Íslendingaþættir Tímans - 26.08.1970, Blaðsíða 8

Jón Dalmannsson, gullsmiðnr
Þegar ég heyrði dánarfregn vin-
ar míns, Jóns Dalmannssonar, gull
smiðs, hvarflaði hugurinn fljótt til
Jöngu liðinna daga, jafnvel 60 ár
aftur í tímann. Ég minnist heimil-
'jisins í Hítarneskoti á árunum 1910
Itil 1920. Þar bjuggu þá hjónin
Dalmann Ármannsson og Stein-
unn Stefánsdóttir igull'smdðs, ásamt
börnum sínum þremur: Guðrúnu,
Ármanni og Jómi, sem þá voru að
vaxa upp og komast til fullorðins
ára, öll prúð og efnileg börn,
■greind og félagslynd í bezta lagi.
Að Hítarneskoti var gott að
'koma og eiga glaða stund með
iheimafólki. Húsakynni voru ekki
stór. Þar var hvorki hátt til' lofts
né vítt ti’l veggja, en samt virtist
aldrei of þröngt í litlu baðstofunni,
þó nokkra gesti bæri að garði í
einu. Fólkið var allt samtaka um
að gera gestum sínum dvölina
skemmtilega. Oft var tekið lagið.
Fjölskylðan var söngel'sk og heima
sætan hafði lært á orgel fyrir tví-
tugsaldur og m.a.s. eignazt orgel.
Þótti það meirkur viðburður á
þeim árum og gott framtak hjá
fátæku fólki. Svo var spilað og
sungið. Það mátti segja að allt
heimilisfólkið væri einn syngjamdi
kór. Húsbóndinn, Dalmann, var
um tíma forsöngvari í Kolbeims-
staðakirkju, fór þá oft gangandi
til kirkjunnar um 15 km leið,
stundum móti norðangolumni, sett-
ist í kalda kirkjuna og leiddi söng-
inn orgellaust. — Orgel kom ekki
í Kolbeinsstaðakirkju fyrr en árið
1915. — Ætli að mönmum þætti
þetta ekki mikið á sig lagt nú?
En Dalmann lagði þetta á sig fyrir
söfnuðinm, sönginn og kirkjuna
sína, ekki var um laun að ræða
fyrir slíka þjónustu á þeim tíma.
Nei, það voru ekki kröfuspjöld
á lofti í Hítarneskoti og svo má
segja um fleiri bæi í þá tíð. —
Allt var gert vegna starfsins eða
málefnisins, sem unnið var að, án
þess að hugsa um að „alheimta
daglaun að kvöldum“. Frá slíkum
heimilum hlaut að koma gott fólk
og starfhæft. Hítarneskotssystkin
in hafa lika reynzt ágætlega á lífs-
leiðinni, hvert í sínum störfum.
En þau eru, talin í aldursröð: Guð-
rún, seinni kona Jörundar Bryn-
jólfssonar alþingismanns, ný-
lega látim, Ármann, formaður Bún
aðarsambands Eyjafjarðar. Hann
fluttist norður til Ákureyrar 1924,
kvæntist þar nokkru síðar góðri
konu og hefur búið þar og unnið
að margvíslegum menningarmál-
um, einkum að ræktunar- og
íþróttamálum, sem sagt, unnið að
ræktun lýðs og lands. Þriðji og
þeirra yngstur var Jón gullsmið-
ur sem lézt í Borgarsjúkrahúsinu
27. júlí síðastliðinn, og hér er
minnzt.
Jótn íæddist í Fíflholtum í Hraun
hreppi í Mýrasýslu 24. júni 1898.
Fluttist með Foreldrum sín.um og
systkinum að Hítarneskoti i Kol
beinsstaðahreppi Snæf. um alda-
mótin, og ólst þar upp eins og fyrr
segir. Á árinu 1918 fór hanm til
Reykjavíkur og hóf nám i gull-
smíði, og lauk námi 1922. Hann
vann að gullsmíði ætíð síðam. og
rak lengst af sjálfur verkstæði og
verzlun með skartgripi. Frá því ár-
ið 1952 rak hann verkstæði og
skartgripaverzlun á Skólavörðu-
stíg 21, í félagi við Sigurð Tómas-
son úrsmið.
Jón var kvæntur firændkonu
sinni, Margréti Samúelsdóttur,
skrautritara. Allir landsmenn
þekktu listamanminn og göf-
ugmennið Samúel Eggertsson,
skrautritara. — Margrét lifir
mann sinn, ásamt þremur
böirnum þeirra, sem eru: Samú-
el Dalmann rafvirki, Dóra Guð-
björt gullsmiður og Stefán flug-
virki. Öll börnin eru efnileg og vel
gefin, eins og þau eiga kyn til.
Fjölskyldan hefur öll búið sarnan
og átt heima á Fossvogsbletti 13
í Reykjavík síðain 1958. Margrét er
myndar- og gæðakona, sem bjó
manni sínum og börnum gott og
hlýlegt heimili. — Þó að ég hafi
á síðustu áratugum haft lítil 'kynni
af heimili þeirra Jóns, þá er ætl-
an mín að þar hafi ríkt friður og
faTsæld meðal fjölskyldunnar eins
og fyrrmeir í Hítameskoti. Kynni
okkar Jóms voru mest á æskuárum
okkar, á meðan hann var enn í
sveitinni. Eftir að hann fluttist til
Reykjavíkur hafa fundir verið
strjálli. Heyrt hef ég, og raunar
veit, að viðskiptavinir hans hafi
borið gott traust til verkstæðis
hans og verzlunar. Öðruvísi gat
það ekki verið. Hann hlaut að
sýna heiðarleik og áreiðanlegheit i
viðskiptum.
Það var gott að vera með Jóni
í gamla daga. Hann var hægur og
hlédrægur, en hlýr og glaður á
góðri stund. Hann var orðheppinn
og fyndinn, þó án allra kaldyrða.
Hann var glæsimenni á velli og
bauð af sér góðan þokka, emda
hlýja og prúðmennska í blóð bor-
in.
Ég hef þessi orð ekki fleiri. Ég
vildi aðeins minnast þessa góða
æskufélaga, og færa honum þak'k-
ir fyrir góð kynni. Ég votta ekkju
hans og börnum og öðrum ættingj-
um innilega samúð mína.
Sv.J.
9
íslendingaþættir