Tíminn Sunnudagsblað - 20.06.1971, Side 15

einnig í flestum árum löng og erf-
ið verkföll, sem svo fylgir fjölset-
ið og dýrt samningaþjark, sem
reyndar sjaldnast ber nokkurn
teljandi árangur fyrir launþegana
né launagreiðendur.
— Nú vita það þeir sem kunn-
ugir eru, Sveinbjörn, að þú ert
ekki allur í hinum veraldlegu um-
svifum. Hvert hefur þitt andlega
athvarf verið á langi ævi?
— Ungmennafélagið og kirkjan
Veikindaár mitt í Noregi kynnt-
ist ég svo M.R.A.-hreyfingunni,
sem hér á landi hefur verið nefnd
Siðvæðingarhreyfingin. í henni
fannst mér ég eygja margt gott
fyrir hrjáð mannkyn, og þá ekki
síður fyrir íslendinga en aðra. Ég
fór, ásamt fleiri góðum mönnum,
á heimsþing siðvæðingarmanna í
Sviss sumarið 1956. Síðar
tókum við á móti nokkr-
um góðum áhugamönnum og
komu þeir seinna hingað til
lands. Margir gerðu góðan róm að
máli þeirra hér, en þó tókst þeim
ekki að hrinda hér af stað veru-
legri vakningu.
— Hvert er markmið Siðvæð-
ingarhreyfingarinnar?
— Markmið hennar er að bæta
siðferðið í heiminum á kristilegum
grundvelli, og auka réttlæt-
ið, til dæmis í launagreiðsl-
um. Eftir að ég var til
lækninga í Noregi, réði ég
mér norskan verkstjóra. Var hann
hér um tveggja ára skeið. Hann
hjálpaði mér til þess að koma hér
á laggirnar nýrri aðferð við launa-
greiðslur, sem kölluð hefur verið
bónuskerfi. Það byggist á því, að
framleiðslan er metin til eininga
og starfsmennirnir fá sameigin-
lega aukagreiðslu til viðbótar sínu
taxtakaupi, og þeirrf viðbótar-
greiðslu er skipt bróðurlega á milli
manna eftir mánaðarlegum afköst-
um þeirra. Þetta gekk mjög
vel. Bæði stafsmennirnir og
fyrirtækið högnuðust, enda jukust
afköst manna á hvern unninn
klukkutíma um allt að því sextíu
af hundraði. Þegar við kynntum
þessa greiðsluaðferð í einni samn-
inganefnd um kaup og kjör og
einn nefndarmanna lét þess getið,
að þetta væri athyglisvert, sagði
annar nefndarmaður: Jú, jú, það
getur vel verið, en það er bara
ekki þetta, sem við æskjum eftir.
Og nú er svo komið, að þetta
kerfi okkar er óvirkt, og við
komumst ekki hjá að leggja það
niður.
Þetta er mín mesta sorg í sam-
bandi við rekstur fyrirtækis.
— Sú mesta, segirðu, — en trú-
lega ekki sú eina?
— Nei, því miður. Til er annað
öfugstreymi, sem veldur mér ekki
minna angri, þótt ekki þurfi að
kvarta undan mínum starfsmónn-
um.
— Hvað er það?
— Það er drykkjuskapurinn —
umgengni manna við áfenga
drykki.
— Þú ert þá sem sagt bindindis-
maður?
— Já. Ég hef verið það að
minnsta kosti síðustu tvo ára-
tugi. Auk þess var ég í bindindi
unglingur og stofnaði ungmenna-
félag í Ólafsfirði. Þegar ég var
orðinn athafnamaður í iðnaði, varð
ég þess var, að það þótti ekki við-
eigandi að taka ekki staup með
kunningjum. Þá fylgdist ég með
öðrum og komst lítillega í kynni
við timburmenn og aðra and-
styggð, sem fylgja vínneyzlu. En
M.R.A. opnaði augu mín fyrir þess-
um bölvaldi. Um eitt skeið leitnðu
Bláabandsmenn til mín um at-
vinnu handa læknuðum drykkju-
mönnum. Munu það vera átján
menn, sem við hér í Ofnasmiðj-
unni, höfum tekið til reynslu.
— Hvernig gafst þetta?
— Það tókst mjög misjafnlega,
og nauðafáa gátum við frelsað frá
Bakkusi. En það þurfti ekki til, að
við værum með sjúklinga af Bláa-
bandinu. Maður gat samt orðið fyr-
ir óhöppum af völdum áfengis,
og skal ég segja þér smásögu af
því.
Einhverju sinni hafði ég boðið
hingað blaðamönnum, og hafði þá
einhver orð á því við mig, að ekki
væri viðeigandi annað en ég byði
þeim glas af víni, og varð ég við
því. Þegar þessu var lokið, stakk
ég staupunum og flöskunni með
því, sem eftir var í henni inn 1
skrifborðsskúffu mína. Ég hafði
nokkru áður ráðið til mín mann,
sem ég vissi engin deili á. Skömmu
eftir blaðamannafundinn bað ég
mann þennan að vinna fyrir mig
tiltekið verk utan húss snemma
morguns í kalsaveðri. Þetta gerði
hann og vann það bæði fljótt og
vel, enda var hann ágætur starfs-
maður. Þegar hann svo kom inn til
mín eftir vel unnið verk, mundi
ég allt í einu eftir flöskuskömm-
inni og spurði nú, hvort hann vildi
ekki einn lítinn snaps eftir þetta
kaldsama verk. Hann gerði svo
sem hvorki að játa né neita, en ég
hellti í staup. Hann drakk og sagði
takk. Þetta smávægilega atvik
kostaði hann og Ofnasmiðj-
una vikufyllirí. Maðurinn var
nefnilega alkóhólisti og mátti
aldrei vín sjá. En þar sem
hann vann bæði mikið og vel á
milli túranna, gerði ég flest, sem
ég gat. til þess að hrífa hann úr
klóm Bakkusar. Það tókst ekki.
Hann skildi við konu sína og börn
og dró fram lífið með m;síöfnum
hætti árum saman. Nei. Það þarf
meira en atvinnuaðstöðu, ef bjarga
á drykkiumönnum .
— Ekki hafa það eingöngu ver-
ið persónuleg kynni þín af Bakk-
usi, sem komu þér til þess að ger-
ast bindindismaður aftur?
— Onei, nei. Ég hef marghátt-
aða reynslu af drykkjuskap fleiri
en verkamanna. Ég er sanníærður
um. að drykkjuskapurinn 1 land-
inu kemur ofan frá.
— Hvað höfðingjarnir hafast
að... áttu við?
— Já Það er nú einmitt það,
sem ég á við. Forystumönnum
þjóðfélagsins verður að vera það
ljóst, að þeir þurfa að vanda nð-
gæði sitt og líferni, því að eftir
höfðinu dansa limirnir.
Lögreglueftirlitið með ölvun '%'ið
akstur er heldur ekki nándarnætti
nógu strangt. Mér er þetta ekki
með öllu ókunnugt, því að ég er
í stjórn Ábyrgðár h.f., sem
er tryggingarfélag bindindis-
fólks. Það fólk neytir að
sjálfsögðu ekki áfengis. hvorki
við akstur né í annan tíma.
En þeir, sem það gera, valda okk-
ar fólki margháttuðum erfiðleik-
um, að því ógleymdu, að óprúttni
við akstur smitar út frá sér, og
einnie til þeirra, sem algáðir aka.
— Þessir hlutir valda þér sem
sagt miklum áhyggjum?
— Já. svo sannarlega. Þetta er
alvarlegt þjóðfélagsvandamál. Það
er engu minni nauðsyn að ræða
þetta en krabbameinið og krans-
æðastífluna.
Ég fyrir mitt leyti, vil gera þá
kröfu til væntanlegrar ríkisstjórn-
ar, að hún láti fara fram nákvæma
og undanbragðalausa könnun á
því, hversu margar vinnustundir
glatast sökum drykkjuskapar 1
þessu landi — og það jafnt á háum
stöðum og lágum. —VS.
llUINN
SUNNUDAGSBLAÐ
543