Tíminn Sunnudagsblað - 23.04.1972, Blaðsíða 6

merkrar konu í Hafnarfirði: ,,Það
er fögur sjón, svo aðra sé ég ekki
fegurri, að sjá Jón Þórarinsson
fara um götur Hafnarfjarðar ríð-
andi á honum Prins“. Svo hét
hestur Jóns. sá er mér var oft ill-
ur og erfiður, nema þá sjaldan,
að ég sat honum á baki — þá
hvarf mér öll gremja. Það var un-
un. sem ég fékk. sem vonlegt var,
sjaldan að njóta, og þær stundir
voru stolnar.
'Nú má vera, að einhverjum,
sem þetta les, sýnist ég vera kom-
inn út fyrir veggi skólans, og er
noklkuð til í því. En þstta eru allt
núnningar tengdar hinni gömlu
Flensborg. Og úr því minnzt er á
gömlu FÍensborg sem skólasetur.
tel ég, að ekki sé hægt að gera
það án þess að talað sé um skóla-
stjórann, Jón Þórarinsson. er ég
tel að byggt hafi upp þá skóJa.
sem starfræktir voru í Flensborg
um áratugaskeið og ávallt undir
hans stjórn.
Ég hverf svo aftur til skólans.
til stríðs og friðar, stárfs og leikja.
Kennslutími var yfirleitt frá klukk-
an níu að morgni til klu'kkan þrjú
eftir hádegi, með fimm mínútna
hléi milli tíma, nema á milli tólf
og eitt nokkru lengur. Engan mat
þöfðu börn með sér í skólann, og
engin sölukrá var þá til í Hafnar-
firði. Og þó svo hefði verið, var
langt í kaupstaðinn frá Flensborg.
Þó var Flensborg forn verzlunar-
staður, og var svo um nær eitt
hundrað ára skeið, en þá niður-
lagður fyrir 20—30 árum, er hér
var komið. Hitt er svo annað mál,
hvernig matur sá, sem fékkst í
Flensborg. hefði farið í munni og
maga barna. svona beint af búðar-
disKinum, svo sem nú er algeng
sjón. Ég er þess fullviss, að þó að
verzlun hefði á þeim árum, sem
ég var í barnaskóla, verið í ná-
igrenni skóláns, hefði hvorki skóla-
barn né unglingur sézt þar inni
til að kaupa bita eða sopa. Hefðu
þó möng haft meiri þörf á því
h-eldur en fjöldi barna hefur í dag.
Á þeim árum sá ég aldrei skóla-
barn með pening í hendi né vasa.
Þess var ekki heldur von, þar eð
peningar sáust tæplega manna á
milli, hvað þá börn hefðu þá að
leiksoppi.
Það var á öndverðum öðrum
318
vetri mínum í skólanum, að Ög-
mundur Sigurðsson segir við okk-
ur í kennslustund, að ágætt væri,
ef við gætum haft með okkur í
skólann brauðsneið eða íkökubita
til þess að stinga upp 1 okkur í
hádegisfrímínútunum. Von bráðar
komu flest börnin með einhvern
bita. Þó voru nokkur börn frá
mjög fátækum heimilum, sem ekk-
ert höfðu. En ekki voru þau mörg.
Þetta fannst hinum mjög leitt og
hafa víst sagt frá því heima. Varð
það til þess, að mörg þeirra fengu
að hafa með sér ríflegan skammt,
svo þau gætu stungið einhverju
smálegu að þeim, sem ekkert
höfðu.
Svo var það einn af drengjun-
um í öðrum beikk, sem fór að
koma mcð dálítinn blikkkassa, full-
an af smurðu brauði með ýmis
konar áleggi. Hann opnaði sinn
kassa og hélt uppboð á hverri
sneið og sló vitanlega hæstJbjóð-
anda, en teygði venjulega ekki
boðið, ef allslaust barn bauð í, er
oftast var, þótt fleiri sýndust sneið-
arnar girnilegar. Drengur sá hinn
örláti var Ólafur V. Davíðsson, þá
á heimili Jóhannesar Sigfússonar
kennara og Katrínar Siemsen. Ég
held, að Óli hafi aldrei bragðað
sjálfur á sínu nesti. Þarna fór fram
fjörugt uppboð, sem var áreiðan-
lega ekkert nauðungaruppboð.
Nokkrir krakkar áttu sína vissu
boðsgesti eða borðfélaga.
Þegar mér varð stundum löngu
seinna hugsað til þessa matstunda
okkar, fannst mér, að í því kæmi
fram sá góðvilji og sú hjálpsemi,
sem ég tel, að hafi verið mjög ríkj-
andi meðal Hafnfirðinga þá. Nú
veit ég ekki, hvernig ástatt er í
því efni. Vonandi sem bezt.
Flestir eða allir krakkarnir sátu
flötum beinum á gólfi leikfimi-
hússins uppi við veggi þess á með-
an bitinn var borðaður. Á ein-
hverjum af hinum fyrstu dögum
hins nýja siðar, kemur Ögmundur
kennari til okkar og segir: „Heyr-
ið þið börnin góð. þið skuluð
standa á meðan þið borðið bitann
ykkar, hann fer betur í ykkur á
þann veg heldur en ef þið sitjið“.
Og við stóðum öll upp-
Ég er viss um, að ekki er of-
mælt, þótt sagt sé, að á þeim ár-
um hafi öll hafnfirzk barnaskóla-
börn borið þá virðingu, sem þau
áttu mesta til, fyrir Ögmundi Sig-
urðssyni kennara, og mörg unnu
þau honum af barnslegri einlægni.
Þetta mun hafa fylgt Ögmundi í
hina æðri skóla,. svo sem gagn-
fræða- og kennaraskólann i Flens-
borg. Eða svo sagði kona mín, Sig-
rún Eiríksdóttir frá Fossnesi, sem
naut kennslu hans í kennaraskól-
anum í Flensborg 1906—1907.
Að lokinni kennslustund var
hringt allstórri koparklukku, sem
var í gangi milli skólastofa, og
barst hljómur hennar um allar
stofurnar. Á sama hátt var hringt
inn. Mikið fjaðrafdk varð í bekkn-
um, þegar hringt var út, og bar
mest á því hjá drengjunum. Var
þá stundum gengið misjafnlega vel
frá bókum og skriffærum. Sumir
gengu snyrtilega frá öllu, létu
bækur og skriffæri í töskur sín-
ar, en einkum voru það telpurn-
ar, sem ávallt gengu vel frá sínu.
Ekki áttu öll börnin töskur, en
voru sum með bækur sínar í klút
eða annarri rýju.
Það fór eftir veðri, hvernig hæ.gt
var að nota frímínúturnar.Ef ekki
hamlaði veður, snjór eða of mikil
bleyta, fóru krakkarnir, einkum þó
drengirnir, í boltaleik á Flensborg-
artúni. Sá boltaleikur, sem þá var
aðallega leikinn, held ég, að sé nú
með öllu horfinn úr tölu útileikja
barna og ungmenna. Ég hef hvergi
séð hann leikinn síðustu áratug-
ina. og mun hann. að ég hygg.
flestum gleymdur nú. Oft kom það
fvrir, að Páll Hjaltalín var með
okkur í þessum boltaleik, og þótti
ckkur mikill heiður að. Þótt okk-
ur, sem Páll kenndi, fyndist hann
strangur og alvörugefinn, þá var
þó það eftir af unglingnum og
skólapiltinum í honum, að hann
varð lífið og sálin í hverjum leik
cíkkar, sem hann tók þátt í. Við
krakkarnir, eða svo var það með
mig. litum strangleika Páls mild-
ari augum eftir hvern leik, sem
hann var í með okkur.
Ef ekki var útiveður, reyndu
flestir. eldri og yngri. að leika
sér eitthvað í hinu rúmgóða leik-
fimihúsi. sem þá var svo til ný-
lega byggt, áfast norðurenda aðal-
hússins. Höfðu þá ávallt piltar
vesturhluta hússins, en krakkar
eystri hlutann. Piltar gripu þá
Sunnudagsblað Tímans