Morgunblaðið - 17.05.2004, Blaðsíða 25

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. MAÍ 2004 25
maí síðastliðinn til að kveðja hana í
síðasta skipti. Ég hef reynt að
hugsa einungis um hversu gott það
er fyrir þig, amma mín, að vera
loksins komin til afa. Þú og afi vor-
uð svo stór partur af litlu fjölskyld-
unni okkar.
Mín síðustu orð til ömmu minnar
voru: „Amma mín, af öllu mínu
hjarta elska ég þig, ég mun sakna
þín, og allt það sem þú hefur gert
fyrir mig mun ég aldrei geta launað
þér.“ Ég kvaddi hana svo með kossi
og táraflóði. Ekkert getur jafnast á
við þá ást sem ég ber til ömmu
minnar og hversu gott það var að
geta kvatt hana með orðum.
Fyrir nokkrum árum dreymdi
mig hræðilegan draum, að hún
amma mín væri dáin. Ég man
ennþá sársaukann þegar ég vaknaði
grátklökkur og hversu létt mér var
þegar ég uppgötvaði að þetta hafði
bara verið draumur. En nú er hún
amma mín farin og eftir skilur hún
minningar sem snerta mig djúpt
þegar ég hugsa til hennar, því
amma var mér miklu meira en
amma, enda bjó ég hjá henni um
tíma eftir að afi dó og er ég henni
mjög þakklátur fyrir þau ár. Ég
svaf í rúminu hans afa og hún hlúði
að mér á þann hátt sem ég mun
aldrei gleyma. Á morgnana vaknaði
ég upp við ilminn af grautnum og
smurt brauð beið mín á fati. Þegar
ég kom heim á kvöldin þá var hún
búin að setja á disk tvær smurðar
brauðsneiðar og sneið af sinni
margumtöluðu brúnköku. Tómt glas
var við hliðina á disknum og ef hún
var vakandi þá kom hún fram og
hellti mjólk í glasið. Hún settist hjá
mér og vildi vita allt um það hvern-
ig dagurinn minn hafði verið. Hún
hlustaði á mig af einlægni og sagði
alltaf réttu orðin til að láta manni
líða vel.
Amma var líka glettin, kát og
sagði skemmtilega frá, ég beið því
spenntur á kvöldin þegar við fórum
að sofa, eftir því að fá að heyra sög-
ur. Oftast sofnaði ég áður en amma
kláraði sögurnar. Það dýrmætasta
af öllu sem amma gaf mér var þó
kærleikurinn og hlýjan frá henni
sem umvafði mig og alla þá sem
hana þekktu. Fjölskyldan var henni
afar kær og hún var alltaf stolt af
sínum börnum, barnabörnum og
barnabarnabörnum, þau voru henn-
ar guðsgjöf. Amma hafði mikil áhrif
á uppeldisár mín, hún var mér alltaf
sá klettur sem ég gat treyst á og
hún kom fram við fólk af miklum
heiðarleika, dæmdi ekki aðra en var
jafnframt stolt og auðsærð ef henni
fannst hún beitt ranglæti. Reiðari
varð hún þó ef því var beitt gegn
einhverjum sem henni þótti vænt
um. Alltaf stóð hún vörð um þá sem
minna máttu sín. Virðing hennar
var einlæg gagnvart öllum guðs
börnum, lífinu og ástinni. Þegar ég
bjó hjá henni og einhver af mínum
vinum kom í heimsókn, þá var það
öruggt að sá aðili fékk prjónaða
húfu, vettlinga eða sokka. Sumar
vinkonur mínar sem ömmu þótti
reglulega vænt um fengu dúka. All-
ir fengu samt hina rómuðu brún-
köku og að kynnast ömmu. Allar
mínar minningar um ömmu mundu
fylla heila bók, stundir okkar saman
eru mér kærar og verða þær alltaf
stór partur af mínu lífi. Ég þakka
guði fyrir að hafa gefið mér þær
stundir sem ég átti með ömmu og
afa, þau gáfu mér meira en ást og
umhyggju, þau gáfu mér hvort ann-
að.
Ég mun sakna þín, amma mín,
eins og ég hef saknað afa. Hjarta
mitt mun jafna sig með hjálp góðra
minninga um ykkur.
Þinn sonarsonur
Sigurður Karl.
Á lífsleiðinni hittum við marga
einstaklinga sem móta líf okkar.
Hverjum við veljumst með er ekki í
okkar höndum. Mitt lán var að
tengjast þér og fá leiðsögn þína í líf-
inu. Þeim kærleik, manngæsku og
trúrækni sem þú bjóst yfir miðlaðir
þú til okkar barnanna á hverjum
degi. Að rækta trúna og virða ein-
staklinginn var mikilvægt í daglegu
lífi. Þú hafðir ákveðnar skoðanir, en
skoðanir sem tröðkuðu ekki á öðrum
heldur leiðbeindu þeim sem á þurftu
að halda. Þú varst kjarnakona og
strax ung að árum fórstu utan í
nám. Það nám nýttist þér svo sem
kennara til margra ára. Námsmeyj-
ar þínar voru elskar að þér og héldu
margar við þig sambandi alla tíð en
það segir mikið um persónuna bak
við kennarann.
Þegar barnabörnin fóru að raðast
niður varst þú löngu hætt að vinna
og hafðir nægan tíma til að sinna
okkur. Faðmur þinn var alltaf út-
breiddur jafnt nótt sem dag, enda
eyddum við löngum stundum og
mörgum nóttum á heimili ykkar afa.
Æskuminningar mínar tengjast þér
allar á einhvern hátt. Öll jólin, af-
mælin, sunnudagskaffin eða rólegar
samverustundir eru aðeins brot af
minningunum. Þér féll aldrei verk
úr hendi. Það var alltaf kaffi og með
því á borðinu, saumavélin í gangi og
gestagangur mikill, þér var alltaf
umhugað um aðra. Þessir þurftu að
fá nýja vettlinga eða sokka, þessir
þurftu að fá rækilega gott kaffi, aðr-
ir bara gott spjall. Það var sama
hver það var, þú gerðir aldrei upp á
milli. Þegar við systkinin áttum af-
mæli fengum við öll gjafir þó aðeins
ætti eitt afmæli í einu. Þér tókst
alltaf með ótrúlegri hæfni að miðla
til okkar jafnt og gefa hverju og
einu sinn sérstaka tíma. Þú ert fyr-
irmynd mín í lífinu og ég fæ seint
þakkað það sem þú kenndir mér.
Þótt ég sé döpur í hjarta er ég
líka fegin yfir því að loksins sértu
búin að fá hvíldina. Þú lifðir fleiri en
þú kærðir þig um en trúin kenndi
þér að dauðann þyrftir þú ekki að
óttast, þinn tími var kominn. Ég er
þakklát fyrir að hafa fengið tæki-
færi til að kveðja þig, sjá fallega
slétta andlitið þitt í síðasta sinn og
strjúka hlýja hönd þína. Um þó
nokkurn tíma hafði ég óttast að nú
væri komið að því að kveðja þig. Ég
hef rifjað upp samverustundir okk-
ar á árum áður í huganum og ætlað
mér að setja þær niður á blað. Það
er svo margt sem mig langar að
segja, svo margar sögurnar sem ég
vil deila með öðrum því ég er svo
stolt af því að hafa átt þig sem
ömmu. En svo þegar komið er að
því vil ég bara fá að syrgja og
geyma sögurnar þar til seinna. Ást
þín á barnabörnunum var skilyrð-
islaus og óteljandi faðmlögin, koss-
arnir og hlý orðin sem féllu í okkar
garð. Ég er þakklát fyrir þann tíma
sem ég átti með þér, ég er rík af fal-
legum minningum og geymi þær
næst hjarta mínu um ókomna tíð.
Ég vil þakka starfsstúlkum á Hlíð
fyrir góða umönnun síðustu ára og
sérstaklega mömmu sem hugsaði
svo vel um þig.
Elsku amma, ég kveð þig með
bæn sem þú kenndir mér sem
barni:
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Sofðu rótt, elsku amma. Ástar-
kveðja.
Þín
Dagný.
Elsku amma mín, ert þú nú farin
á brott frá okkur til annarra ástvina
á himnum. Það hefur verið ósk þín í
mörg ár að fá að fara til afa og
systkina þinna sem öll eru farin.
Það hefur verið sönn ánægja að
hafa átt þig sem ömmu í tuttugu og
þrjú bráðum fjögur ár og mun ég
sakna þín afskaplega mikið. Það
verður erfitt fyrst um sinn að vita
ekki til þess að þú sért ekki á þínum
venjulega stað þar sem maður gat
alltaf leitað ráða og huggunar þegar
þannig bar stóð á. Mér eru minn-
isstæðir margir hlutir í fari þínu
sem og kökubakstur þinn, þar fórst
þú venjulega fram úr færustu bök-
urum. Aðra eins súkkulaðiköku á ég
aldrei aftur eftir að bragða og tala
meira að segja aldagamlir vinir
mínir, sem komu oft með mér í
heimsókn til þín, um þessa köku
þótt þeir hafi ekki bragðað hana hjá
þér í mörg ár.
Þú varst ekki bara góð í köku-
gerðarlistinni heldur tókstu einnig
öllum öðrum fram þegar kom að
saumaskap. Menntun þinni í sauma-
skap gastu þú svo miðlað til annarra
ungmeyja þegar þú kenndir við
kvennaskólann á Blönduósi og svo
síðar meir við skólann á Löngumýri
í Skagafirði. Ekki er nú skrýtið að
þessir staðir urðu fyrir valinu hjá
þér þegar þú ákvaðst að gerast
saumakennari enda borin og barn-
fædd í Skagafirði eða nánar tiltekið
í Brekkukoti í Hjaltadal.
Ástúðin hefur alltaf verið rík hjá
þér í garð okkar barnabarna þinna
og man ég þegar ég var smá polli að
maður fór aldrei nokkurn tímann
svangur út úr Höfðahlíð 7. Þvílík
umhyggja fyrir öðrum er einstök og
aldrei nokkurn tímann tókstu einn
fram yfir annan, allir fengu jafn-
stóran bita af kökunni hvort sem
þeir voru stórir eða litlir. Mér er
skapi næst, amma mín, að líkja þér
við móður Teresu. Allt fram á sein-
asta dag var umhyggja þín slík að
þú spurðir Pálma son þinn hvort
hann væri búinn að fá að borða,
annað eins er erfitt að finna. Sjálfur
mun ég reyna eftir fremsta megni
að fylgja í fótspor þín hvað þetta
varðar en er ég afskaplega hræddur
um að eldamennska mín sé ekki upp
á marga fiska.
Að lokum vil ég þakka þér fyrir
allt sem þú hefur gert fyrir mig og
mína og ég veit að þið afi fylgist
grannt með okkur og haldið vernd-
arhendi yfir okkur sem enn göngum
á yfirborði jarðarinnar. Kveð ég þig
nú og bið Guð að geyma þig.
Hvíl í friði.
Þinn auðmjúki ömmudrengur
Haukur Logi Jóhannsson.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama.
En orðstír
deyr aldregi
hveim sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Nafna mín og móðursystir
Karlotta hefur kvatt okkur tæplega
95 ára gömul. Hún náði hæstum
aldri systkinanna frá Brekkukoti og
kveður síðust. Ótal myndir koma
fram í hugann þegar ég minnist
hennar frænku minnar, minningar
tengdar æsku og þroskaárum. Ekki
kom annað til tals þegar mér var
gefið nafn en Karlottunafnið fylgdi
ömmunafni mínu. Ekki var ég alltaf
ánægð með nafngiftina og fannst
sem barni og unglingi að annað
nafnið hefði verið fullnóg. Seinna
þegar ég komst til nokkurs þroska
sættist ég við nöfnin, enda varla
annað hægt, því báðar voru þær
baráttukonur og góðar fyrirmyndir
nöfnur mínar og þeim vildi ég
gjarnan líkjast.
Karlotta naut þess að alast upp í
stórum systkinahóp. Foreldrarnir
voru efnalitlir bændur eins og þá
var títt um alþýðufólk. Börnin
lærðu að vinna, öll voru þau harð-
dugleg, menntuðust að þeirra tíma
sið og komust vel til manns. Systk-
inin frá Brekkukoti voru afar sam-
rýnd, glaðsinna og sáu húmorinn í
daglega lífinu. Mér er í fersku minni
þegar börnin hennar ömmu komu í
heimsókn í Ólafsfjörðinn, en þar bjó
amma mín í skjóli foreldra minna
Júlíönu og Páls, eftir að hún missti
sinn mann og hætti búskap. Það var
alltaf hátíð þegar von var á Karlottu
eða einhverju hinna systkinanna. Þá
var slegið til veislu, málin rædd og
sagðar sögur, hlegið og haft gaman
af lífinu. Ófáar sögur heyrðum við
systkinin af prakkarastrikum sem
framin voru í Brekkukoti, saklaust
grín sem litaði hversdaginn og gerði
lífið að einu ævintýri í minningunni.
Hápunktur heimsókna Karlottu var
þegar hurðinni að litlu stofunni var
lokað og mamma tilkynnti okkur að
nú væru þau að ræða pólitík pabbi
og Karlotta og við mættum alls ekki
trufla. Eftir þunga umræðnanna
hlutu þau að vera að leysa heims-
vandamálin, pabbi heiðblár og
Karlotta fagurgræn.
Karlotta var mikil hannyrðakona.
Hún fór til náms til Danmerkur og
lærði vefnað, var síðan kennari á
húsmæðraskólunum á Blönduósi og
Löngumýri. Kennslan var hennar
aðalstarf til margra ára, bar hún
umhyggju fyrir nemendum sínum
og bast mörgum þeirra vináttu- og
tryggðaböndum. Þegar Karlotta var
við nám í Danmörku voru efnin ekki
mikil, engir digrir sjóðir í að sækja,
foreldrarnir höfðu nóg með sig.
Móðir mín hafði lært fatasaum,
vann við þá iðn og studdi systur
sína fjárhagslega til náms. Ekki var
eins auðvelt og nú að senda peninga
milli landa og gat það tekið langan
tíma. Fróðlegt er að lesa bréf, sem
á milli systranna fóru á þessum
tíma, en í einu þeirra kemur fram
að Karlotta, allslaus af aurum, er
farin að bíða eftir bréfi og vænt-
anlegum peningum. Líka kemur
fram að Steingrímur Steinþórsson,
þá fyrrverandi skólastjóri á Hólum
og ráðherra, er þeim systrum innan
handar hvað varðar peningasend-
ingar milli landanna.
Fyrir þennan greiða fannst
Karlottu hún standa í ævarandi
þakkarskuld við móður mína og var
sífellt að launa greiðann. Nutum við
systkinin elsku hennar ríkulega.
Þegar við fórum að heiman eitt af
öðru til náms og vinnu stóð heimili
þeirra Sigurðar á Bjarmastígnum
okkur alltaf opið, sama hvort dvalið
var nokkra daga eða heila vetur.
Hún bar mikla umhyggju fyrir
systkinabörnum sínum og vildi okk-
ur allt hið besta.
Fyrir allt þetta og miklu meira
þakka ég frænku minni og nöfnu.
Jóhanni Karli, Pálma og fjöl-
skyldum eru sendar samúðarkveðj-
ur.
Hvíl í friði, frænka mín og nafna.
Birgitta Karlotta.
Karlotta móðursystir mín er látin
94 ára að aldri. Hún var tilbúin fyrir
nokkru að kveðja þennan heim, til
að mæta öllum þeim sem voru henni
kærir.
Karlotta átti tvö hálfsystkin sér
eldri, Ásmund sem drukknaði 21 árs
gamall og Ingibjörgu móður mína,
en hún ólst upp hjá Birgittu ömmu
og Jóhanni seinni manni hennar.
Birgitta og Jóhann eignuðust fimm
börn og var Karlotta elst þeirra. Öll
systkinin eru nú látin. Það var að-
eins fjögurra ára aldursmunur á
móður minni og Karlottu og voru
þær alla tíð mjög samrýndar og
ákaflega kært á milli þeirra og líka
hinna systkinanna sem seinna
fæddust. Alla tíð mjög sterk vin-
áttubönd milli allra systkinanna og
fjölskyldna þeirra.
Mig langar til að minnast
Karlottu í fáeinum orðum. Karlotta
var hægát kona, vönduð til orðs og
æðis, vel lesin og fróð um marga
hluti. Hún var handavinnukona mik-
il, reyndar má segja að það léki allt
í höndunum á henni. Hún saumaði
mikið, t.d. íslenska kvenþjóðbúning-
inn oft og mörgum sinnum, hún
heklaði og prjónaði t.d.dúka úr fínu
garni, hún gimbaði, orkeraði, saum-
aði hvítsaum o.m.fl.
Hennar aðalstarf í 13 ár var þó
vefnaðurinn sem hún kenndi náms-
meyjum í Kvennaskólanum á
Blönduósi. Hún mun hafa verið 26
ára þegar hún byrjaði að kenna þar
en áður dvaldi hún í Danmörku þar
sem hún lærði vefnað. Hún var
ákaflega farsæl og vel látin í þessu
starfi sem og annars staðar.
Sem barn minnist ég Karlottu
sem Köllu frænku og mun hún al-
mennt hafa verið kölluð Kalla þá.
Mér er minnisstætt þegar móðir
mín sagði mér að Kalla frænka héti
Karlotta og vildi láta kalla sig það
hér eftir og fannst mér þá eins og
ég hefði misst eitthvað mikilvægt.
Þetta fór þó smám saman í vana og
frænkan breyttist ekkert.
Veturinn 1949–50 var ég við nám
á Kvennaskólanum á Blönduósi en
það var síðasti veturinn sem
Karlotta kenndi þar og fékk ég því
að njóta tilsagnar hennar þar.
Frá janúar og til vors 1952 lágu
leiðir okkar aftur saman þá á
Bændaskólanum á Hólum í Hjalta-
dal. Karlotta var þá gift Sigurði
Karlssyni sem var bústjóri þar og
Karlotta ráðskona við búið. Jóhann
Karl var þá á fyrsta ári og var ég
því þarna til að létta undir með
þvotta og önnur innanhússtörf.
Þetta var svona lítil fjölskylda,
nokkrir menn starfandi við búið og
Pálmi Pétursson 12 ára kjörsonur
Karlottu.
Aldrei minnist ég þess að
Karlotta skipti skapi eða væri með
einhver læti. Alltaf sama hægláta
prúða konan.
Um eitt veit ég þó sem hún var
ekki sátt við í lífinu. Það var þegar
þau hjónin eignuðust dóttur sem
fæddist andvana. Það var mikil sorg
sem hún átti erfitt með að yfirvinna
þótt ekki væri hún að tala mikið um
þann þátt í lífi sínu.
Ég kveð nú frænku mína með
þakklæti fyrir allt sem hún hefur
gert fyrir mig og sendi samúðar-
kveðjur til Jóhanns Karls og fjöl-
skyldu, til Pálma og fjölskyldu, til
Gunnhildar og alls frændfólksins.
Ása Marinósdóttir.
Karlottu Jóhannsdóttur var
margt til lista lagt en hún fæddist í
fátækt og umhverfi sem ekki var
hliðhollt ungum konum sem þráðu
að ganga menntaveginn. Ungri að
árum tókst henni samt að ganga
þann veg til Danmerkur. Það var
hart í ári þá og enginn Lánasjóður.
Er heim kom gerðist hún brátt
kennari við húsmæðraskólann á
Blönduósi. Einhvern veginn hefur
tilviljun ráðið því að hin síðari ár
hef ég kynnst nokkrum námsmeyja
Karlottu og allar ljóma þær upp við
það eitt að heyra nafnið hennar.
Sjálf ljómaði Karlotta í hvert sinn
er hún minntist nemenda sinna og
kennsluáranna á Blönduósi. Hún
var ætíð í hjarta sínu kennari. Um
þriggja ára skeið var ég í fæði og
húsnæði hjá Karlottu frænku, fetaði
þar í spor eldri systur. Um tíma
vorum við tveir bræðurnir og á eftir
okkur fylgdi yngri systir. Þessa nut-
um við gegn afar vægu gjaldi og
þegar reynt var að hækka greiðslur
mátti Karlotta ekki heyra á það
minnst. Hún kvaðst standa í svo
mikilli skuld við systur sína, móður
okkar. Vísaði hún þar til aura sem
henni bárust til Danmerkur og til
ævikvöldsins sem Birgitta amma
naut heima í Ólafsfirði. Mér er til
efs að nokkur „skuld“ hafi verið jafn
rækilega greidd.
Hverskyns vefnaður og hannyrðir
léku í höndum Karlottu, hún lék á
orgel og söng, hún setti saman
kvæði, hún hélt dönskunni sinni við,
hún málaði myndir, hún fylgdist vel
með þjóðmálum. Hún Karlotta var
afar fjölhæf, mikil og góð mann-
eskja. Mig langar til að minnast
Karlottu með þessum fátæklegu
orðum um leið og ég votta Pálma,
Jóhanni Karli og öðrum aðstand-
endum samúð mína. Frænku minn-
ar get ég ekki minnst án þess að
þakka hennar fyrrverandi tengda-
dóttur, Gunnhildi Þórhallsdóttur og
börnum hennar og Jóhanns Karls,
fyrir einstaka umhyggju í garð
Karlottu. Blessuð sé minning henn-
ar.
Hreinn Pálsson.
Nú ertu farin, elsku amma mín,
og mig langar til að kveðja þig með
nokkrum orðum. Ég veit að þú hef-
ur átt langa og góða ævi og varst
tilbúin til að fara til afa eins og þú
sagðir oft sjálf, en ég á erfitt með að
vera ekki sorgmæddur. Engan hef
ég sárara kvatt en þig, elsku amma
mín. Þú og afi voruð mér alltaf stoð
og stytta í æsku, góðar fyrirmyndir
og í raun er erfitt fyrir mig að lýsa
með orðum þeim áhrifum sem þið
hafið haft á mig í gegnum árin. Það
sem þú og afi gáfuð mér og systk-
inum mínum í æsku er mér ómet-
anlegt og mun fylgja mér alla ævi.
Af þér lærði ég góðar dyggðir og
lífsgildi, þú kenndir mér réttsýni,
þú gafst mér umhyggju og sýndir
mér skilyrðislausa óeigingirni. Þú
varst alltaf hvetjandi og gladdist
mikið yfir öllum sigrum okkar
systkinanna, sama hversu litlir eða
stórir þeir voru. Þú passaðir alltaf
að gera aldrei upp á milli okkar og
komst alltaf fram við alla með sömu
hjartans umhyggjunni. Þið afi eruð
og verðið alltaf mínar stóru fyr-
irmyndir. Vertu blessuð, elsku
amma mín, ég veit að þú ert komin
á góðan stað núna við hlið afa. Ég
elska þig og mun alltaf geyma
minningarnar um ykkur afa í hjarta
mínu. Takk fyrir allt.
Þórhallur Ingi Jóhannsson.