Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1968, Síða 19

meðan þeir kenndu honum bæn-
inia.
Á Orkneyjum úir og grúir af
fornminjum. Eru það bæði forsögu
legar minjar, legstaðir og hring-
hlaðnar borgir, Pikta, sem eyjarn-
ar byggðu í fyrndinni, og marg-
víslegar minjar frá veldisdögum
norrænna manna á blómaskeiði
Orkneyjá. Margir þeir atburð-
ir, sem þar gerðust, eru vel kunn-
ir úr Orkneyingasögu, Magnúsar-
sögu, Noregskonungasögum og ís-
lendingasögum. Úr Orkneyjum
hélt til íslands Auður djúpúðga,
er fyrr hafði verið drottning í
Dyflinni, er fallinn var Þorsteinn
rauður, sonur hennar, sem vann
með félögum sínum Katanes
og meira en hálft Skotland. Þar
um eyjasund sigldi Egill Skalla-
grímsson skipi sínu árið 936, er
hann gekk í greipar Eiríki blóðöx
í Jórvík suður. Þangað kom Kári
Sölmundarson með Njálssonu eftir
bardaga þeirra við sonu Moldans
úr Dungalsbæ á fund Sigurðar
jarls Hlöðvissonar í Hrossey, enda
hirðmaður hans. Þar við Hrossey
tóku einnig land Flosi og föru-
nautar hans, landflótta eftir Njáls-
brennu, og þar var mágur Kára,
Þorsteinn Síðu-Hallsson, fyrir við
hirð jarls. Litlu síðar bar þar að
Kára, gamalkunnugan í eyjunum,
og þar í höll jarls hjó hann Gunn-
ar Lambason í veizlu á sjálfan
jóladag, er hann var að lýsa Njáls-
brennu: „Höfuðið fauk upp á borð-
ið fyrir konunginn og jarlana,"
svo að það varð allt í blóði, sem
og veizluklæði tignarmannanna.
Til Orkneyja komst líka dóttur-
sonur Sighvats Sturlusonar, Teitur
Styrmisson, eftir Örlygsstaðafund.
Og þaðan hugðist hinn kynborni
og stórláti Oddaverji, Sæmundur
Jónsson, fá brúði, sér samboðna
Langlíf, dóttur Haralds jarls Madd-
aðarsonar, þótt það færist fyrir,
þar eð Sæmundur fékkst ekki til
þess að sækja brúðkaup sitt í Orkn
eyjar, en jarl vildi ekki senda kon-
una út hingað ógefna.
Orkneyingar komu líka stöku
sinnum til Íslands, og má þar
nefna Orkneyjafarið, sem kom í
Hvítárós, er Snorri Sturluson bjó
á Borg. Litlir spruttu kærleikar af
þeirri skipskomu, því að stýrimað-
ur vildi dýrt selja varning sinn,
sem háttur er kaupmanna, en
Snorri við vægu verði kaupa að
venju gætinna bænda. Skildu hér-
aðsmenn og Orkneyingar með
vopn á lofti. En þeim mun betri
urðu viðtökurnar hjá Sæmundi i
Odda, er um þær mundir mun
hafa haft meyjarmálin í huga.
Þannig ófst oft saman líf Orkn-
eyinga og íslendinga á meðan enn
voru báðir sjálfum sér ráðandi. En
nú er orðið langt síðan höfðingj-
ar á landi hér hafa lagt hug á
dætur Orkneyinga.
Leifar norrænnar tungu í Orkn
eyjum birtast ekki einungis í nöfn
um eyjanna og fjöldamörgum öðr-
um örnefnum. Þar eru einnig not-
uð í daglegu máli mörg orð, sem
ekki þekkjast annars • í enskri
tungu, komin beint úr norrænu
máli. Við þrymjandi gný brknsins,
sem tíðum lemur klappimar, vex
sú jurt, sem ehn nefnist lyng á
Orkneyjamáli. Kirkja er þar líka
nefnd kirk, barn heitir barn eða
bairn og að gráta er greet. Þannig
mætti lengi telja. Margir menntað-
ir Orkneyingar gera sér líka títt
um Norðurlönd og norræna sögu
og menningu. En stigin spor verða
ekki afmáð.
Orkneyjar eru fyrir löngu orðn-
ar skozbar og þar á ofan hlekkur
í keðju enskra hervarna. Skapaflói,
herskipalagið mikla, er sunnan
Hrosseyjar, umluktur eyjum. Á
styrjaldarárunum lét Englands-
stjórn gera í skyndi garða mikla
r
?Wv-Ækv:-ítfí»53888

5>CC - t
Elnn af görðum þelm, sem flaustrað var upp milli eyja til varnar Skapaflóa á
strlðsárunum.
milli Hrosseyjar og smáeyja úti fyr
ir, svo að flotinn væri óhultur
fyrir kafbátum Þjóðverja. Þessir
garðar eru kenndir við manninn
með vindilinn og nefndir Ohurc-
hillgarðar. Þangað er stutt öku-
ferð frá Kirkjuvogi um tún og
engi og bithaga, þar sem loðnir
nautgripir af eyjakyni eru á beit
innan um rauðar og svartskjöldótt-
ar kýr af öðru ætterni. Það er
vart hægt að trúa þvi, að svo að
segja við hliðina á allri þessari
friðsæld og sveitakyrrð sé sá vett-
vangur manndrápa og grimmdar-
verka sem Skapaflói er.
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ