Íslendingaþættir Tímans - 26.08.1970, Blaðsíða 21

FIMMTUGUR:
HELGI SÆMUNDSSON
RITSTJÓRI
Kynni okkar Helga Sæmundsson
ar, ritstjóra hófust fyrir þrjátíu ár
um. Við vorum þá báðir við nám,
hann í Samvinnuskólanum, óg í
Menntaskólanum í Reykjavík.
Hvort tveggja leiddi okkur saman,
sameiginlegur áhugi á margs kon-
ar fræðum og sameiginiegur áhugi
á samfélaginu, kviku þess og fyr
irbærum. — Allt frá vetrinum
1939—1940 hafa kynni okkar hald
izt, leiðir okkar legið saman meira
og minna og áhugaefnin tekið á
sig ný blæbrigði, þótt enn sé stofn
inn hinn sami og áður og á tveim
sviðum sé sótt og varið af beggja
hálfu, alveg eins og gert var í upp-
hafi.
Það var snemma lýðum Ijóst að
Helgi Sæmundsson var óvenjuleg-
ur maður. Hann er einn þeirra
fáu og sérstæðu manna, sem tek-
izt hefur að hefja sig svo algerlega
yfir meðfæddan sjúkdóm og van-
heilsu og yfirvinna svo gersamlega
ágalla í mæli og málfari að hann
gat þrátt fyrir hvortt veggja orðið
áhrifamaður í opinberu lífi og einn
af þekktustu ræðumönnum þjóðar
innar, sérstæður mælskumaður
með óvenjulega hæfileika í sókn
og vörn. Það segir sig alveg sjálft
að slíkt hefur ek'ki gerzt átakalaust
og áreynslulaust. Til þess hefur
þurft mikla þrautseigju, mikinn
kjark, en fyrst og fremst mikTar
gáfur og einbeitni.
En á sama tírna og barizt var
upp á líf og dauða við sjúkdóm
og vanheilsu, á sama tíma og unn-
inn var sigur á göllum, er
torvelduðu framsögn og túlk
un, lagður grundvöllur að
mikilli og margslunginni þekk-
ingu, fræða afláð úr ýmsum áttum
og útsýn fengin og yfirsýn, sem
vandfengin er og kostar ævinlega
mikla vinnu og mikið erfiði.. En
það sem mest er og eftirtektarverð
ast: Þetta var gert án mikillar
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
hjálpar annarra, þetta var sókn
eins manns til lífs og þátttöku í
baráttu, sem háð er án vægðar og
hlífðar.
II.
Helgi Sæmundsson fæddist 17.
júlí 1920 á Stokkseyri í Árnes-
sýslu. Hann er sonur hjónanna
Sæmundar Benediktssonar sjó-
rnanns og verkamanns á Stokks-
eyri og ‘konu hans Ástríðar Helga-
dóttur. Helgi ólst upp hjá foreldr-
um sínum í stórum sysfckinahópi
og ber þess merki að hann hefur
aldrei einfari verið, haft bæði ríka
þörf fyrir félagsskap og notið hans
og hagnýtt sjálfum sér til þroska
og öðrum til ánægju.
Ungur að árurn fluttist Helgi
með foreldrum sínum til _ Vest-
mannaeyja. Þó vakti undur Árnes-
sýslu áfram í huga hans og hefur
gert alTar stundir síðan, enda er
Helga tarnt að gera samanburð á
landsvæðum og líkja öllu við staði
og aðstæður á Suðuríandi. Þar er
hinar eilifu frumgerðir, ..archtyp-
en“ hans að finna svo að brugðið
sé á mál og túlkun Caris Gusfcavs
Jungs og Marcea Eliades, þótt á
ólíkan hátt skilgreini sameiginlegt
hugtak. — En Vestmannaeyjar
bjuggu líka yfir sínum töfrum og
þar var að finna eggjun og hvatn-
ing ungum og framsæknum
manni. Námshæfni Helga og áhugi
á félags- og menningarmálum kom
skýrt í ljós í gagnfræðaskólanum
í Vestmannaeyjum. Nemendur
slógu skjaldborg um þennan
óvenjulega svein, sem var að vísu
veikburða og manmætti hrjáður,
en bjó á hinn bóginn yfir svo mikl
um styrkleika og fjölþættum gáf-
um og afcgervi. Hér var foringja-
efni á ferð, þótt styðja þyrfti og
jafnvel bera á stundum sem ívar
beinlausa forðum. Hans leiðsögn og
forysta var engu að síður örugg-
ari og traustari en annarra. Túlk-
unarhæfileiki Helga var þegar á
þessum árum óvenjulegur þótt
málfarið væri annarlegt og hljóm-
aði í íyrsfcu furðulega, jafnvel
ankannalega í eyrum.
Það var einsýnt að slíkur hæfi-
lei'kamaður hlyti að halda áfram
námi. Helgi kaus Samvinnuskól-
ann til framhaldsmenntunar eftir
gagnfræðapróf. Mun þar hafa ráð-
ið mestu um aö forstaða þe. skóla
var þá í höndum þjóðmálaskör-
ungs og eins mesta félagshyggju-
manns landsins á þeim tíma. Jóxi-
asar Jónssonar frá HrifTu. albingi^
manns og fyrrum ráðherra. — j
Það voru fræði samfélagsins, fé- J
21