Tíminn Sunnudagsblað - 09.11.1969, Blaðsíða 19

Tíminn Sunnudagsblað - 09.11.1969, Blaðsíða 19
Baráttumaður land- setanna á Skáni í blaði einu í Kristjánsstað í Svíiþjóð var svolátandi fi'ásögn um vordaga árið 1869: „Rétt áður en lestin hélt suður á bóginn frá Heslihólmi á sunnu- daginn, kom upp sá kvittur meðal fólksins, sem safnazt hafði saman við járnbrautarstöðina, að hinn alþekkti liðþjálfi, Tullberg, væri í klefa á þriðija farrými. Alla lang- aði til þess að sjá þennan mikla mann, og ioks kom hann út, og með honum einn af fylgifiskum Ihans, er var í klefanum hjá honum sagði hárri röddu, að hér væri þessi maður, sem allir vildu fá að sjá. Úr látbragði Tullbergs skein, að hann er hreykinn af mikilvœgi þess forystuhlutverks, sem hann telur sig gegna meðal hjáleigu- bændanna“. Sá maður, sem þarna er rætt um, hér Samúel Tullberg og mun hafa fæðzt skömmu fyrir 1820. Hann hafði verið liðþjálfi í sænska hernum, en síðan gerzt leiguliði á jörð í Kei'sþorpi í Málmeyjarléni. Er honum svo lýst, að hann væri mikill vexti, rauðhærður, gráeygð- ur og nefstór, feitlaginn i andliti og augnabrúnir loðnar. Þegar hér var komið, hafði hann unnið sér stundarfrægð, sem olli því, að nafn hans komst á margra varir, ekki aðeins í Svíþjóð, heldur einnig í Danmörku. Hann hafði komizt í krappan dans í harðri réttindabar- áttu og s’oppið nauðulega úr greip- um svokallaðrar réttvísi. Gósseigendur áttu mikil land- flæmi í Suður-Svíþjóð, oft aðals- menn, og leiguliðar þeirra bjuggu við verstu kjör. Meðal annars hvíldu á þeim þungar vinnukvað- ir, og gátu gósseigenduxnir eða ráðsmenn þeirra kvatt þá til starfa á höfuðbóíinu, þegar þeim sýndist, og höfðu yfirleitt öll þeirra ráð í hendi sér Brigður voru bó oft bornar á það að þeir væru réttir eigendur sumra hjáleignanna. Töldu bændur ríkið réttan eig- anda og máttu þeir þá að lögum innleysa ábýli sín. Á þetta var stöku sinrium fallizt, en þegar bændur ætluðu að ganga á lagið hópum saman. snerust yfirvöldin gegn þeim Gósseigendurnir máttu sín miklu meira en þeir, bæði hjá stjórnarvöldum og embættismönn um, og viðleitni bændanna til þess að kaupa sig undan okinu, var hrundið Þetta leiddi til þess, að mikil ökyrrð varð meðal leiguliða stór- bænda og gósseigenda á árunum á milli 1860 og 1870, einkum í Kristjánsstaðarléni og Málmeyjar- léni. Þegar kom fram um miðjan óratuginn, gerðist hvort tveggja í fjöldamörgum byggðarlögum — og höfðu áður orðið árekstrar hér og þar — að bændur neituðu að inna af höndum þær kvaðir, sem á þeim voru taldar hvíla, og hófu málsóknir til þess að fá að kaupa þær af sér. Sló í mjög harða brýnu, þvi að gósseigendur hófu gagn- sókn, beittu emibættisvaldinu fyrir sig, sviptu hina þrjózkufullu bænd- ur ábúðinni og létu bera þá út. Þessi leiguliðahreyfing var með réttu eða röngu eignuð Samúel Tullberg, og gerðist hann sækj- andi og verjandi bænda í málum þeirra, er þau komu fyrir dóm- stólana. En þar var við ramman reip að draga, eins og nærri má geta, og ekki bætti úr skák, að blöðin lögðust yfirleitt gegn Tull- Eitt aðalsmannasetriS, Söfdeborg. r 1 M I N N SUNNUDAGSBLAÐ m

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.