Tíminn Sunnudagsblað - 01.03.1970, Blaðsíða 19

Heilsugæzla meðal Guineumanna — móðir lætur skoða barn sitt.
MEÐAL ÞJÓÐFRELSISMANNA
I SVEITAÞORPI í 61IÍENU
Á síðustu áratugum höfðum við
hvað eftir annað orðið vitni að
furðulegum atburðum. Öflug ríki
hafa teflt fram her sínum, gegn
örsnauðum, vanþróuðum þjóðum
og ætlað honum að brjóta þær á
bak aftur í krafti margra auðsýni-
legra yfirburða, svo sem háþróaðr-
ar tækni, takmarkalítiila fjárfram-
laga, þrotlausrar hergagnafram-
leiðslu, strangrar þjálfunar liðs-
aflans og mikillar reynslu í hern-
aði. Þau hafa sent fram aragrúa
hermanna, búna hinum ægileg-
ustu vopnum af öllum gerðum, og
beitt þeim af fyllsta hlifðarleysi.
Slóð þeirra er sviðin jörð og
valur alls, sem lífsanda dró. Samt
sem áður liefur raunin oröið sú,
að þau hafa ekki komið sínu fram.
Þau hafa hvert af öðru orðið að
kalla hersveitir sínar heim, og
ékki borið annað úr býtum en
sneypu og álitstjón.
Þanni g fór fyrir HoHendingum í
Indónes i og FYökkum í Indó-Kína
og Alsk og að hinu sama hefur
verið að Iraga fyrir Bandarkja-
mönnum í Víet-Nam. Þegar til kast
anna keir r, eru það mennirnir, er
þekkja land sitt og kunna að lifa
og starfa í samræmi við lands-
hætti, sem sigra tæknina og auð-
inn, þótt snauðir séu og umkomu-
litlir, ef viljinn og þrautseigjan
bregðast ekki. Logandi bensín-
Engin þjóS er til þess bor-
in að drottna yfir annarri.
Sumir segja raunar, að hin-
ar svörtu Afríkuþjóðir séu
tæpast þess umkomnar að
ráða sér sjálfar. Víst er fé-
lagsþroska þeirra ábóta-
vant og margt á lágu stigi
meðal þeirra. En í því felst
annar dómur: Yfirráð
hvítra manna í Afríku hafa
ekki reynzt þeim sérstakt
þroskameðal.
hlaup, stálflisasprengjur, eiturefni
og aðrar ógnir, sem tæknin getur
látið rigna yfir löndin — þetta allt
og margt annað nrekk tr ekAi tii.
Allt er þetta á hvers mamu vit-
orði. P'ærri vita, að svipuð saga
hefur gerzt í portúgölsku nýlend
unni Guíncu í Vestur-Afríku Þar
h-afa landsmenn háð styrjöld við
her Portúgala síðan árið 1963, og
nú er 'svo kornið, að þjóðfrelsis-
iireyfing Guíneumanna ræður
meira en tveim þriðju hl itum
landsins. Örugg tök hafa Portúgal-
ar einungis á höfuðborginni Bissau
við mynni Korúbalfljóts og land-
svæði í -námunda við hana, eyjum
úti fyrir ströndum landsins og
nokkuð stóru svæði langt inni í
landi, skammt frá landama'.rum
lýðveldisins Guíneu. Út frá þessum
svæðum eru svo héruð, þar sem
á ýmsu veltur, hvor hefur undir-
tökin. En í öllum syðri hl-uta lands-
ins og megmliTuta norðurlandsius
er þjóðfrelsishreyfingin einráð orð
in.
Guínea er 36 þúsund ferkiló-
metrar að stærð — með öð-'iim
orðum sem næst þriðjungur af
stærð íslands. íbúar eru um átta
hundruð þúsund, og voru þar af
þrjú þúsund Portúgalar árið 1969.
Nú hafa Portúgalar þarna þrjátíu
og fimm þúsund manna her, en
þjóðfrelsishreyfingin segist hafa
tíu þúsund þjálfuðum hermönnu-m
á að skipa.
Forsaga styrjaldarinnar í Guí-
neu er sú, að árið 1956 stofnuðj
sex menn í Bissa-u þjóðfrelsishreyf
ingu á laun. Fyrirliði þessa hóps
va-r búf-ræðikandidat, Amilkar Kab
ral að nafni. 3. ágúst 1959 voru
framin hin svo nefndu Pidgiguíti-
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
163