Íslendingaþættir Tímans - 24.01.1969, Blaðsíða 5

í fleiri efnum fór Lúbher sínar
götur. Snemma á þriðja tug ald-
^innar hóf hann miíklar byggingt
|r á Íngunnarstöðum, teiknáði þær
yálfur og hafði forsögn um al|a
gerð þeirra og smíði. Áður og síð-
ár tefknaði hann íbúðarhús á að
^únnsfca kosfcl þrem bæjum öðr-
og starfaði að nokkru leyti
smíði sumra þeirra.
Byggingarnar á Ingunnarstöð-
hm urðu mjög Mbrugðnar því,
annars staðar tíðkaðist, og
Í'reint ekkert smásmíði. Þegar
þeim var lokið, hlóð hann grjót-
garð í sveig um hlaðið gegnt suð-
Vestri með handbragði, sem stein-
smiðnum, afa hans, hefði getizt
að. Neðan úr dalnum séð var líkt
°g þama væri kastali risinn, er
Þessar byggingar voru nýjar.
I þessu húsi var hversdagsstofa
með bogadregnum gluggum,
stærrl og hærri undir loft en þá
Sást yfirleitt í sveibum, og það,
Sem mest fágæti þótti: Stássstofa
með þungum og vönduðum hús-
gögnum með flosáklæði, rósofið
tePpi á gólfi, stór grammófónn
hieð miklu plötusafni í einu horni
°g gríðarstórar myndir af forfeðr-
um húsbóndans í breiðum römm-
um á veggjum uppi.
Á þessum árum var þeim, sem
fábreytni voru vanir, nálega ævin-
týri að koma að Ingunnarstöðum.
Úngviði var leitt að stórum blikk-
öunkum, sem rúmuðu sælgæti í
Pttnda tali og kílóa, og á miðju
Sólfi dagsstofunnar var geysistórt,
kvinglótt borð, þar sem'fjöldi fótlks
Sat matazt í einu. Þeggr svo setzt
Var að borðum, kom hundur, stór
Sem kálfur, settist í nápiunda við
stól húsbóndans og beið þess, að
Itann veldi vænan kjötbita. sem
Psnn kastaði upp í loftið, svo að
rakkinn gæti sýnt fimi sína að
8rípa hann. Slíkar stundir við
^ringlótta borðið í stóru stofunni
á Ingunnarstöðum man ég fleiri
eu,ég fæ talið.
Onnur hlið þessarar sögu er svo
!>að. að þessar miklu byggingar
reyndust ekki sem skyldi. Efni í
steypuna var tekið i árfarvegi. og
* Ijós kom, þegar fram í sótti, að
Pað hafði ekki verið nægjanlega
Stórmikið varð að leggja í
^cstnað til þess að stöðva ótíma-
oaera veðrun. og að sjálfsögðu er
margt i gerð þessara húsa, sem
«ú er óhentugt á öld véla og fá-
^hennis í sveitum.
Ekki löngu eftir að lokið var
þe^sum byggingum, girti Lúbher
Æ land Ingunnarstaða neðan
t, allabrúna, og var þá ætlun hans
á@ láta fÓ áibt ganiga 1 dalnum og
hlíðum hans á surnrin. Vartla var
þvi fynr lokið en upp kom mæði-
vaikl. Úrræði stjórnarvalda voru
ákaflega fálmkennd* og var það
fyrst, að fargað varð með valdboðí
fé bænda á einstökum bæjum hér
og þar. Þetta kom auðvitað ekki
að neinu gaigni, því að mæðiveik-
in gaus upp á tíu bæjum fyrir
hvern einn, er sviptur hafði verið
fjárstofninum. Kurr var mikill í
þeirn bændum, sem valdboðið hafði
tekið til, að höfðuðu þeir margir
mál á hendur stjórnarvöldunum
og kröfðust bóta. Einn þeirra .var
Lúther, sem taldi sig sérstökum
órétti beittan, þar sem fé hans
hafðl verið á afgirtu landi. Þetta
varð í rauninni rothöggið á búskap
hans. Málið var þæft árum sam-
an, mjólkursala var enn örðug,
svo að torvelt var að koma upp
arðgæfu kúabúi að sinni, og nýj-
an fjárstofn fékk hann sér ekki.
Olli hvort tveggja, að mæðiveik-
in var alls staðar í algleymingi og
að hann vi-ldi sjá fyrir endann á
málaferlunum, er svo lauk á þann
veg, er hann undi illa. Hann eign-
aðist aldrei kindur eftir þetta, þótt
fjárskiptí færu um síðir fram á
ölilu pestarsvæðinu. Kona hans
korn sér aftur á móti upp ofur-
litlum stofni, eftir að þau hjónin
höfðu að mestu látið af búskap.
Lúther festi órofatryggð við Ing
unnarstaði. Sonur Reykjavíkur,
sem leifcað hatði í skjól fjallanna,
undi sér hvergi annars staðar, er
hann hafði gerzt þar heimavanuip,
Samt er ég ekki í neinium vafá
um, að honum voru hugtækarl
önnur efni en búskapujr.. Ég ætl'a,
að það hafi verið éðll hans og upp-
Iági nær aö verða tæknifræðíng-
Ur eða kannski öllu heldur efna-
fræðingur v eða eðllsfræðingur.
Það voru fossarnir i Þverá, á landa
merkjum Ingunnarstaða og Þránd
arstaða, sem upphaflega seiddu
hann í Brynjudalinn. Hann réðst
að vísu aldrei í viVkjun. Þverá er
því eðh gædd, að hún fyllist grunn
stingli og krapi í fyrstu frostum,
svo að virkjun hennar kom ekki
til greina. Alla ævi var hann þó
að velta því fyrir sér, hvað til-
tækt væri í þessu efni. og um eibt
skeið lagði hann á sig og sína
ekki lítið erfiði við að veita sam-
an lækjum á Múlafjalli til þess að
auka vatnsmagn í bæjarlæknum.
En vatnasvæðið var lítið og fleira
til óhægðar, svo að ekki tókst að
fá nægt vatn. Hann gerði sér einn-
ig mikið far um að leita staða,
þar sem líkur væru á heitu vatni.
Hátt uppi í brekkum Hrísháls er
laug, en ekki sórlega heit og svo
fjarri bæ, að ógerlegt var að nýta
vatnið fcil upphitunar. Þar byggði
liann þó laugarhús og fór þang-
að löngum til baða á hinum síðari
árum. En heima fyrir mældi hann
hiba í hverri lind og uppsprettu,
safnaði vatnssýnishornum og gerði
ó þeim margs konar tilrauniir, sem
ég kann ekki skil á, en munu hafa
stefnt að þvi að finna efni og eðlis-
ástand, er bent gæbu til jarðhita.
Ég hygg lífca, að aðdáun hans. á
tæknmýjung hafi meðfram átt
þátfc í þvi,- að hann fékk sér út-
'SlENDINGAÞÆTTIR
5