Íslendingaþættir Tímans - 12.06.1970, Blaðsíða 2

2 vetur í Reykjavík og á Akureyri
við söngnám, því að hugur hans
stóð til framhaldsnáms eriencíis í
þessari grein. Af því gat þó ekki
orðið sökum efnaskorts og voru
vonbrigðin sár ungum manni, með
alveg óvenjuiega listgáfu á því
sviði að dómi óvilhaMra kunnáttu-
manna þeirra tíma.
Hér varð þvi á rðra lei ö að snúa.
Árið 1906 hóf Þorbjörn búfræði-
nám við Hólaskóla og lauk því ár-
ið eftir. Var nú Ijóst að Þorbjörn
var staðráðinn í að gera búskapar-
starfið að ævistarfi sínu líkt og
forfeður hans höfðu gjört, mam
fram af manni. Hann fór i vinnu-
mennsku til Brynjólfs Bjarnason-
ar bónda í Þverárdal árið 1913.
Var Brynjólfur um margt ólikur
bændum þeirra tíma, samkvæmis-
maður mikill og hneigður fyrir
söing. Það mun hafa failið vel á
með þeim Þorbirni og mikið sung-
ið í Þverárdal þau misserin.
Árið eftir staðfestir Þorbjöfn
svo ráð silt og gengur að eiga
Sigríði Árnadóttur frá Geitaskarði,
hina ágætustu konu. Voru þau
tfyrsta hjúskaparárið í Þverdal
hjá Brynjólfi, en fluttust síðan að
Heiði í Gönguskörðum, þar sem
Þorbjörn hafði slitið barnsskónum.
Þorbjöm var alinn upp við bú-
skap og var áhugi föður hans um
öll búskaparmál honum í blóð bor-
inn og frá því að hann var ungur
maður, hafði hann ánægju af að
6já, ' hvernig hið ræktaða land
staékkaði jafnt og þétt, út frá bæn-
um, en holtin og mýrarsvakkarnir
þokuðu undan.
Gerðist hann fljótt mjög fram-
kvæmdasamur í búskap sínum,
enda hamhleypa til ailrar vinnu.
Þau hjón bjuggu að Heiði til
ársins 1926, er þau fluttust bú-
ferlum til Geitaskarðs í Langadal,
þar sem tengdafaðir Þorbjörns,
Ámi Þorkelsson, hreppstjóri hafði
búið rausnar- og myndarbúi um
margra áratuga skeið. Að Heiði
höfðu ungu hjónin eignazt fimm
efnileg börn og eitt bættist í hóp-
inn á Geitaskarði.
Þorbirni var nukið í mun að
viðhalda fornri reisn á einu af
mestu höfuðbóium héraðsins og
tókst það með ágætum, svo sem
alkunnugt er. Hann vann nótt og
nýtan dag fyrir velferð heimilis-
ins og hafði við hlið sér frábæra
dugnaðarkonu, sem var honum
stoð og styrkur í öllu, sem varð-
aði hag heimilisins.
í þann mund, sem Þorbjörn hóf
búskap á Geitaskarði, var gert mik
ið átak af hálfu ríkisvaldsins til
eflingar hvers konar búnaðar-
framkvæmdum. MiMu fé var var-
ið til að auka ræktun landsins,
greiða fyrir samgöngum í sveitum
og til að bæta og tryggja búpen-
ing landsmanna.
Þá var og ötullega unnið að
starfrækslu lánastofnana til að
sinna lausafjárþörf laadbúnaðar
ins m.a. til styrktar nýjum vinnslu-
stöðvum hans þar á meðal mijólk-
urbúum og frystihúsum og gerðar
ráðstafanir til að stórauka notkun
tMhúins áburðar og vinnuvéla við
ræktun og heyskap. Á öld þessa
nýja landnáms á Íslandi ávann
Þorbjörn Björnsson sér fljótt orð
fyrir óvenjulega ræktarsemi við
það ævistarf, se-m hann -hafði un-g-
ur helgað krafta sína. Búmanns-
starfið var -að hans dómi öðrum
starfa fremur, þjóðhags- og mann-
bætandi. Við það la-gði hann sig
allan f-ram jafnhliða uppeldi barna
sinna.
Búskaparlag Þorbjöms á Geita-
skarði var með þeim hætti, að
vakti athygli og eftirtekt manna,
og mörgu-m vegfa-rendu-m um
Langadal m-un oft hafa orðið star-
sýnt á rismiklar og óvenju vel við-
haldnar byg-gingar þar á staðnum,
sem báru vott um einstaka um-
hirðu, snyrtimennsku og fegurðar-
skyn.
Þar sátu ætíð í fyrirrúmi þær
fornu dyggðir s-e-m jafnan hafa
ve-rið taldar hi-num-beztu bænd-u
til gUdis: . reglusemi, verkhyggja
og frábær nýtni.
Þorbjörn bar hag íslenzkra-r
hændastéttar mjög fyrir brjósti og
reýndist öflugur málsvari hennar,
þegar hún sætti ómaklegum árás-
um, að hans dómi. Hugvek-jur hans
í ræðu og riti urðu mörg-um bænd-
um hollt veganesti og til uppörv-
unar í starfi. Hann talaði enga tæpi-
tungu, var hreinn og beinn og öll
hræsni va-r honu-m víðs fjarri.
Þorbjörn brá búi á Geitaskarði
árið 1946, sextugur að aldri. Tóku
synir hans þá við jörðinni. Það
mun haf-a verið vegna vaxandi
h-eUsubrests, áð hann á'kvað að
draga sig í hlé -frá störfum. Han-n
var oft sárþjáður og mun hið
ga-mla m-ein frá æskuárunum
aldrei hafa gróið fyllil-e-ga. Kona
hans dó fyrir þrem árum og dvöld-
ust þau m-eistan hluta elliáranna
hjá börnum sínum. Um skeið bjó
Þorbjöm á heimili mínu sem
tengdasonar og átti ég kost á að
kynnast honum allnáið. E-ru mér
ailar minni-ngar frá okkar sam-
verustundum mjög kærar. Enn
eimdi eftir af hinu aðsópsmikla
fasi og h-ressandi and-blæ, sem ein-
kennt hafði hinn aldna athafna-
mann o-g búhöld, þegar hann
var setztur á friðarstól.
Han-n andaðist í sjúkrahúsi Ska-g
firðinga á Sauðárkró'ki 15. maí s.I.
og hafði ekið vaigni sí-num heilum
heim.
Agnar Tryggvason.
f
Þorbjörn á G'eitaskarðí er fall-
inn og var það ekki vonum fyrr.
Ha-nn hafði þegair lagt árar í bát,
þótt hann hefði tU leiðarlloka furðu
næmt eyra fyrir öldugjál-frinu við
kinnunga þjóða-rskútunnar.
Við, -sem l-angvistum höfu-m róið
á sama aldarfari og hann, mætt
sömu vetrunum, skyggnzt um af
nærstæðum hæðum, hlustað á
söimu raddirinar, jafnvel f-undið
hin sömu æðaslög samtíðar og um-
hverfis, dveljum gjaxnan við minn-
ingarnar, þe-gar leiðarskilum er
mætt. Þær eru orðnar fuirðumarg-
ar og ót-rúlega fjölbreyttar mynd-
irnar frá samfundum ok'kar Þor-
bjarnar, e-nd-a eru 62 ár síðan fund-
u-m okkar bar fyrst saman. Þótt við
sæturn ald-rei samtýnis, værum
ekki sveitun-gar nema um tveggja
ára skeið,' fundir löngum strj álir,
ein-kum framan -af árum, tókist svo
tU, að þessir fáu fundir okkar urðu
mér f-u-rðu minnisstæðir.
1908 man é-g hve hann, full-
þroska ung-menni, va-r glæsilegur
o-g glaður, þrunginn gneistaudi
lífsfjöri og orku, sem við, er
skemmra vo-rum komnir, litum
öfunda-raugum.
É-g man han-n 1909 sláturhús-
stjóra á Sauðárkróki, svo snöggan
í hreyfin-gum og háttu, að starsýnt
varð á. Þar blasti fyrst við mér sá
þátturinn í fari hans, er mörgum
varð síðar starsýnt á, sem bónda,
— hreinlætið, hi-n fágæta hirðu-
semi. Þar gek-k hann um í hvitum
serk yzturn klæða. Slíkt hafði ekki
sézt þar, enda óspart fært til for-
di-ldar. M-un þar ekki hafa mátt á
milli sjá, hvoru-m var í því efni
færðu-r drýgri hlutu-r, verkstjórn
sl-áturhúissins eða verzlunarstjó1--
anum, er sláturhúsið rak, Jóni S.
Pálmaayni, síðar bónda á Þingeyr-

ÍSLENDINGAÞÆTTIR