunnudagsblað - 06.02.1966, Blaðsíða 9

Kosningadagur í Kaupmannahöfn árið 1890. Jafnaðarmenn voru farnir að vinna
mjög á, og vinstra megin á teikningunni sést spjaid, þar sem skorað er á fólk
á Norðurbrú að kjósa Hólm. annan þeirra tveggja þingmanna jafnaðarmanna,
sem fyrstir komust á þing.
En nú var svo komið, að mjög
margir hölluðust að því, að reynt
yrði að ná sáttum, enda voru margar
tilraunir gerðar til þess. Það tókst
þó ekki fyrr en í lok marzmánaðar
1894. Þá hafði landinu verið stjórn-
að á hinn gerræðislegasta hátt með
bráðabirgðalögum í níu ár. Það var
Bojesen, sem samdi. Virkin um Kaup-
mannahöfn voru komin upp, og
vinstrimenn sættu sig við það. að
fé yrði varið til þess að halda þeim
við. Hægrimenn urðu aftur á móti
að fallast á, að dregið yrði úr ár-
legri herkvaðningu. Þjóðþingið átti
að njóta þeirrar ánægju að fella
bráðabirðgalögin um hinar vopnuðu
gæzlusveitir, en tókst jafnframt á
hendur að samþykkja fjárlög með
eðlilegum hætti. Her landsins mátti
einungis beita til þess "að verja hlut-
leysi þess.
Kröfu um þingræði var ekki hald-
ið fram að sinni, en á þvi _var staðið,
að Estrup yrði að víkja. Á það féll-
ust samningamenn hægrimanna, án
þess að leita samþykkis sjálfs höfuð-
paurans á því atriði. Hann vissi þó,
hvað í vændum var.
Þessi friðarsáttmáli var staðfestur.
Þó brugðust fimmtán liðsmenn Boj-
sens á síðustu stundu, og öllum til
undrunar var Alberti einn þeirra.
Hinn ungi Christensen komst
spaugilega að orði, er þetta mál var
til lykta leitt:
„Ef þeim tekst nú í dag að koma
sínu fram, væri vel til fundið, að
þeir létu til dæmis foringja sinn,
háttvirtan þingmann Presteyjaramts
(Bojsen), sem er guðfræðingur,
kalla allan söfnuðinn saman til aft-
ansöngs hér uppi og bæði hann að
leggja út af þeim orðum í bréfi Pét-
urs, er svo hljóða: Hundurinn snýr
aftur til spýju sinnar.“
XV.
Það kom babb í bátinn, þegar
þetta samkomulag var komið á: Est-
rup sat sem fastast, og þess sáust
engin merki, að hann hygðist segja
af sér. Bojsen og fylgismenn hans
gerðust harla órólegir, og var ýtt
fast á eftir Það var þó ekki fyrr
en 1. ágústmánaðar, að Estrup þótti
sér ekki lengur sætt. Hann sendi kon
ungi skriflega lausnarbeiðni. Það var
auðfundið á svari konungs, að
hann saknaði Estrups mjög. Samt
veitti hann honum lausn með „inni-
legasta þakklæti og viðurkenningu
fyrir þá fórn,“ sem hann hafði fært
föðurlandinu.
En konungurinn vottaði Estrup
ekki traust sitt með þakkarskeytinu
einu: Hann leitaði líka ráða hjá
honum um það, hversu hið nýja
ráðuneyti skyldi skipað. Estrup var
mest í mun, að ekki sýndist svo,
sem hann hefði orðið að víkja fyrir
þingræðiskröfu þjóðþingsins, og þess
vegna var honum kappsmál, að sem
flestir gömlu ráðherranna yrðu í
hinni nýju stjórn. Svo fór líka, að
fimm gömlu ráðherranna sátu kyrr
ir í ríkisstjórn þeirri, sem lénsbarón
einn, Tage Reedtz-Thott, var látinn
mynda. Mun hafa þótt hyggilegt, að
hann yrði forsætisráðherra, því að
hann var í stjórn margra fyrir-
tækja Tietgens og mikill fylgismað
ur Grundtvigsstefnunnar, svo að
honum var auðvelt að eiga í samning
Christensen —
hinn atkvæðamikli foringi danskra
vinstrimanna frá upphafi þessarar ald-
ar.
um við þann arm vinstrimanna, sein
aðhylltist hana. Engum vinstri-
manni var samt hleypt í námunda
við ráðherrastól og þaðan af síður
jafnaðarmanni.
Þessi ríkisstjórn fór með völd í
þrjú ár og hafði allmikið þingfylgi
í upphafi sökum samkomulagsins við
allmikinn hluta vinstrimanna. En í
kosningum, sem fram fóru árið 1895,
tók þegar að halla undan fæti. Fimm
tíu og tveir samkomulagsmenn náðu
kösningu, en vinstrimenn, sem börð-
ust af alefli gegn stjórninni, hlutu
fimmtíu og fjögur þingsæti og jafn
aðarmenn, sem nú voru mjög að
sækja i veðrið, fengu átta.
Það fór líka svo, að það urðu ekki
mennirnir í ráðherrastólunum, sem
hæst bar þessi ár og hin næstu, held
ur hinn nýja foringja vinstrimanna,
Jen Kristján Christensen, bónda
soninn, sem farið hafði að heiman
átta ára gamall á vordegi árið 1864
með tréskó sína og spánnýjan vasa-
hníf, bíblíusögur Balslevs og úr, sem
kostaði átta skildinga til þess að ger
ast smali. Hann stofnaði nú hinn
svonefnda umbótaflokk vinstrimanna
og gerðist höfuðkempa í stjórnmála
lífi Dana, farsæll maður og sigur-
sæll.
Ríkisstjórnin stóð mjög höll-
um fæti. Hægrimenn höfðu að vísu
meirihluta á landsþinginu, þar sem
forystan var í höndum Estrups, en
kom engu áleiðis í þjóðþinginu.
Varð nú og sundurþykkja innbyrðis
í stjórnarliðinu, og loks sá forsætis-
ráðherrann sér þann kost vænstan,
að víkja árið 1897. Konungur-
inn hafði þó ekki misst trú á hægri-
mönnum, því : ð enn fengu þelr völd
in I hendur. En danska þjóðin vai
Framhald á 115. síðu.
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
105