Tíminn Sunnudagsblað - 05.10.1969, Blaðsíða 10

Raddir fugla og
rannsóknir á þeim
Sumarið 1967 heyrði fuglafræð
ingur einkennilegt hljóð í mýrar-
fenjum nálægt Húsikivarna í Sví-
þjóð. Hann þóttist viiss um, að þetta
væri fugl, þótt hvergi sæist hann.
Hann tók hljóðið á segulband og
bar það síðan saman við raddir
annarra fenjafugla í Norðurálfu og
Síberíu. En allt kom fyrir ekki.
Þá tók hann röddina ókennilegu
uipp á annað segulband, er hann
sendi til Ameríku til rannsóknar.
Þar var sá úrskurður kveðinn upp,
: að þetta væri rödd amerískrar
! reyrþvarategundar, sem einhvern
veginn hefur hrakizt austur yfir
í Atlantishaf og ftækzt tl Svíþjóðar.
Vílkjium að öðru. Þegar hæna
liggur á eggj'um, mó oft heyra
ungann tísta í egginu, þegar að því
Iður, að brydda taki á nefinu í
gegn um skurnið. Sé nú viðvörun
aiMjÓð hænu, sem vakir yfir ung-
um slínum, tekið upp á segulband
og leikið í nánd við eggið, þagn-
ar unginn undir eins. Innibyrgður
í eggi sínu og affls óvitandi .um ver
öidina utan þess, Hýðir hann við-
vöruninni. Það eru eðlislæg við-
brögð hans gagnvart þessu hljóði.
Enn eitt dæmi: í héruðum i
Bandaríkjiunum, þar sem mýbit er
miikil plága, hefur suS kvenflug-
unnar verið tekið upp á segul-
band og síðan varpað út í gegn
um hátalara. KarMugur renna und
ir eins á hljóðið, enda er leikur-
inn til þess gerður. Þær lenda i
örfínu neti og eru síðan gerðar
ófrjóar með þeim geislum, sem
til slíkra hluta e ru notaðar við
sikordýr. Að því búnu er þeim
sleppt. Árangurinn verður sá, þar
sem þetta er margendurtekið, að
heil kynslóð mýfl.ugna misferst,
og flugnapMgan rénar til muna.
Þetta eru þrjú dæmi um nýstár-
legar aðferðir, sem nú er farið að
beita við rannsóknir, tittraunir og
tortímingu meindýra. Tii er orðin
ný fræðigrein, sem tekur til allra
httjóða, sem lifandi verur gefa frá
sér úti í náttúrunni, og hagnýtingu
þeirra í einum eða öðrum tilgangi.
Menn fönu fyrst að gefa sig að
þessu að ráði upp úr 1960 og hafa
nú tygjazt altts konar rafseig.ultækj-
um og áfcaflega næmum hllijóð-
mælitækjum. Þau not, sem þegar
eru orðin að þessari fræðigrein, eru
dæmi um það, hve nú er orðið
stutt á mittli uppgötvunar og hag
nýtingar.
Ingimundur fiðla henmdi eftir
fugluim, og máski hefur leikní
hans verið svo mikil, að hann hafi
getað með því laðað þá að sér.
Kannski hafa fu-glarnir flykkzt að
heilöguim Frans frá Assisi af þvi,
að hann hafi kunnað þá list. Theó-
dór frá Bjarmalandi talar röddum
tófunnar jafnhiklaust, að skilja
má, og sæmiiegur málamaður er-
lenda tungu. Hann getur seíað ótta
tortrygginnar grenlægju og látið
refi renna á hljóðið. Væri viðvör-
unarhljóð refs, er hann heíði fest
á seigulband, leikið annað veifið á
refaslóðum á vorin, er visast, að
engin tófa þyrði að tteggja þar í
greni.
Þvíilk kunnátta eftirtektarsamra
manna, er hafa gott vald á radd-
færutm sínum, er sem undanfari
þess, er nú að verða hagnýt
vísinda'grein. Menn, sem hafa feng-
ið tækifæri titt þess að hettga sig
nólkvæmum rannsóknuim, án þess
að þurfa að Ihafa áhyggjur af Jífs-
framfæri sínu, búnir fulttlkomnustu
tækjium, sem völ er á, hafa geng-
ið á lagið o,g gera það mittlittiða
laust, er áður var eftirbarana.
778
T 1 M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ