Tíminn Sunnudagsblað - 06.02.1966, Page 12
míiiii
Drost framlengi
yXy.y.-yyy/A-yy.
y '/■:■:
Fólk athugar ekki...
RÆTT VIÐ GUNNAR MÁ HAUKSSON ÚTIBÚSSTJÓRA
*
Jesús hafði andúð á víxlurum og
okrurum og rak þá út úr musterinu
í Jerúsalem, sem frægt er orðið, svo-
mælandi: „Ritað er: Og hús mitt á
að vera bænahús, en þér hafið gjört
það að ræningjabæli."
Á þeim tíma var snauðum skuldu-
nautum engin miskunn sýnd. Þeir.
sem ekki stóðu í skiluih, voru hneppt
ir í dýblissu eða seldir í ánauð, enda
hefur Kristi þótt full ástæða til þess
að setja loforð um mildi til handa
slíkum mönnum inn í faðirvorið.
Samkvæmt lögmáli Qyðinga var
þeim bannað að taka vexti af lánum
sín á milli, og komu sömu viðhorf
fram í frumkristninni: Kristnir
menn mega ekki láta peninga æxl-
ast af sjálfu sér, og hagnaður af
lánum er ekki leyfilegur. En eins
og Gyðingi var auðvelt að lána trú-
bróður peninga með ágóða með að-
stóð kristins milligöngumanns, þann-
ig fyndu og fylgjendur Nazareans
brátt ýmsar krókaleiðir til að snið-
ganga þessa reglu.
Menn vildu helzt eiga sáluhjálp-
ina vísa og með smábrellum tóks* það
sæmilega, að minnsta kosti nógu vel
fyrir kirkjuleg yfirvöld á jörðu
niðri, á meðan verðmæti voru aðal-
lega bundin við jarðeignir og vöru-
skiptaverzlun var ríkjandi.
Á krossferðatímunum hljóp geysi-
legur vöxtur í iðnað og verzlun og
líf manna í Evrópu gerbreyttist. Þess
ar greinar þurftu nú ærið lánsfé,
aðalsmenn í krossferðahug skorti far
areyri í lausafé, og smákóngar i
ófriði lærðu, að fljótlegra var að fá
gildan sjóð að láni en leggja nýja
skatta á þegnana. Menn gleymdu
heilögu banni, og árið 1208 sagði
Innocentíus III, að loka mætti guðs-
húsunum, ef gera ætti alla veðlánara
kirkjuræka.
Sérstaklega var fjármálastarfsemi
blómleg í norður-ítölskum borgum
eins og Flórens, Siena og Feneyj-
um. Frá 1260—1347 er vitað um átta-
tiu banka í Flórens, og var starf-
semi þeirra mjög hliðstæð banka-
starfsemi í dag. Við notum enn mörg
bókhaldsorð, sem þeir tóku upp:
Banco (banki), cassa (peningakassi),
creidto, debito, netto.
Það er aftur á móti ekki hægt að
segja, að bankastarfsemi sé gömul
hér á landi. Fornhetjur okkar virðast
fæstar hafa lagt sig niður við flókna
fjármálastarfsemi. Þær kusu heldur
að grafa sjóði sína í jörð, og í lok
sögualdar voru slíkar innstæður fólgn
ar í annarri hverri mýri á íslandi.
En eigendur bjuggu svo um hnút-
ana, að óhægt mundi fyrir síðari
kynslóðir að taka þar eyri út. Eru
af því margar sögur, að gullleitar-
menn hafi farið að grafa í féþúfur,
en sáu þá eldtungur frá næsta bæ
bera við himin og flýttu sér þangað
til slökkvistarfs. Ekki varð þá meira
af uppgreftri, en bæjarbruninn var
sjónhverfing ein, gerð af framliðn-
um, aðsjálum víkingi og strandhöggv-
ara.
Þegar íslendingar misstu sjálfstæði
108
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ