Tíminn Sunnudagsblað - 12.05.1968, Qupperneq 2

Htur í skjúnum
Það var einu sinni fyrir
langa-löngu, að ég var gestur í
Reykjavík. Sundhöllin var orð-
in fokhelid, en smíði hennar
miðaði lítdð áfram. Þetta var all-
frægt mannvirki, og stóð um
það eigi ldítill styr, og nú hug-
kvæmdist mér að þramma inn
á Barónsstíg tl þess að skoða
það. Mér brá nokkuð í brún, er
ég sá, að hver einasta rúða í
þessu húsi, sem reisa átti bæn-
um til heilia og þrifa, hafði ver-
ið brotin mieð grjótkasti. Þess
'konair hafði ég aldrei fyrr séð.
Ég stóð þama eins og álfur út
úr hól eða gestur af annarri
stjörnu andspænis fyrirbæri,
sem mér var ráðgáta.
Núna um sumarmálin heyrði
ég í útvarpinu rödd, sem ég
kamnaðist ekki við. Sá, sem tal-
aði, var að lýsa fyrstu kynnum
sínum af svipuðum spjöllum.
Menn, sem vildu koma ein-
hverju gagnlegu áleiðis, höfðu
brotizt i því að reisa sjúkrahús
í Flóanum. En piltungar með
sivipuðu hugarfari og þeir, sem
höfðu sundhallargluggana að
skotmarki, höfðu gert þvi sömu
sfcil.
Sá, sem þessa sögu sagði,
reyndist vera Ófeigur læknir Ó
feigsson. Hann lét þess getið, að
ef til vill hefði árásin á húsið
riðið baggamunin um það, að
þar hlaut aldrei neinn sjúkur
rnaður bót meina sinna. Því
vairð aldrei lokið, og seinna var
það notað ,á annan hátt. Síðan
rakti hann síðari kynni sin af
ungum spellvirkjum, sem gerzt
h.afa sífellt viðsjárverðari plága
á seinni árum. Hann lýsti því
ii'ka, hvemig fólk stendur uppi
gersamlega varnarlaust gegn at-
hæfi pörupilta, sem ekki hafa
náð þeim aldri, að þeir teljast
sakhæfir, og getur enga leið-
réttingu íengið mála sinna.
Þeir, sem verða fyrir barðinu á
þeim, fá ekki einu sinni að vita,
hverjir þeir eru, enda þótt lög-
gæzlumönnum takist að hafa
upp á þeim, hvað þá foreldrar
telji sér skylt að bæta tjónið að
einihverju leyti. Sú var að
minnsta kositi reynsla ófeigs
lækn-is. Og sjáifir leika spel-
virkjarnir oftast næx lausum
hala eftir sem áðu-r.
Það voru orð í tima töluð, er
Ófeiigur sa-gði, og sannast sagna
ekki vonum fyrr, að einhver tók
af skarið. Lengj hafa verið mik-
il hrögð að hvers konar
skemmdarverkum, og hefur þó
steininn tekið úr seinustu miss
eri. Meðal þess, se-m minnis-
stætt má vera frá síðastliðnum
vetri, eru hroðaleg spellvirkj á
su-marbústaðasvæðinu fyrir of-
an Hólm og harla ljótt atferli
í Hnitbjargagarðinum, þar Sim
höggvin voru fjöldamörg tré.
Og svo er nær daglega verið að
-mölva rúður i húsum, sem
standa auð, brjóta götuljósker
og skera sundur áklæði á sæt-
um í strætisvögnum, og
ma-rgt annað er aðhafzt, sem
ber vitni um f-urðulega rang-
snúinn og afvegaleiddan hugs-
unarhátt. illfýsi og kvikinzku.
Og það eru svo sem ekki u-ng-
li-ngar einir, sem hafa slíkt og
annað eins sér til dundurs: Það
má meðal annars ráða af sund-
urskotnum umferðarmerkjum
og brotnum vegvisu-m uppi um
heiðar. Enda færðist aldur yfir
spell-virkjana eins og aðra, o-g
ekkert sen.nilieg-ra en þeix eigi
til að þjóna lund sinni með
svipuðum hætti og áður, þótt
þeir komist í tölu fullorðinna
mann-a. Þeir, sem ungir brutu
gluggana í Sundhöllinni og
byggingu þeirri á Litla-Hrauni,
sem átti að verða sjúkrahús, sjá
nú mikinn flok-k f-eta í fótspor
sín.
Þeir, sem vita mega, segja,
að þeir unglingar, sem hafa sér
til gamans að spilla eignum og
verkum an-narra, sé-u bæði af
beimilum rí'kra manna og fá-
tækra. Sumir eru synir fyrir-
ma-nna þjóðfélagsins, aðrir eru
afkvæmi vesalinga og drykkju-
manna. En hvort heldur er, þá
*iun að minn-sta kosti oftast um
að kenna uppeldi, sem kall-ast
verður lélegt á einhvem hátt,
og vanrækslu á að brýna fyri-r
börnunum m-eð orðum og for-
dæmi að þeim ber að virða rétt
annarra manna og taka tillit til
þeirra. Og ófagran vi-tnisburð
ge-fa þeir foreldrar sjá'lfum sér,
er taka upp hanzkann fyrir brot
1-eg börn sín, jafnvel í áheyrn
þeirra, í stað þess að láta sér
skiljast, í hvert óefni er komið.
Sök siíkra foreldra er mikil.
En fleiri bera sök. Það gegnir
furðu, að forráðamenn þjóðfé-
lagsins skuli á-r eftir ár halda
að sér höndum og engra ráða
1-eitað til iþess að stemma stigu
við þessum ófögnuði. Það er
efcki nðein-s, að óknyttastrákar
geta að jafnaði farið sínu frarn,
ja-fnvel eftir að komizt hefur
upp um þá, heldur liggur við,
að stundum sé beinlínis frið-
mælzt við þá. Þan-nig er á tak-
mörkum. að vagnstjórar í stræt
isvögnum treysti sér til þess að
vanda iim sitthvað, sem geri-st í
stræti-svögnum, af ótta við að ó
hilutjvandir peyjar hefni sín
toeð þvi að saxa sundur áklæð-
ið á sætunum. í reynd eru pen-
ingar sóttir í vasa gjaldþegn-
an,na til þess að standa undir
kostnaðinum, sem þetta ófremd-
arástand hefur í för með sér á
mör-gum sviðum, líkt og verið
sé að styrkja útgerðina eða
borga mður mjólk-urverðið.
Mergurinn málsins er só, að
u-ndir værðarvoð afskiptaleysi
og vanmáttar þjóðfélagsin.s er
verið að ala upp stóra hópa ó-
-fyrirleitinna og óhlutvandra
van-dræðamainna. Sumir spell-
virkjanna sjá væntanlega að
sér með a'ldrinum, en aðrir
verða þeir, o-g v aMtof mar-gi-r,
skm ekki læra að skammast sín
fyrir bernskubre-kin. Þess ve-rð-
ur langt að bíða, að úr rakni,
ef það á gerast með vaxandi
þjóðfélaggþroska, se-m kem-ur
af sjálfu sér, Mkt og tilviljun.
Vei þvi þjóðfélagi, þar sem
þeir, er til forystu teljast born-
ir, vita ekki, hvert stefna skal.
Það bindur sér sjálft mylTu-stein
u-m háls.
J.H.
338
T f M 1 N N _ SUNNUDAGSBLAÐ