Tíminn Sunnudagsblað - 13.10.1968, Blaðsíða 5

Ég viWi ósik'a það ynði né regn
eoa þá byluir á Kaldadai,
og ærlegur kaldsvali oKkur
í gegn
ofari úr háreisfcum jöklasai,
kvað Hamnes Hafstein, og víst
eru öræfin þar efra máttug og
stórbrotin. Gróöurlaus hásléttan
með jökla á báða vegu segir ferða-
iangnum, og það verður auðskilið
að þjóðsagan hafi hér sett Ára-
dal, bústað Skuggavalda. Hann
var bjargvættuir allra útilegu-
manna, og huidi byggð sína þoku.
Þangað átti þó Gretbiir Ásmundis-
son að haía komizt sem frá segir
í sögu hans.
Rétt áður en komið er af Kalda-
dal er farið yfir litla á, sem I.ambá
heitir. Það eru sennilega ékki ýkja
margir, sem hafa verið staddir á
bakka hennar við sólarupjwás.
Kannski helzt borgfirzkir bændur,
sem „mæia sér mót við sól aö
morgni smö]'unardags“, svo notuð
séu orð ein,s þeirra.
En sá. sem hefur verið svo lán-
saniur að sfcamda þar fjórum stund-
um eftir miðnætti seint í júlí,
gleymir aldrei þeiirri stund, Hvert
sem litið er stendur óravíður him-
inninn í björtu báli. og dauðaþögn
öræfanna er áhrifameiiri en nokk-
uit undirspil. Þannig hlýtur það
að hafa verið, þegar Drottinn
sagði: verði ljós.
Rósfingruð morgungyðjan kem-
Uir í vagni sínum, hægt og hægt,
upp fyrir öxlina á stóru, svörtu,
sbrýtulaga fjalli, í blindandi dýrð.
Hún gyllir Langjökul og skrýðir
Eirífesjökul purpuira.
Eiriksjökull er hæsta fjall vest-
an Vonarskarðs og þykir allra
fjalla fríðastur. Pálmi Hannesson
lýsir honum svo, að hann sé
„krýndur jökulhveli, sem er furðu
lega jafnvaxið, hvaðan sem litið
er, en jökulbungan stendur á há-
um stalla, sem hefur hannrabelti
við brúnir og hlíðar skriðunnar".
Á einum stað í hlíð þessa jök-
uls rís Eiríksgnípa eins og tröll-
vaxinn bergfingur. Þangað upp
komist foringi Hellismanna á
handalilaupum og hafði þó áður
misst af sér fót „og munu fáir eft-
ir leika“.
Sögu Hellismanma þekfcir hvert
bam. Þeir bjuggu hóma rétt hjá,
í hinum dauðadimma, saggakalda
Surtshelli, og skildu eftir sig mild-
ar beinadyngjur og só'tug eld-
stæði fcil sanui ndiaimerkis um dvöl
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
éí«A HatMór iLaiiijn'&as tfór á sínum
tíma með hlys í hellinn til að
skoða WLóðin. Þá var í íylgd með
honum Guðmunduir Böðvarsson,
og telur hanin, að þessar mtmjar
séu frá landnámsöld.
Einíksjökull, Suirtshellir og Lang
jökull hálfur eru í landi einnar og
sömu jarðar, Kalmanstuingu. Kal-
m'ansfcungubær er vel og veglega
húsáðuir og stendur undir f jallinu
svarfca, sem morgunigyðjam skart-
klœðist bak við, áður en h<n renn-
ur upp á júlímorgnnm og heillar
vökumenn við Lamibá. Fjall þetta
nær um þúsund metra yfir sæ og
kallast Sfcrúturinn, eins og segiir í
Vfeunnd:
Lymgs vii'ð bing á grænni grund
glingra og syng við stútinm,
þvinga eg slyngan hófa hund
bring í kringum Strútinn.
Það sómdi illa aukvisum að sitja
slíka jörð, enda er ekki um slífct
að ræða. Kristófer bóndi Ólafsson
er fcarlmenni á velli, þriggja áLna
hár og ber léfct sín sjötíu ár, eins
og goshver af ærslum.
Hann er glöggur búmiaöuir, og
enda þótt jörð hans sé á mörkum
hdins byggilega svæðis á íslandi,
hvert land er talið vera á mörkum
hins byggilega heirns, þá hefur
honum búnazt prýðilega. Hann er
í rnánu samhýli við öræfin, en þótt
stuindum hafi varla sézt hamda skil
fyrir sandfoki á túndnu hjá hon-
um, þá hefur hann snúið vörn upp
í sókm og beitir bæði hugviti og
nútímatækni til að græða upp
landið. Það er tölulega sannað, að
árlega blæs upp meira land á ís-
landi en nýgræðslu nemur, en
þau hlutföll gilda ekki í landi
Kalmamstunguj arðar.
Hin birkivaxna Húsafellsjörð
liggur næst fyrir sunnan, enda
eru allmiklar skógarleifar 1 Kal-
manstungu. Kristófer ver þær fyr-
ir sauðfé jafnt sem tjaldgestum
með rammlegum girðingum sem
verða æ lengri. Honum er sárt um
gróðurinm og hlúir að honum, og
veit enda, að það borgar sig. Að
heyra hann tala um jörðina er eins
og hún sé hluti af honum sjálfum,
hann af henmi. Haran ríkir yfir
grundum og giljum, ám og fjöll-
um, hellum og jöklum, eins og
landvættur. Þó áð í æsku hans
þæfctu taðkvarnir flesfcnm vélum
hu'gvitssaimlegri, þá hefnr hamn
verið flj'ótur að átta sig á mögus-
leikum mýjustu tækni.
Honuim er nú efst í huga að fá
tfíLuigvélar og flugvölt að hæ sdíri-
uim.
Fyrir ofan skógaitiMðarnair hans
eru nefniiega Lií'parítkollar, blásnir
og ljósir. Þeir sjást vel firá Húsa-
feLli, o.g firönsku stúlkurmar, sem
þar voru eirau sinrai, héldu þess
vagraa, að alltaf væri sól á Húsa-
felli.
En þessiir koUar hafa, eirahvern
tíma verið skógi vaxnir, eLns og
hlíðarnar fyrir neðan, og nú viil
Kristófer fá flugvél firá land-
græðslunnd tii að dreifa svo sem
tíu tu'ttugu Lestum af áhurði og
fræi á steindauða melana og sjá
hiváð skeður.
Það er öllu stórvirkara en fara
með eina og eina föfcu, eins og við
bæjarbúar erum að pautfast við
og Kristófer finrast raunar mjög
virðingarvert.
Honum finnst, að bændur ætfcu
að sameinast um aö panta flugvél-
ar hlaðnar áburði og grasfræi og
láta dreitfa þessu yfiir beitiiönd,
sem eru í hættu vegna uppblást-
urs. Nokkrir bændur gætu teldð
sig sarnan um þess liáttar fyrlr-
tæki, og deilt síðan kosfcnaðinum
í hlutfalli við sauðfjáreigm hvers
og eins.
Undir skógarhlíðinmi er renni-
slétt. grýtt malareyri, og þar er
þegar búið að mæla fyrir sex-
hundruð metra langr' fiugbraut.
„Ég vil sameina þetta tvenmt, hafa
flugvöll til að græða upp Landið og
sjúkraflugvöll. Hér í Húsatfellsskóg
inum var í sumar skemmtun yrir
fimmtán þúsund manns. Ætli það
hefði ekki verið þægilegt að hafa
hér flugvöll þá? Ef eitthvað hefði
nú komið fyrir: Kona orðið léttari
eða fullur maður fótbrofcnað.
Og kostar ekki nema fimmifcíu
þúsund. Smápeningar!!
Þaö þarf ekki annað en fá ýtu til
að vera hér í tvo þrjá daga og
skrápa lausagrjótið burtu. Grjó^ti5
þarf ekki að fara langt, rétt hérna
ofan í gamla farveginn, þar sem
Hvítá rann, áður en ég veitti
henni“.
Hann talar um að veita ám eins
og aðrir um að sópa stéttima!
Og maður sannfærist um það,
að auðvitað er ekkert vit í áð láta
árnar ráða farvegi sínum sjálfar
og kannski renna beimt í veg fyr-
ir mann. Hvítá rann áður fast .
niður méð skóginum, en Kristófer
797 j