Tíminn Sunnudagsblað - 28.04.1973, Qupperneq 2

Fyrir skömmu birtist i einu dag-
blaöanna mjög athygiisverö grein
eftir konu, sem sjálf haföi kynnzt
þvi, hvernig fslenzkir hestar, seldir
fuliþroska úr landi til meginlands
Evrópu, löguöu sig aö nýju um-
hverfi. Sú iýsing hlýtur aö vekja
menn til dýpri umhugsunar um
þaö, hvaö viö erum aö gera meö
hrossasölunni, eins og hún er nú.
Samkvæmt frásögn konunnar, og
þaö kemur raunar heim viö frásögn
margra annarra, eru umhverfis-
skiptin hestunum mjög þungbær.
Grasiö er þeim stórgert og fram-
andi meltingarfærum þeirra, vatn-
iö hart af kaiki, hitinn oft iilþol-
andi. Margir þessara hesta bera
varia barr sitt eftir umskiptin,
jafnvel þótt eigendur fari vel meö
þá, reyni aö gera þeim Iffiö bæri-
legt, en á þvi er auövitaö einhver
misbrestur eftir fólki, eins og Ijóst
hlýtur aö vera.
Nýlokiö er mjög merkilegri og
gagnlegri ráöstefnu um nýtingu og
vernd iandsins og náttúru þess.
Áhugi manna bæöi I dreifbýli og
þéttbýli beinist nú mjög aö um-
hverfisvernd og náttúruvernd. En
er ekki meöferö og sambúö viö dýr
landsins, einkum hin viiltu og hálf-
villtu, þáttur þess máls? Dýra-
verndunarfélagiö hefur margt gott
gert, en skyldi ekki vera tfmabært,
aö þaö geröi ofurlitia náttúrufræöi-
lega könnun á réttmæti þess aö
flytja ung en fullvaxta og þroskuö
dýr eins og islenzka hestinn i ger-
breytt umhverfi, svo sem gert hef-
ur veriö.
Einhver veigamesta forsenda
réttrar og siömannlegrar náttúru-
verndar er samábyrgö mannsins f
umgengni viö lifandi náttúru,
skilningur hans á því, aö hann sé
hluti hennar og beri rika siöferöi-
lega ábyrgö gagnvart ööru lifi I
landinu, ekki sizt hinum æöri dýr-
um, vegna hinnar valdamiklu aö-
stööu hans til þess aö deila og
drottna i riki náttúrunnar, geri sér
grein fyrir liffræöilegu réttmæti
þess aö ráöslaga meö iifandi dýr.
isienzki hesturinn, einkum þeir
sem út eru fluttir nú, eru aö minna
leyti húsdýr. Þeir hafa aiizt upp i
nær algeru frjálsræöi á heiöum viö
einstök skilyröi villtrar náttúru
meö smágeröum og auömeitum is-
lenzkum gróöri og heilnæmum
svalalindum á stuttu en birturiku
sumri, en einnig i útigöngu viö
haröræöi islenzks vetrar. Stofninn
hefur aölagazt þessum einstöku
skilyröum og öölazt séreiginleika
til þess aö njóta þessa lifs og sam-
hæfast þvi, svo og þjónustunni viö
manninn í þessu islenzka umhverfi,
þar sem rétt er aö fariö. isienzki
hesturinn er vaxinn og þroskaöur í
aldadeiglu inn i þessi lífsskílyröi.
Þar er hann ekki sem svin í stiu,
hænsn i kofa eöa kýr á bás. Lif hans
er frá fæöingu og kynslóö eftir
kynslóö ekki hiö sama og hinna al-
gerustu húsdýra i daglegri forsjá
mannsins. Hann er aö hálfu eöa
meira frjálst dýr, og sambúö hans
viö manninn i samræmi viö þaö,
miklu frjálsari en hestakyn hinna
þéttbýlu landa Evrópu.
Nú hljóta menn aö spyrja, hvort
þaö sé ekki aö misbjóöa iifandi
náttúru, litt réttlætanleg valdbeit-
ing viö viturt, viökvæmt og þroskaö
dýr eins og islenzka hestinn, aö ala
hann upp aö mestu villtan og frjáls-
an á islenzkum sumarheiöum og á
útigangi i vetrarsnjónum til full-
oröinsára, taka hann þát til stuttr-
ar og harörar tamningar og flytja
hann siöan i gerólíkt umhverfi, þar
sem flest er andstætt því, sem ein-
staklingurinn hefur vanizt og stofn-
inn lagaö sig aö. Samræmist þaö
dýraverndunar- og ábyrgöarkennd
mannsins gagnvart iifandi náttúru
aö dæma þetta hálfvillta og hálf-
frjálsa dýr til slikrar útlegöar frá
eiginlegu lífsumhverfi sinu? Um
þetta ættu góöir náttúrufræöingar
aö fjalla, og láta i Ijós álit sitt frá
liffræðilegu sjónarmiöi, og hesta-
eigendur og aðrir landsmenn aö
meta siöan rétt sinn til stórflutn-
inga íslenzkra hesta úr landi eftir
ábyrgðarkennd sinni í samfélagi
lifandi náttúru.
Mér er Ijóst, aö þaö er öröugt að
leggjast gegn ábatasömum útflutn-
ingi eins og þessum, en eigi aö sföur
er þetta mál, sem landsmenn verða
að skoöa og hugsa til þrautar og
gera upp viö samvizku sfna. Ef til
vill mætti líka draga úr þeim
náttúrspjöllum, sem meö þessu eru
aö líkindum framin, meö breyttum
aöferöum, til að mynda gæti veriö
skárra aö flytja aöeins út vetur-
gömul trippi og gefa þeim faeri á
aölögun i nýju umhverfi á ung-
lingsmissirum. Aörir telja skást aö
flytja aðeins út hesta, sem þeir
telja fulltamda, en islenzk hesta-
tamning er stutt. Allt ööru máli
hlýtur aö gegna aö flytja hesta til
annarra gerólfkra ianda, ef þeir
hafa veriö tamdir og vandir viö
daglega handleiöslu manná og
ófrelsi allt frá folaldsdögum, eins
og tiöast mun erlendis.
En þessi mál veröa menn aö gera
hreinlega upp viö sig, áöur en
áfram er haldið eöa stóraukinn
útflutningur fullvaxinna og frjálsra
islezkra heiöahesta til þéttbýlla
fjöibýlislanda Evrópu. Þaö er ekk-
ert undanfæri. — AK.
mmmmmmmmmmmmmmm
Samræmist útflutningur ís-
lenzkra hesta náttúruvernd?
✓
362
Sunnudagsblaö Tímans