Tíminn Sunnudagsblað - 13.08.1967, Blaðsíða 21

^ ilaustrið þá 86 bækur, og er
bokaskráin einstök í sinni röð hér
" landi. Þá hafa þeir Sigurður og
t.ar ísleifsson, ábóti á Þverá,
slírifað undir sáttmála, sem gerð-
Ur var árið 1468 milli Ólafs bisk-
uþs Röguvaldssonar á Hólum og
Jóns prests Pálssonar og Finnboga,
®°nar hans. Árið 1475 skiptu þeir
higurður príor og Magnús bóndi
r^nediktsson á Espihóli á jörðum.
jarðaskipti samþykkti Ólafur
^ngnvaldsson árið 1478. Síðast
’nnst Sigurðar príors getið ár-
1492, er hann fékk Ólafi Rögn-
valdssyni Engihlíð i Öxnadal í
skiPtum fyrir Skollatungu í Hörg-
Sr<lal. Af þessum samtíningi um
'Surð príor á Möðruvöllum sést,
a° hann kemur mjög við sögu
, ls^upa um sína daga og á einnig
1 íarðaskiptum og kaupum fyrir
,aUstrið. Virðist Sigurður ávinna
Ser virðingu á við ábótana á Þverá
°g bingeyrum.
Eítirmaður Sigurðar mun hafa
Verið Nikulás prestur Þormóðsson.
Rans er getið fyrst sem príors ár-
le 1501. Er hann þá í dómi með
nðrum klerkum á Víðivöllum i
kagafirði, miðvikudaginn næsta
Vrir Hallvarðsmessu (15. maí), um
Veir{ nokkurn Jónsson, er tveim-
nr kúgiidum hélt fyrir Hólakirkju.
111 Nikulás þennan er sagt, að
aþn tók til sín Þóreyju, fátæka
nlku, og átti með henni tvo
^nn, Þorbjörn og Þorstein. Telja
.Umir> að Nikulás príor hafi ver-
ia®ir þeirra, þótt slíkt mætti
e iíi nefna. Eru frá þeim ættir.
°rsteinn, sem nefndur var Þór-
yjarson, átti með Guðrúnu Finn-
gadóttur, ábóta á Þverá Einars-
°nar, séra Einar skáld i Heydöl-
- ^r þaðan kynslóð allra íslend-
Sa- Ættfræðingar telja Nikulás
Pn°r son Þormóðs prests ólafs-
enar, sem var af Þorsteins
gnianns Eyjólfssonar á Urðum.
1467 S ^emur fyrst við skjöl árið
Il'i ^r 113011 kirkjuprestur á
nafum. liklega kanoki eða öðru
j., m ”canonicus sæcularis.“ Hann
lee Upsir árið 1480 °S hefur lík'
aðga V6Uð þar’ unz hann var skip-
Ur príor á Möðruvöllum. Nikulás
0p nefndur í sambandi við dóma
ið fi°rninga árið 1504 og enn ár-
u er Nikulás príor fyrst-
arli m °n.da árið 1507 um tíund'
r a d nágranna síns, Höskulds
Lauga] °nai\ lögréttumanns á
índj er Nikulás i dómi
Tí M
á Víðivöllum árið 1512 vegna tylft-
areiðs Ólafs Filipussonar, og á
Bótólfsmessu árið 1513 er kveð-
inn upp merkur dómur á sama
stað um lambaeldi fyrir Reynistað-
arklaustur með setu Einars ábóta
á Þverá, Nikulásar príors og tíu
presta. Enn var Nikulás i dómi
árið 1517 um jörðina Kaldaðarnes
í Bjarnarfirði. Þá er hans getið
í dómi um Syðsta-Hvamm á Vatns-
nesi og nefndur i dómi um brigð
á Hvammi í Vatnsdal, jörð og búi
Þingeyrarklausturs, sem þá dæmd-
ist Gottskálki biskupi. Var Einar
ábóti á Þverá, Benediktsson, einnig
í þeim dómi. Nikulás príor var
einnig við gjafabréfagerð Gott-
skálks biskups, er hann gaf Hóla-
kirkju XI tugi jarða og börnum
sínum 6 hundruð htmdraða mið-
vikudaginn fyrir Barrabasmessu
1520. Nikulás príor, Einar ábóti á
Þverá og prestar fyrir vestan
Öxnadalsheiði kusu Jón prest Ara-
son á Hrafnagili árið 1520 til þess
að hafa forsjá með dómkirkjunni
á Hólum og peningum hennar. Þá
er Nikulásar seinast getið, er norð-
anklerkar komu saman árið 1522
og kusu Jón Arason fyrir ráðs-
mann og officialis á Hólum og
yfir allt biskupsdæmið. En síðar
va-r Jón kosinn biskup.
Er þá komið að síðasta príorin-
um á Möðruvöllum, Jóni Finnboga
syni (príor 1524—40). Foreldrar
hans voru Finn-bogi lögmaður
Jónsson í Ási og Málfríður Torfa-
dóttir, hirðstjóra á Ökrum, Ara-
sonar. Hann átti bróður og al-
nafna, sem var prestur í Laufá-si
1501—38, en var þá dæmdur frá
staðnum og var þar þó aftur
1552—54. Jón príor var prestur i
Múla 1491—1524 og hélt jafnframt
Helgastaði. Hann var officialis
1520—22 og kemur við ýmsa
merka dóma, til dæmis er hann
með Helga ábóta á Þingeyrum i
sexprestadómi að Eyrarlandi mánu
daginn fyrir Philippimessu og
Jakobi árið 1521, um hjúskap Jóns
Hallgrímssonar og Helenu Þórar-
insdóttur. Þann dóm úrskurðaði
Helgi ábóti siðan löglegan laugar-
daginn fyrir corpu-s Christi á Þing-
eyrum. Einnig dæmdi Jón sem off-
icicalis í málum Helga ábóta og
Jóns biskups árið 1522. Jón príor
seldi Lögmannshlíð 1528 Jóni bisk-
upi Arasyni.
Við dauða Jóns príors tók séra
Björn Gísla-son við forstöðu Möðru
vallaklausturs. Foreiorar hans
voru Gísli lögréttumaður Hákonar-
son á Hafgrímsstöðum, frændi
Jóns príors, og Ingibjörg Gríms-
dóttir, sýslumanns á Möðruvöllum
~í Eyjafirði, Pálssonar. Kapelán
Jóns biskups Arasonar varð Björn
árið 1540 og kirkjuprestur á Hól-
um 1544, ráðsmaður þar 1546, og
tók það ár við Möðruvallaklaustri.
Björn var valinn biskupsefni 1551
að Jóni biskupi látnum og nefnd-
ur vicarius í dómi það ár. Björn
er sagður hafa staðið upp í Odda-
eyrardómi 1551, er þeir Hólafeðg-
ar voru dæmdir landráðamenn.
Björn fékk konungsveitingu fyrir
klaustrinu 1554 og hélt þaö til
1560 og hefur haft öll ráð á Möðru-
völlum 1546—60. Séra Björn varð
þjónandi prestur eftir hinni nýju
kirkjuskipan konungs, fyrst prest-
ur í Mikl-abæ í Blönduhlið, en
skipti á því brauði við séra Stíg,
son sinn, og tók Saurbæ í Eyja-
firði. Björn varð prófastur í Vaðla-
þingi og dó árið 1600. Kona Björns
var (14. júlí 1555) Málfríður
Torfadóttir, og eru frá þeim mikl-
ar ættir.
Mjög merkileg bókaskrá frá
Möðruvallaklaustri er til frá árinu
1461. Eru þar taldar alls 86 bæk-
ur, þar á meðal er fjöldi helgra
manna sagna á íslenzku, sem hér
verða ekki taldar, þá fornsögur
margar, Kallamagnúsar saga með
öllum þáttum. Ólafs saga Tryggva
sonar (ágæt), Ólafs saga Haralds-
sonar, Kóngabók, sem tekur til af
Magnúsi Ólafssyni hinum góða
fram til Sverris, Hrólfs saga kraka,
Skjöldunga saga, Völsunga saga,
Geirdals saga, Hrólfs saga Gaut-
rekssonar, íslendinga saga (vond),
Annáll góður og gamall.
Bræðurnir á Möðruvöllum hafa
haft mikinn áhuga á sögu Noregs
og Danakonunga eftir þessum bók-
um að dæma. Mætti láta sér detta
í hug, að þeir hafi sjálfi-r unnið að
ritun ýmiss konar sögufróðleiks.
Þetta sama ár er gerð upptaln-
ing á búpeningi klaustursins. Þá
er heima á staðnum og á Öxn-
hóli i Hörgárdal (útibúi klausturs-
ins), 70 kúgildi, 40 uxar þrevetur
og eldri, 10 naut veturgömul og
tvævetur, alls nautgzipir 120, 100
geldingar, veturgamalt fé hálfur
áttundi tugur, sauðfé alls 195, hest
ar alls 41.
Jarðir Möðruvallaklausturs voru
Framhald é 687. si5u.
N N - SUNNUDAGSBLAB
693