Íslendingaþættir Tímans - 25.10.1968, Blaðsíða 17

Íslendingaþættir Tímans - 25.10.1968, Blaðsíða 17
isfirði fjögur ár, en síðan var hann þrjú 4r í Noregi. Vafalítið hafa hinir norsku sagnameistarar haft veruleg áhrif á Hagalín. Eftir 'heim- komuna 1927 var hann fyrst á lausum kili í Reykjavík, en fékk síðan bókavarðarstarf á, ísafirði og átti þar heima alllanga hríð. í stjórnmálum var Hagalín ekki við eina fjöl felldur, en þó lengst í Alþýðuflokknum og stundum í framboði fyrir hann. Árið 1946 fluttist Hagalín aftur til Reykjavíkur, og hefst þá af- kastamesta ritstarfatímibil hans. Síðustu árin allmörg hefur hann verið eftiríitsmaður bókasafna og unnið mikið að bókasafnsmálum landsmanna. Talið er, að fyrsta kvæði Haga- Mns hafi birzt í ísafold 1917, o'g hét það „Arnarfjörður". Síðan birtust ýmis kvæði á við og dreif í blöðum og tímaritum, og fyrsta bók Hagalins, „Blindsker“, kom út á Seyðisfirði 1921. Ljóðin bera vott um hagvirkni og hugkvæmni, en hann brýtur ekki nýjar braut- ir með þeím og finnur þar ekki sjálfan sig, enda fór svo, að Haga- lín lagði ljóðagerð að mestu á hillu. Hið fágaða og kröfuharða form ljóðsins hæfði honum ekki. Hann þurfti meira sláttuland. Blindsker geymdu ekki aðeins æskukvæði Hagalíns, heldur einn- ig ævintýri, rituð á skólaárum. Þessi bók var þó öruggur vísir að meira rithöfundarstarfi og er að ýmsu leyti góð heimild um þroska feril rithöfundar. Þarna birtir Hagalin einnig smásögur, sem sýna gerla, hvert stefnir, og þar má sjá þær uppsprettur, sem gefa síðari skáldskap Hagalíns líf og lit. Næsta bók er smásagnasafnið Strandbúar 1923. Þar er hið vest- firzka mannlíf allsráðandi. Sumar- þessar smásögur eru afbragðs góð- ar, svo sem Tófuskinnið og Baró- metið. Þriðja bókin er Vestan úr fjörðum og þar leitar Hagalín enn innar og heim, og í smásagnasafn- inu Veður öll válynd, en þar rís smásagnalist Hagalíns ef til vill hæst, og má nefna t.d. Þátt af Neshólabræðrum, þar sem saman blandast hinn rammi safi þjóð- sögu og stórbrotins harmlífs á yztu nöf. Eftir þetta hleypir Hagalín heim draganum í skáldskap og ritar Brennumenn, haglega sögu úr reykvísku samtímalífi. Sú bók markar nokk ir þáttaskil. Þetta er fyrsta bókarsaga Hagalins og hann er á nýjum slóðum, að nokkru ut- an nánasta reynsluheims síns. Þótt bókin sé allvel skrifuð, er hiin ekki veruleg stoð undir höfundar- gildi Hagalíns. í næstu bók, Guð og lukkan, snýr liann sér aftur heim og að smásögunni og fatast ekki tökin.. Árið 1933 kemur svo Kristrún í Hamravík út, og þar rís Hagalín vafalítig hæst, enda gengur hann þar loks af fullri djörfung að því að virkja þá uppsprettu, sem er mesta skáldskaparefni hans. Sú bók vakti þegar óskipta athygli, hefur lifað mögnuðu lífi síðan og mun svo verða. Með Kristrúnu í Hamravík hefst blómaskeið á rithöfundarferli Hagalíns, og koma stórvirkin hvert af öðru. Einn af postulunum 1934 er smáþáttur inn á milli, góður og gildur, en 1936 kemur fyrra bindið af Virkum dögum, sögu Sæmundar Sæmundssonar hákarla formanns, og með henni hefur Hagalín ævisöguna í nýtt veldi hér á landi, og leiðir hana að hlið skáldsögunnar. Þetta er afbragðs- gott verk, enda var því tekið opnum örmum. Á eftir fylgdi Sturla í Vogum, þar sem Haga- lín er enn á vettvangi Neshóla- bræðra og leiðir þar þjóðsöguna og lífssögu íslenzks manns að sama borði. Saga Eldeyjar-Hjalta er af sama bergi brotin og saga Sæ- mundar. Þetta þrístirni ber ef til vill hæst á rithöfundarhimni Haga líns, og verður þó varla ger upp á milli þeirra og vestfirzku smá- sagnanna, en Kristrún í Hamra- vík telst í hópi þeirra. Það væri þá helzt að nefna síðustu bók Hagalíns, Márus á Valshamri, en þar kemur Hagalín heim einu sinni enn. Hagalín hefur síðar skrif að ýmsar ævisögur aðrar, margar lipurlega sagðar, en engar sem komast til jafns við þristirnið. Hér skulu ekki taldar upp þær mörgu bækur, sem Hagalín skrif- aði næsta aldarfjórðunginn, enda eru þær nær rninni manna í tíma. Ýmsar góðar smásögur hefur hann sent frá sér, t.d. í safninu Föru- nautar og nokkrar skáldsögur, misjafnar úr ýmsum stað, og er Konungurinn í Kálfsskinni ef til vill mestrar athygli verð. Hann hef- ur og ritað ævisögu sína í nokkr- um bindum, en hún er of hömlu- laust flóð að mínum smekk. Mest- ÍSLENDINGAÞÆTTIR 17

x

Íslendingaþættir Tímans

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslendingaþættir Tímans
https://timarit.is/publication/303

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.