Íslendingaþættir Tímans - 26.08.1970, Blaðsíða 6

MINNING
Grímur Þorvaldsson,
Norðurreykjum, Hálsasveit
( Fæddur 27.5 1888.
Dáinn 25.3 1970.
‘ Hann fæddist í Hægindi í Reyk-
i holtsdal. Foreldrar hans voru Jó-
j dís Grímsdóttir og Þorvaldur Stef-
! ánsson, sem þá voru vinnuhiú hjá
i Jóni Sigmundssyni, er þá bjó 1
i Hægindi. Jón var talinn efnabóndi,
j en ungu hjónin fátæk með ung
börn sín. Eins og fólk í slíkri að-
stöðu munu þau hafa áút íárra
\ kosta völ, og fólk haíði taiið þau
* heppin, að geta verið þar.ia með
• börn sín hjá þessum efnabónda,
sem Jón var. En Þorvaldur liu=,?-
aði hærra, hann vildi berjast óháð-
ur á eigin spýtur.
Árið 1894 losnuðu Norðurreyk-
ir í Ifálsasveit úr ábúð. Jörðin var
'þá í algerri niðurníðslu, með að-
eins 30 hesta tún. Það varð úr, að
Þorvaldur ræðst í að taka þessa
jörð til ábúðar og flytur þangað
um vorið með konu og börn og
bjó þar síðan allan sinn búskap.
Þorvaldur tók sitt hlutverk al-
varlega og lagði ótrauður til at-
ögu við þá miklu örðugleika, sem
við var að etja.
sigurs skyldi barizt, og hann
tapaði aldrei leik. Hann var karl-
menni að burðum, léttur í hreyf-
ingum, kappsamur og fylginn sér
svo af bar. Hver stund var notuð
til hins ýtrasta.
Börnin uxu upp og gengu
fljótt í störfin með foreldrum sín-
um og hver sigurinn af öðrum
unninn. Norðurreykir urðu bJóm
legt býli með víðlendum, miklum
girðingum og góðum byggingum,
og Þorvaldur heiðraður með verð-
launum úr Gjafasjóði Kristjáns IX
Danakonungs fyrir afrek í jarða-
bótum.
Jódís kona Þorvalds var talin
góð kona og fíngerð, en var lengi
heilsuveil. Sagt var, að Þorvaldur
hefði sýnt henni mikla umhyggju
! í veikindum hennar og borið hana
á höndum sér.
Jódís dó 1918. En Þorvaldur rak
búskapinn með börnum sínum til
1929. Þá afhendir hann sonura sín
um, Grími og Stefáni, jörð og bú,
taldi þá mál til komið að þeir
færu að njóta sjálfræðis og sýna
hvað í þeim byggi. Og hann mun
ekki hafa þurft að sjá eftir þeirri
ráðabreytni.,
Ég var í tvö ár nágranni þeirra
Norðurreykjamanna og kynni mín
af þeim voru öll á einn veg, hin
ágætustu. Þá sagði Þorvaldur mér
hug sinn í sambandi við þessi mál.
Eftir kynni mín af Þorvaldi fékk
ég mætur á honum. Hann gladdist
yfir dugnaði og hagsæld sona
sinna og taldi, að hann hefði ekki
átt að halda jörðinni lengur.
Ég hef hér rakið lauslega þessa
frásögn vegna þess, að þegar hér
er komið sögu, er ævi Gríms á
Norðurreykjum hálfnuð. Frá því
að hann er fluttur barn að Norð-
urreykjum er öll hans ævi, líf og
starf, samofið fastmótuðu fjöl-
skyldulífi þar með foreldrum og
systkinum, þar sem hver studdi
annan, svo að þar verður ógreitt
um að greina hvern þátt frá öðr-
um, en góður mun þáttur Gríms
jafnan hafa verið.
Það er sagt að eplið falli sjald-
an langt frá eikinni. Og hér end-
urtók sig hin sígilda saga. Grímur
hafði hlotið marga hinna góðu
kosta foreldra sinna. Hann var bú
höldur góður, dýravinur, harð-
skeyttur og laginn verkmaður að
hverju sem hann gekk, alls staðar
öruggur í fylkingu hvar sem lið-
sinnis hans var þörf og trúr í
störfum.
Grímur var ekki stór vexti, en
þéttvaxinn, holdskarpur og vöðva-
stæltur.
í skóla kom Grímur ekki, en
naut aðeins hinnar venjulegu
barnafræðslu síns tíma.
Hann las góðar bækur, mundi
þær og hreifst af þeim. Einkum
munu íslendingasögurnar hafa
verið honum hugstæðar og aukið
honum metnað og manndóm. Og
alltaf fannst mér það vera hans
hugsjón að líkjast hinum beztu
forngörpum, að hreysti og dreng-
skap. Hann reyndi afl sitt á stein-
tökum og hvatleik á hlaupum um
heiðar og heimalönd í leitum og
smalamennskum. Ungur lærðl
hann sund og varð ágætlega fær
í þeirri íþrótt. í því sambandi er
vert að geta þess, er hann bjarg-
aði manni frá drukknun úr Hvítá
og sýndi þar á mjög greinilegan
*átt frækni sína og drengskap.
ÞaT sem hann, þá kominn af létt-
-asta skeiði, fleygði sér til sunds
hjá Bjarnavaði eftir manni, sem
flotinn var af hesti, sem hrakizt
hafði af réttri leið undau straum-
þunga árinnar.
Eftir þeim aðstæðum, sem
þarna voru, var þetta afrek á borð
við þau sem launuð hafa verið
með afreksverðlaunum úr Hetju-
sjóði Carnegie's, því þarna lagði
Grímur hiklaust líf sitt að veði til
að bjarga manni frá bana úr þessu
beljandi jökulvatni.
En þannig var Grímur á Norð-
urreykjum. Hann var í senn prúð-
menni og drengskaparmaður.
Á yngri árum fór hann til sjós
og reri á vetrarvertíð suður i
Leiru og reyndist þar liðtækur veí
sem annars staðar.
Annars vann Grímur alla tíð við
búskap á Norðurreykjum. iíann
gekk jafnan ótrauður til starfa
hvar í fylking sem hann var. í
fjallgöngum var hann gjaman þar
sem þolraun var mest, til dæmi$
að hlaupa um stalla Langjökuls og
svo framvegis.
Hin síðasta ferð haiis var að
líta eftir lambfé sínu hinn 25 maí
sl. í þeirri ferð varð hann bráð-
kvaddur. Hann var jarðsettur i
Reykholti hinn 30. sama mánaðaí
að viðstöddu fjölmenni.
Það var gott að kynnast Grími
á Norðurreykjum. Handtak han$
var fast og hlýtt og gaf manni
strax hugmynd um hvern mann
hann hafði að geyma.
Og fyrir vinsemd hans og alúð
á ég honum þakkir að gjalda og
svo mun véra um flesta er nokk-
ur veruleg kynni hafa af honum
6
ISLENDINGAÞÆTTIR