Morgunblaðið - 25.04.2004, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. APRÍL 2004 29
Leikminjasafni Íslandsbarst nýlega góð gjöf fráGuðrúnu Guðmunds-dóttur, ekkju Klemenzar
Jónssonar leikara og leikstjóra.
Gjöfin er safn Klemenzar sem inni-
heldur leikstjórnarhandrit, skrár
og myndir frá ferli hans. Klemenz,
sem fæddur var árið 1920 og lést
árið 2002 er einna best þekktur
fyrir fyrstu uppfærslurnar hér-
lendis á barnaleikritunum Dýr-
unum í Hálsaskógi og Kardi-
mommubærum eftir Thorbjörn
Egner, en hann var einnig leiklist-
arstjóri Útvarps frá 1975 til 1981
auk þess að sinna kjara- og stétt-
armálum leikara af miklum dugn-
aði og vera formaður Félags ís-
lenskra leikara á árunum
1967–1975.
Klemenz hirti vel um leikstjórn-
arhandrit sín, batt þau inn hvert og
eitt og tölusetti, og eru þau meg-
inuppistaðan í safninu sem Leik-
minjasafninu var fært. „Leikstjórn-
arhandrit, það er að segja
vinnuhandrit leikstjóra þar sem
færðar eru inn stöður og ýmsar
upplýsingar tengdar uppsetningu,
eru oft mjög góðar heimildir um
vinnu leikstjórans og hvernig sýn-
ingin hefur verið sett upp. Klem-
enz hélt þessum handritum til haga
alveg frá upphafi, en það er því
miður ekki nógu algengt að leik-
stjórar séu svona passasamir,“ seg-
ir Jón Viðar Jónsson, for-
stöðumaður Leikminjasafns Íslands
í samtali við Morgunblaðið.
Skjalið undirritað af
bæjarfógetanum Bastían
Í safni Klemenzar eru jafnframt
ýmis önnur handrit, s.s. að sam-
settum leiknum dagskrám um
söguleg efni sem Klemenz vann
fyrir útvarp á síðari árum og tals-
vert af myndefni, einkum kveðjur
og kort frá Thorbirni Egner.
„Þessar sýningar á verkum Thor-
björns Egner, sem Klemenz setti
upp um og uppúr 1960, slógu ræki-
lega í gegn, og hann og Thorbjörn
Egner urðu miklir vinir í kjölfarið.
Egner kom m.a. hingað til lands að
sjá leikritin, var mjög hrifinn af
sýningunum og sendi Klemenzi
mörg kort og kveðjur, sem við höf-
um fengið hluta af,“ segir Jón Við-
ar um leikritin, sem enn lifa góðu
lífi í vitund Íslendinga. „Þess má
kannski geta til gamans, að meðal
gagnanna sem við eiguðumst er
innrammað skjal, þar sem Klemenz
er gerður að heiðursborgara í
Kardimommubæ. Undir skjalið rita
bæjarfógetinn Bastían og Tobbi í
turninum og aðrir góðborgarar í
Kardimommubæ. Klemenz hélt
mikið upp á þetta og það var hon-
um greinilega dýrmætt.“
Glötuð gögn án safns
Leikminjasafnið hefur eflst mjög
að undanförnu að sögn Jóns Viðars
og hefur því borist mikið af fjöl-
breyttu og skemmtilegu efni. „Það
berst til okkar eftir ýmsum leiðum,
við höfum til dæmis fengið nokkur
einkasöfn frá afkomendum for-
ystufólks í íslensku leikhúsi. Hing-
að kom til dæmis mjög gott safn
frá Brynjólfi Jóhannessyni, sem
var auk leikarastarfsins einn af for-
kólfum Leikfélags Reykjavíkur í
áratugi og hélt miklu til haga.
Einnig höfum við safn Soffíu Guð-
laugsdóttur, sem var burðar-
leikkona fram undir 1950, sem og
gögn frá Alfreð Andréssyni,
Indriða Waage og yngra fólki eins
og Gísla Halldórssyni, Helgu Bach-
mann og Helga Skúlasyni. Það er
misjafnt hvort fólk heldur utan um
sín gögn, en þetta fólk gerði það og
það er gríðarlegur fengur að fá
þetta. Þá er rétt að nefna að fjöl-
margir, sem eiga bæði gripi og
stærri söfn, hafa gefið okkur fyr-
irheit um að koma þeim til okkar í
fyllingu tímans. Það líður vart sá
dagur að maður frétti ekki af ein-
hverju eða einhverju skoli ekki
hingað inn.“
Jón Viðar segir jafnframt ljóst,
að mikið af þessum gögnum hefði
farið forgörðum ef ekki hefði komið
til Leikminjasafnið, sem var stofn-
að í fyrra. „Aðdragandinn að því
var sá að það voru stofnuð samtök
um safnið fyrir þremur árum, sem
allt leikhúslífið stóð að. Þau samtök
störfuðu í tvö ár og voru lögð niður
í fyrra og safnið stofnað upp úr
því. Þetta er nú orðin sjálfseign-
arstofnun, sem safnar og skráir
reglubundið, stendur fyrir sýn-
ingum og heldur uppi fræðslu, t.d.
á heimasíðu sinni.“
Hann segir gögnin sem safnið
hefur í sinni vörslu vera bæði fjöl-
breytt og umfangsmikið, þar megi
til dæmis finna um 4.000 ljós-
myndir. „Þá eigum við á fimmta
hundrað leikhandrita, gögn frá
leikhópum á borð við Grímu og Al-
þýðuleikhúsið og ekki síst stórt
safn búninga- og sviðsmyndateikn-
inga og jafnvel sviðslíkön frá okkur
helstu leikmyndahönnuðum,“ segir
Jón Viðar og nefnir Lárus Ingólfs-
son, Gunnar R. Bjarnason, Magnús
Pálsson og Steinþór Sigurðsson.
„Þetta eru dæmi um gögn sem
annars myndu vafalítið hafa glat-
ast, því það eru engin önnur söfn
sem taka við þessu.“
Skortir sýningaraðstöðu
Aðstaða Leikminjasafnsins er í
Reykjavíkurakademíunni, sem er
til húsa í JL-húsinu við Hring-
braut. Þar er þó einungis skrifstofa
og geymsla, en aðstaða til sýn-
ingahalds er enn takmörkuð. „Sam-
tök um leikminjasafn héldu tvær
stórar sýningar, fyrst árið 2002 um
leikrit og leikhúsafskipti Halldórs
Laxness og í fyrra um Sigurð Guð-
mundsson málara. Það sem háir
okkur er skortur á fastri sýning-
araðstöðu, en meðan svo er munum
við halda stakar sýningar eins og
þessar á ýmsum stöðum. En við er-
um alltaf að leita að húsnæði og
treystum því að bæði stjórnvöld og
aðrir góðir menn muni hjálpa okk-
ur til að finna það, því það skiptir
auðvitað miklu máli að safnið sé
sýnilegt hversdagslega,“ segir Jón
Viðar Jónsson að lokum. „Við erum
hér með ómetanleg menning-
arverðmæti sem við höfum hvorki
ráð á því að týna né stinga undir
stól.“
Guðrún Guðmundsdóttir, ekkja Klemenzar Jónssonar,
afhendir Leikminjasafni Íslands gögn eiginmanns síns
Gerður að heiðursborg-
ara í Kardimommubæ
ingamaria@mbl.is
Guðrún Guðmundsdóttir afhendir Jóni Viðari Jónssyni, forstöðumanni
Leikminjasafns Íslands, leikstjórnarhandrit Klemenzar Jónssonar.
Boðin verða upp um 160 verk,
þar á meðal fjöldi verka gömlu
meistaranna. Þá verða einnig boðin upp
verk eftir Ólaf Elíasson, Georg Guðna,
Helga Þorgils, Pétur Gaut, Braga
Ásgeirsson og Kristján Davíðsson.
LISTMUNAUPPBOÐ
verður haldið í kvöld kl. 19.00 á Hótel Sögu, Súlnasal
Verið velkomin að skoða verkin í Galleríi Fold, Rauðarárstíg 14 – 16, í dag
kl. 12.00 – 17.00. Sími 551 0400
Hægt er að nálgast uppboðsskrána á netinu: www.myndlist.is
Gott tækifæri
Laugavegur
Spennandi veitingastaður, bar, með leyfi fyrir
áfengisveitingar í garði til sölu eða leigu.
Uppl. í s. 698 9786 eða 699 4631.
Heimsferðir bjóða þér nú síðustu sætin í sólina í maí á hreint
ótrúlegu verði, en nú er sumarið komið á vinsælustu áfanga-
stöðum Evrópu og aldrei betra að njóta vinsælustu staðanna á
fegursta tíma ársins.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Tryggðu þér síðustu sætin í maí
Sólar-
tilboð
í maí
frá kr. 29.950
með Heimsferðum
Mallorca
Verð frá kr. 37.995
26. maí - 19 sæti
2. júní - 27 sæti
M.v. hjón með 2 börn, 2–11
ára, vikuferð, Playamar.
Netverð.
Benidorm
Verð frá kr. 29.995
19. maí - 21 sæti
M.v. hjón með 2 börn, 2–11
ára, vikuferð, stökktutilboð.
Netverð.
Rimini
Verð frá kr. 39.995
20. maí - 11 sæti
27. maí - 23 sæti
M.v. hjón með 2 börn, 2–11
ára, vikuferð, stökktutilboð.
Netverð.
Costa del Sol
Verð frá kr. 39.995
19. maí - 17 sæti
26. maí - uppselt
Flugsæti til Costa del Sol
19. maí
Barcelona
Verð frá kr. 29.950
20. maí - 23 sæti
27. maí - 21 sæti
Flugsæti með sköttum.
Portúgal
Verð frá kr. 29.990
26. maí - 11 sæti
2. júní - 21 sæti
9. júní - uppselt
Flugsæti með sköttum.
SMS
tónar og tákn