Tíminn Sunnudagsblað - 10.11.1968, Blaðsíða 11

Nú á dögum, þegar hraði, vélar
og tölur hafa líkt og gert samsaeri
um að slíta andlegum kröftum ís-
lendinga, getur það verið hollt að
taka sér bók í hönd og leita hvíld-
ar hjá skáldi, sem svo er sam-
gróið íslenzkri náttúru, að jafnvel
auðnin sjálf verður því tilefni ó-
brotgjarnra verka. Það, sem hér
verður sagt um skáldskap Þor-
steins, á ekki að vera fræðileg skil-
greining, heldur spjall hins al-
m°nna lesanda.
Tjegar Ijóð Þorsteins Valdimars-
sonar eru lesin, vekur það einna
fyrst athygli, hve lagið honum er
að sameina það sterka og þýða. í
mörgum sínum beztu ljóðum hef-
ur hann látið reisn íslenzkrar
Þorsteinn Valdimarsson
tungu sameinast því hljóðláta og
milda svo að unun er að. Tökum
t.d. þessar tvær vísur úr Auðn:
Áin streymir
um eyðibyggð. —
Og vært þig dreymir,
þó djúpa hryggð
þú geymir. —
Um eyðibyggð
áin streymir.
Og:
Úr stað og skorðum
allt stundlegt ber. —
En yndis orðum
þó andar hér
sem forðum. —
Allt stundlegt ber
úr stað og skorðum.
Og ekki má gleyma kvæði hans,
Gamla árið. Það hefet á þessu er-
indi:
Gamla ár!
gengin er að viði
sól þín og sortnað
síðasta kvöld.
— Farðu vel á veg
visinna laufa,
þotinna vinda,
þrotins dags.
Menn kveðja liðinn tima á
hverju gamlárskvöldi, en það gera
fáir með svona listrænum hætti.
Þorsteinn hefur alltaf verið vak-
andi og virkur þátttakandi í sam-
tíð sinni og lagt orð í belg um
málefni líðandi stundar. Sum Ijóða
hans eru af þeirri gerð. Svo er t.d.
um Herör, sem ort er á miklum
umbrotatíma í þjóðlífinu og hlaut
alveg einstæðar viðtökur strax ný-
ort. Fyrsta erindið er þannig:
Frá Morgni til Kyölds fellur
móðan Tíð.
— Öld hrífst
hratt með Tíð.—
Þar stöðvar þig ókunn hönd
um hríð:
Boð ég flyt þér, sem berst
' um álfur
— skilst loks
um lönd og álfur:
Straumfallsins rás þú ræður
sjálfur.
Hér er allt í einu kominn
splunkunýr bragarháttur, sem
aídrei hefur fyrr heyrzt í íslenzku
máli. Og við eigum því ekki held-
ur að venjast, að menn hefji um-
ræður um deilumál með því að
tala um móðuna miklu, sem ber
okkur öll í fangi sér. Við höfum
nefnt hana Tíð. Og upptök henn
ar og ósa höfum við kallað Morgun
og Kvöld — svona til þess að láta
þau eitthvað heita. Mér er vel kun.n
ugt um það, að Þorsteinn hefur
heldur litlar mætur á þessu kvæði
og vel má vera, að hann hafi sjálf-
ur aldrei ætlað því annað né meira
en að vera innlegg í deilumál líð-
andi stundar. Hitt er engu að síð-
ur staðreynd, sem hvorki höfund-
urinn né aðrir fá neitað, að í þessu
kvæði fer íslenzkan á sLikum kost-
um, að það mun verða ærið tor-
gleymt hverjum þeim, sem ein-
hvern tíma hefur lesið það með
sæmilegri athygli.
Það var víst Þórarinn Guðnason,
læknir, sem kallaði Þorstein hinn
mikla hátta-smið, hér um árið.
Þetta er öldungis hverju orði sann-
ara. Þorsteinn mun hafa smíðað
fleiri nýja bragarhætti en nokkur
annar núlifandi Islendingur, enda
hefur það aldrei dulizt lesendum
hans, að hann er gæddur óvenju-
lega ríkri og fjölhæfri fprmgéfu.
Að ætla að fara að gerajtæmandi
grein fyrir því efni er gersamlega
óvinnandi vegur í einni litilli blaða-
grein, en það er verkefni, sem
mörgum manni mun þykja fýsi-
legt til viðfangs.
Með því að endurnýja gamla
bragarhætti og semja fjölmarga
nýja hefur Þorsteinn Valdimars-
son gert bókmenntum framtíðar-
innar ómetanlegt gagn. Iíér eftir
þarf enginn íslenzkur höfundur að
velja ljóðuni sínum hina láréttu
sböðu — hvorki með ofnotkun út-
jaskaðra bragarhátta né með öðru,
sem er engu betra. Þorsteinn hef-
ur sýnt það og sannað, að íslenzka
Ijóðið býr yfir svo gífurlegum
möguleikum til endurnýjunar, að
það er ekki þess sök, þegar risið
Jækkar á kveðskapnum.
Framhald á 903. siSu
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAB
899