Morgunblaðið - 20.05.2004, Blaðsíða 14

ERLENT
14 FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍKJASTJÓRN á nú í
vök verjast vegna vaxandi ótta
þingmanna, íraskra samstarfs-
manna Bandaríkjamanna og jafn-
vel eigin embættismanna við, að
hernámið í Írak sé að enda með
ósköpum. Í því ljósi ber að líta þá
játningu Paul Wolfowitz aðstoðar-
varnarmálaráðherra, að stjórninni
hafi orðið á mörg og mikil mistök
á síðasta ári.
Wolfowitz, sem kallaður er hug-
myndafræðingur Íraksstríðsins,
viðurkenndi á fundi með utanrík-
isnefnd öldungadeildarinnar í
fyrradag, að stjórnin hefði mis-
reiknað sig þegar hún taldi, að
Írakar myndu sætta sig við lang-
varandi hernám. Mestu mistökin
hefðu verið að trúa því, að helsta
verkefni bandaríska heraflans yrði
að vinna að uppbyggingu sam-
félagsins en ekki að halda áfram
hernaðaraðgerðum eftir fall Sadd-
ams Husseins.
„Við vorum með áætlun, sem
gerði ráð fyrir, að við gætum verið
með hernámsstjórn miklu lengur
en ljóst er nú, að Írakar sætta sig
við. Við bjuggumst við, að öryggis-
málin yrðu í betra lagi en þau
eru,“ sagði Wolfowitz.
Meiri óvissa
en fyrir innrás
Yfirheyrslurnar yfir Wolfowitz í
utanríkisnefndinni sýndu vel þær
vaxandi áhyggjur, sem þingmenn
hafa af ástandinu í Írak, nú þegar
aðeins sex vikur eru í fyrirhuguð
valdaskipti. Öryggismálin í landinu
eru í algeru uppnámi, ekkert er
vitað um hvernig væntanleg bráða-
birgðastjórn verður skipuð og síð-
an bætist við það hneyksli, sem er
misþyrmingar á íröskum föngum.
Er ríkisstjórn George W. Bush
forseta svo upptekin af því að
bjarga sér fyrir horn í þessum
málum, að þingmenn og aðrir
segja, að óvissan um þróunina í
Írak sé meiri nú en áður en inn-
rásin hófst.
„Margt fólk í þessu landi hefur
miklar áhyggjur af því hvernig
þetta endar og hvort okkur muni
takast ætlunarverkið að einhverju
leyti. Sá ótti fer vaxandi, að
ástandið verði að lokum verra en
það var í upphafi,“ sagði öldunga-
deildarþingmaðurinn Christopher
Dodd, demókrati frá Connecticut,
og það sama kom einnig fram hjá
öðrum þingmönnum.
Engan bilbug er þó að finna í yf-
irlýsingum Bush, sem sagði í
fyrradag, að söguleg stund væri að
renna upp í Írak og átti þá við
valdaskiptin. „Heimurinn leitar að
veikleika í fari okkar en hann mun
ekki finnast. Við munum standast
hverja raun.“
Engin áætlun
um valdaskiptin
Í utanríkisnefndinni bentu þing-
menn á, að í raun lægi engin áætl-
un fyrir um valdaskiptin og það
væri aðeins ávísun á efasemdir í
Bandaríkjunum og meðal banda-
manna Bandaríkjanna í Írak. Öld-
ungadeildarþingmaðurinn Joseph
Biden, demókrati frá Delaware,
sagði, að það væri tvennt, sem yf-
irskyggði allt annað í Írak: „Ör-
yggisleysið“ og „efasemdir um lög-
mæti“.
Þessi gagnrýni þingmanna er í
takt við efasemdir þeirra, sem fást
við eða fjalla um bandarísk utan-
ríkismál. Þeir benda á, að mark-
miðin hafi breyst. Lagt hafi verið
upp með stór fyrirheit um stöðugt,
lýðræðislegt Írak, sem yrði fyr-
irmynd mikilla breytinga í öllum
Mið-Austurlöndum, en nú sættu
menn sig við það eitt að geta
skrapað saman ríkisstjórn fyrir 30.
júní, sem hefði þó ekki nema tak-
markað vald og yrði að sitja í
skjóli 130.000 erlendra hermanna.
Írakar, sem komið hafa að um-
ræðum um væntanleg valdaskipti,
segja, að ekki sé víst, að nokkur
trúverðugur stjórnmálamaður eða
sérfræðingur fáist til að taka sæti
í væntanlegri stjórn. Að þeirra
mati sé það verk, sem geti ekki
endað nema illa.
Vilja ekki láta bendla sig
við Bandaríkjamenn
Upplýsingar um misþyrmingar í
Abu Ghraib-fangelsinu hafa gert
þessa stöðu enn verri en áður.
Margir íraskir stjórnmálamenn
þora nú ekki að hafa neitt sam-
starf við Bandaríkjamenn af ótta
við að vera fordæmdir af almenn-
ingi.
Innan hersins hafa líka margir
áhyggjur af, að Bandaríkjastjórn
hafi fallið frá því markmiði sínu að
kveða niður uppreisnina í Írak fyr-
ir valdaskiptin 30. júní. Þeir segja,
að í raun hafi Bandaríkjaher hörf-
að frá Fallujah og látið stjórnina
eftir íröskum herforingja, sem nú
sé með í sínu liði suma sömu upp-
reisnarmennina og börðust gegn
Bandaríkjamönnum.
Wolfowitz kvaðst ekki vita hve
margir bandarískir hermenn yrðu
í Írak næsta hálfa annað árið en
það er stefna Bandaríkjastjórnar,
að herinn verði þar út næsta ár.
Hann viðurkenndi, að óljóst væri
hvað við tæki eftir 30. júní og
bætti við, að það skýrðist ekki
„fyrr en vitað er hverjir sam-
starfsmenn okkar verða“.
Vaxandi ótti í Bandaríkj-
unum við ófarir í Írak
Paul Wolfowitz viðurkennir, að stjórninni hafi orðið á mikil mistök
Washington. Los Angeles Times.
’Stjórnin misreiknaðisig er hún taldi, að Írak-
ar myndu sætta sig við
langvarandi hernám. ‘
Paul Wolfowitz var íhugull við yfirheyrslurnar á Bandaríkjaþingi.
Reuters
BANDARÍSKUR herréttur í Bag-
dad dæmdi í gær hermanninn Jer-
emy Sivits í eins ár fangelsi fyrir
misþyrmingar á íröskum föngum í
Abu Ghraib-fangelsinu. Voru þetta
fyrstu herréttarhöldin vegna máls-
ins, en fleiri eiga að fylgja í kjölfarið.
Enn sem komið er hafa einungis lágt
settir hermenn verið ákærðir, þrátt
fyrir ítrekaðar ásakanir um, að hátt
settir bandarískir foringjar hafi haft
vitneskju um hvað fram fór í Abu
Ghraib.
Rétturinn lækkaði Sivits, sem er
24 ára herlögreglumaður, í tign og
mun hann verða óbreyttur hermað-
ur á meðan hann situr inni. Þegar
hann verður látinn laus verður hann
ennfremur rekinn úr hernum. Sivits
lýsti sig sekan fyrir réttinum um
ákæruatriði varðandi misþyrmingar
og niðurlægingu íraskra fanga í nóv-
ember sl. Réttarhöldin stóðu í um
þrjár og hálfa klukkustund.
AP
Teikning úr réttarsalnum í Bagdad í gær. Ákærði, herlögreglumaðurinn Jeremy Sivits, er annar frá vinstri, og við
hlið hans er verjandinn, Stanley Martin yfirlautinant. Dómarinn, James Pohl ofursti, er til hægri.
Árs fangelsi fyrir misþyrmingar
BANDARÍKJASTJÓRN hefur
ákveðið að hætta leynilegum fjár-
stuðningi við Íraska þjóðarráðið,
hreyfingu Ahm-
ads Chalabis, og
komist að þeirri
niðurstöðu að
upplýsingarnar
sem hreyfingin
veitti hafi verið
gagnslausar, að
sögn The New
York Times.
Blaðið sagði að
leyniþjónusta
Bandaríkjahers hefði greitt Íraska
þjóðarráðinu 335.000 dollara, and-
virði 25 milljóna króna, á mánuði frá
árinu 2002 en stuðningnum yrði hætt
30. júní þegar írösk bráðabirgða-
stjórn á að taka við völdunum í Írak.
Alls nam stuðningurinn að
minnsta kosti 27 milljónum dollara,
tveimur milljörðum króna. Mark-
miðið var að hjálpa Íraska þjóðar-
ráðinu að afla upplýsinga í Írak en
bandarískir embættismenn, sem
hafa skoðað þær ofan í kjölinn, hafa
komist að þeirri niðurstöðu að upp-
lýsingarnar sem voru veittar fyrir
innrásina í Írak hafi verið gagnslaus-
ar, villandi eða spunnar upp, að sögn
The New York Times.
Íraska þjóðarráðið neitar þessu og
segir að of mikið hafi verið gert úr
þætti hreyfingarinnar í öflun upplýs-
inga um vopnaeign Íraka fyrir stríð-
ið. Hún hafi hins vegar veitt upplýs-
ingar sem leitt hafi til handtöku
1.500 íraskra uppreisnarmanna, sem
flestir hafi verið stuðningsmenn
Saddams Husseins, fyrrverandi ein-
ræðisherra Íraks.
Dæmdur fyrir fjársvik
Íraska þjóðarráðið var ein af
helstu írösku hreyfingunum sem
börðust gegn stjórn Saddams Huss-
eins og Chalabi tókst að halda nán-
um tengslum við bandarísk yfirvöld
þótt hann væri eftirlýstur í Jórdaníu
fyrir stórfelld fjársvik.
Jórdanskur dómstóll dæmdi Chal-
abi til 22 ára hegningarvinnu í rétt-
arhöldum sem fóru fram að honum
fjarstöddum árið 1992. Hann var
ákærður fyrir að hafa dregið sér 4,4
milljarða króna úr banka sem hann
stofnaði árið 1997 og varð gjaldþrota
1989.
Chalabi varð einn af þekktustu
stjórnmálamönnunum úr röðum
íraskra útlaga og hann var jafnvel
talinn koma til greina í embætti for-
seta Íraks. Hann hefur þó alltaf neit-
að því að hann sækist eftir því að
verða kjörinn forseti þegar lýðræði
verður komið þar á.
Fjárstuðningi
við hreyfingu
Chalabis hætt
Sögð hafa veitt gagnslausar
upplýsingar fyrir stríðið í Írak
Washington. AFP.
Ahmad Chalabi