Tíminn Sunnudagsblað - 06.02.1966, Blaðsíða 11

á ýmsum sviðum. Sá þótti lítill karj
í skólanum, sem ekki átti sína stjórn
málaskoðun innst með sér, þótt hann
flíkaði henni ekki að jafnaði. Þar
hefðu þó sumir frægir menn verið
börn: Brynleifur Tobíasson, sögu
kennari skólans, lét svo um rnæit
í tíma við okkur nemendui að
frelsishetjan Garibaldi, hefði ver
ið mikill og duglegur herforingi, en
hann hefði ekki borið meira skyn
á stjórnmál en kötturinn bæri skyn
á sjöstjörnuna.
Nú var undinn bráður bugur að
því að tala við pessar ráðvilltu sálir
sem í hvorugan flokkinn var skipað
og riðu Framsóknarm^nn þar á vað-
ið. Oddvitar þeirra voru barnakenn
ari og íslenzkukennari við skólann.
Þeir bjuggu báðir í heimavistinni
og voru harðsnúnir flokksmenn og
því sjálfkjörnir foringjar hinna’ ungu
Framsóknarkjósenda. Þeir skipu
lögðu ráð sitt og fóru herbergi úr
herbergi í liðskönnun. Sló þá ;tund-
um í snarpar brýnur með þeim og
forkólfum íhaldspilta, sem þeir fyrir
hittu í þessari húsvitjun. Forystu-
piltar íhaldsins voru einkum þrír:
Einn var þingmannssonur, ann-
ar sonur símstjóra og hinn þriðji
sonur stórbónda, m(kill kraftamað-
ur.
Ég var einn af yngstu nemendun
um, sem bjuggu í heimavistinni og
því talinn með réttu bera lítið skyn
á stjórnmál, enda hafði ég aldrei
komið á pólitískan fund. En barna
kennarinn lét þau orð falla, að hann
þyrfti ekki að ræða um það við mig,
að auðvitað kysi ég með þeim, því
að flestir sveitapiltar hlytu að kjósa
Framsóknarflokkinn vegna upp-
runa síns og málefnalegs eðlis.
Ég játti því, að þann flokkinn
myndi ég kjósa, fannst það siðferðis
leg skylda mín að vera þeim megin.
Það var flokkur hinna fátæku, sem
bjuggu í sveitunum — flokkur, sem
vann hægt en markvisst að umbótum
í sveitunum. íhaldsflokkurinn var
hins vegar flokkur hinna ríkari fyrst
og fremst í kaupstöðunum. Hinn
sterki sonur stórbóndans tók
harðlega á móti íslenzkukennaran-
um og barnakennaranum, er þeir
fóru um vistir. Hann sagði að Fram-
sóknarflokkurinn samanstæði • af
ósjálfbjarga aumingjum, sem aldrei
gætu lifað hjálparlaust, enda margir
kjósendanna þurfalingar og hrepps
ómagar. Barnakennarinn greip íram
í fyrir pilti og sagðist aldrei hefði
getað trúað því, að óspilltur sveita-
piltur væri haldinn svo rangsnúnum
hugsunarhætti, og íslenzkukennarinn
spurði, „hvað ætti þá að gera við
þá alla, sem af ýmsum ástæðum
gætu ekki séð fyrir sér sjálfir?11
Hann svaraði „Það á að lofa öll-
um slíkum aumingjum að drepast."
Þá spurði kennarinn: „En hvern-
ig á þá að fara með aumingja kýrn-
ar? Ekki geta þær séð fyrir sér
sjálfar að vetrinum, en eru þó svo
ómissandi fyrir þj óðfélagið."
Það hnussaði fyrirlitlega . syni
stórbóndans: „Þetta er , málefnaleg
ur útúrsnúningur og ekki svara verð
ur.‘l
íslenzkukennarinn glotti við tönn
þegar hann gekk út.
Hingað til höfðu íhaldspiltar lítið
leitað hófanna um kjörfylgi hjá
vafagemlingunum og kvenþjóðinni.
Bæði var, að þeir höfðu haldið sér
sigurinn vísan og svo hitt, að þeir
töldu það neðan við virðingu sína,
að vinna á þeim atkvæðum, em eng-
in skil kunnu á stjórnmálum. En
þegar þeir sáu, hve skipuleg kosn-
ingasókn Framsóknarmanna var,
hófu þeir öfluga gagnsókn á elleftu
stundu kvöldið fyrir kosninguna.
Fóru þeir mikinn af einu herbergi
á annað og tóku þá rækilega til bæna
sem blendnir voru i trúnni. Hingað
til höfðu námsmeyjar skólans fjórar.
sem í heimavistinni bjuggu, verið
friðhelgar og ekki sætt pólitískri
áleitni. Það voru þær Nanna, Fríður,
Bolla og Dassa, og bjuggu saman í
herbergi. Þangað sendu nú foringjar
íhaldsmanna einn vikapilt únn.
Eftir nokkra stund heyrðist mikil
háreysti í dyngju kvennanna. Þótti
umsjónarmanni vistanna svo úr hófi
keyra, að hann hraðaði sér inn að
skakka leikinn. Sat þá ein meyjanna
ofan á sendimanni. Höfðu þær lent
i áflogum við piltinn, bæði i gamni
og alvöru, og hlaðið honum svona
rækilega. En kvenvega sagðist stúlk
an hafa setið á honum, en inspekt-
orinn kvað hana hafa setið karl-
vega ofan á honum og barið hann
með hillu. Svoa var Dassa vinstri-
sinnuð, strax á ungum aldri.
Annars gengu sjálfir foringjar
íhaldspilta mjög fram fyrir skjöldu.
Sonur þingmannsins yfirheyrði mig
og komst fljótt að því, að ég var
næsta fáfróður í pólitískum efnum.
Síðan byrjaði hann að fræða mig
um málefni íhaldsmanna. Hóf hann
mál sitt á stjórnmálasögu íslands
og staldraði þar við, þegar íslending
ar fengu heimastjórn. Flestir þeir
bændur, sem voru bezt bjarg-
álna, voru heimastjórnarr "nn, og nú
verandi íhaldsflokkur var arftaki
heimastjórnarmanna, sagði hann,
—„og þó að margir bændur og
búaliðar væru ennþá fátækir, kepptu
þeir allir að því að verða bjargálna
og sjálfstæðir.“ Að standa á eigin
fótum væri stefna þeirrí ''halds-
manna, og það væri siðferðileg
skylda og metnaðarmál allra ungra
og uppvaxandi manna og kvenna í
borg og byggð að fylkja sér um
þann flokk, sem frá öndverðu hefði
verið kjarni íslenzkrar menningar og
uppeldisstöð hins frjálsa framtaks."
„Sjálfur leið þú JJ’fa., ig, er
kjörorð okkar íhaldsmanna.“ Þann-
ir lauk ræðumaður máli sínu.
Ég hlustaði þegjandi á hann og
kinkaði kolli, þar sem mér þótti
við eiga. Ræðumaður sagði þá, að
ég myndi nú orðinn svo sannfærðui
um yfirburði og ágæti þeirra íhalds-
manna, að ég hlyti að kjósa með
þeim. Ég drúpti þegjandi höfði
og taldi hinn vísast, að þögn mín
væri sama og samþykki. Hann klapp
aði bróðurlega á herðar mér að skiln
aði.
Nú varð gleði í herbúðum íhalds-
manna yfir þeirri sálu, sem þeir
höfðu frelsað á síðustu stundi og
það því fremur, sex ég va’- skjól-
stæðingur barnakennarans, sem var
frá fyrri árum kennari minn og vel-
unnari. Þó var ekki trútt um að
sumir íhaldspiltar renndu til mín
ógnandi augum og álitu mig enn
blendinn í trúnni.
Svo rann upp sú mikla stund, að
gengið skyldi til kosninga. Það var
að kvöldi dags. Allir fóru á bak við
tjald í horni einnar skólastofunnar
og krossuðu á listann eins og lög
mæltu fyrir. Ég var staðráðinn í að
bregðast í engu minni heimatrú og
kjósa Framsóknarlistann. Nokkrir
harðvítugustu flokksmenn beggja
aðila voru samankomnir í stofunni,
þar á meðal sonur símstjórans, sem
var einn af oddvitum íhaldsmanna.
Þegar ég skilaði atkvæð5 mínu,
renndi hann heiftarlega til mín
augum og mælti:
„Nú sveikstu okkur, helvítið þitt.“
Ég svaraði engu. Þar sem ég hafði
engu lofað, hafði ég ekkert að svíkja.
Hins vegar vissi ég að mér myndi ;
ekki verða hlíft við hirtingu eftir
á, sérstaklega ef íhaldsmenn yrðu ’
í minnihluta. Að kosningum lokn-
um voru atkvæðin talin og reyndust
atkvæði Framsóknarlistans einu
fleira, og töldu íhaldsmenn það vera
mitt atkvæði, sem reið þar bagga- t
muninn. Þannig lauk þeirri gaman-
kosningu, sem kostaði mig seinna
hörkuáflog við son símstjórans, og
var sá leikur ekki í gamni, heldur
í fuilri alvöru. Svo breiddu strákarn-
ir út þann kvitt, að barnakennarinn
hefði mútað mér tii þess að kjósa
með þeim, og gefið mér eitt kandís-
pund fyrir atkvæði mitt. Sögðu íhalds
piltar, að Framsóknarmenn væru
ekki öfundsverði- að vinna kosn-
inguna á þessu kandísatkvæði En
piltur sá, sem tók að sér að upp-
fræða mig, lagði enga fæð mig eftir
leiðis, þótt hann hins vegar þættist
viss um, að ég hefði kosii á móti
sér. Og hann varð til að koma mér
til hjálpar og bjargar og hrífa mig
úr klóm sonar símstjórans, sem lét
kné fylgja kviði í áðurnefndum áf’og
um.
Framhald á 118. síðu.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
107