Íslendingaþættir Tímans - 25.10.1968, Blaðsíða 7

sig, 1. ágúst 1915, ásjálegrl konu
og mikilhæfri, Jónasínu Halldórs-
dóttur, bónda á Hraunkoti í Aðal-
dal Þorgrímssonair, og konu hans
Guðrúnar Jónasdóttur frá Sllalæk.
Benedikt og Jónasína eignuðust
sex börn. Fyrsta barn sitt, dóttur,
misstu þau á níunda ári, en fimm
eru á lífi:
Helga húsfreyja á Bergsstöðum í
Aðaldalshreppi, gift Arnbirni Krist
jánssyni, bónda þar.
Kristján bóndi á Hólmavaði, gift
ur Helgu Baldursdóttur.
Kristjana húsfreyja á Húsavík,
gift Jónasi Þorsteinssyni bifreiðar-
stjóra.
Davíð bakarameistari í Vest-
öiannaeyjum, giftur Matthildi
Zóphaníasdóttur.
Lára húsfreyja á Húsavík, gift
Jóni Ingólfssyni trésmíðameistara.
Hólmavað var kirkjueign. Bene-
dikt festi kaup á jörðinni árið
1920. Árið 1921 byggði hann
svo íbúðarhús. Það var næstfyrsta
ibúðarhúsið, sem byggt var úr
steini í þeirri sveit. Þá fóru í hönd
Verðfallsár mikil á íslenzkum af-
Urðum. Gerðu þau þeim, sem lán
höfðu tekið til fjárfestingar, þungt
á herðum. Komust þá margir í
efnahagslegar mannraunir. Bene-
dikt var einn þeirra. Komu þá til
sögunnar einnig mestu ómegðarár-
in hjá honum. Viðbrögð Benedikts
á Hólmavaði í þrengingum þessa
tímabils voru hörð og manndóm-
ieg. Þau voru vinna- og aftur
vinna- og ráðdeild, enda sigraði
hann erfiðleikana með heiðri og
sóma.
Benedikt var létt um störf. Hann
Var nrikill hirðumaður. Átti jafn-
an valið búfé, allar greinar þess:
sauðfé, kýr og hesta, og fóðraði
það og annaðist með ágætum vel.
Hafði því góðar afurðir af búinu,
þó aldrei væri það stórt. Hann
stundaði lax- og silungsveiði í Lax
á kappsamlega, en hún rennur við
túnfótinn. Bætti hann veiðiferðum
við bústarfadag sinn langtímum
saman. Hafði af því tekjur, en auð
Vitað ærið erfiði og naumar svefn
stundir margan sólarhringinn.
íþróttamennsku Benedikts við
að fara með stöng og flugu var
við brugðið. Var hann líka einn
þeirra mörgu manna, sem dá Laxá
i Aðaldal. Hún veitti honum feg-
Urðarunað og íþróttarnautn auk.
»fæðufanga“. Jakob V. Hafstein
fSLENDINGAÞÆTTIR
hefur minnzt Benedikts fallega I
ljóði sem lærimeistara sins við ána.
Hjá Benedikt og Jónasínu k
Hólmavaði var mikill griðastaður
gamalmenna og barna. Benedikt
var ákaflega hjálpsamur maður og
brjóstgóður, og kona hans, Jónas-
ína, kærleiksrík höfðingslundar
kona. Hjá þeim nutu síðustu að-
hlynningar foreldrar Benedikts,
Kristján og Kristjana, Halldór fað-
ir Jónasínu og fósturforeldrar
hennar, Davíð Jósepsson og Helga
Kristjánsdóttir frá Knútsstöðum
(dóttir' „ekkjunnar við ána“ sbr.
kvæði Guðmundar Friðjónssonar).
Ennfremur voru þar ýmis gamal-
menni, sem „fótsár af ævinnar
eyðimörk“, leituðu þangað líkna
síðustu stundirnar.
Á Hólmavaði ólst upp systurson-
ur Jónasínu, Stefán Steiniþórsson
(nú búsettur í Reykjavík), og einn-
ig ólst þar upp að verulegu leyti:
Svava Björnsdóttir frá Austarihaga
í Aðaldal (nú búsett í Vestmanna-
eyjum).
Oft voru á Hólmavaði á sumrin
5—6 aðkomuböm og sum þeirra
ár eftir ár. Rauði-Kross íslands
kom þangað oftar en einu sinni
börnum úr Reykjavík. Helzt var
engum hægt að synja þar um liö-
semd, og sannaðist þá „að þar
sem er hjartarúm, er líka hús-
rúm“.
Þess konar heimili eru „sælu-
hús“ í hríðum og harðviðrum
mannlifsins.
Hólmaváð hefur jafnan verið
mikiU gestkomustaður. Þangað er
skammt frá þjóðbraut.
Áður en bílas komu til sögunn-
ar var Laxá, akJturs og reiðbraut
á vetrum, þegar ís var á henni.
Þá var komið við á Hólmaváði og
nætdrgistingar tíðar.
Árið 1924 var s&atkomuhús fyr-
ir sveitina byggt á Hólmavaði. Gáfu
Hólmavaðshjónin land undir húsið
á fögrum stað. Ekki dró þessi
framkvæmd úr átroðningi á heim-
ili hinna greiðugu hjóna. Minnist
ég þess með þakklæti að jafnan,
þegar ég tók þátt í mannfundum
á Hólmavaði, naut ég á heimili
þeirra höfðinglegrsr risnu, sem
var í té látin með þ'ú viðmóti, sem
er aðall hins sanna gestgjafa.
Benedikt lét Kristjáni syni sín
um eftir þrjá fjórðu hluta Hólma-
vaðs, þegar Kristján kvongaðist,
en bjó á fjórðaparti hennar í all-
mörg ár eða fram á áttræðisaldur.
Þá tók Kristján þann jarðarhluta
einnig til ábúða t. Auðvitað hafði
alltaf verið mjög náin samvinna
milli eldri og yngri hjónanna bæði
utan húss og innan. Og ekki
breyttu eldri hjónin um heimili,
þótt þau hættu að teljast fyrir búi.
Engan mann minnist ég nokk-
urn tíma hafa heyrt hallmæla Bene
dikt á Hólmavaði. Hann var mað-
ur, sem alla ævi stóð trúan vörð
um sóma sinn í hvívetna, og þann-
ig, að samferðamenn skildu það.
Dauða Benedikts bar ekki óvænt
að. Honum þrutu líkamskraftar
með eðlilegum aðdraganda. í sum
ar dvaldist hann mest á heimili
Láru dóttur sinnar á Húsavík. Fór
sem snöggvast á sjúkrahús, en
kaus miklu heldur að vera í húsi
dóttur sinnar. Þa,r var honum
hjúkrað af miklu ástríki og um-
hyggju og ekkert til sparað. Voru
dóttir hans og tengasonur mjög
samhent um það-Kona hans dvald
ist þar hjá honum og vakti ásamt
dóttur þeirra, yfir þörfum hans.
Vandamenn hans og vinir heim-
sóttu 'hann. Læknir var í næsta
húsi.
Þegar ég sá ýmist dóttur hans
eða konu hans leiða hann til sætis
út í sólskinið í sumar, svo hann
gæti notið þess, — og andað að
sér ilmi gró^ndans, þá fannst mér
ég vera að horfa á hann meðtaka
laun fyrir brjóstgæði sín við elli-
móða og vanmáttuga. Og ennfrem-
ur fannst mér ég skynja, hvernig
kærleikur milli vandamanna ætti
ætið að vera.
Eftir Kristján föður Benedikts á
Hólmavaði orti Indriði skáld Þor-
7