Íslendingaþættir Tímans - 01.06.1972, Blaðsíða 21

vitaö viö þrekvirki þaö, sem hann hef-
ur afrekað með kórnum Filharmonfu,
flutningi tónverka með henni og Sin-
fóniuhljómsveit Islands. Ég geri mér
grein fyrir þvi,að kotroskni á ekki við i
orðum sem þessum, en ég vil samt
leyfa mér að halda þvi fram, að undir
stjórn dr. Róberts hafi stundum svo
vel til tekizt hér á Fróni að kalla mætti
þeim dulúðugu orðum ,,á heimsmæli-
kvarð a.”
Tónlistarunnendur á Islandi og þá
ekki sizt þeir, sem kunna að meta
söng, eiga sér draum. Sá draumur er
að leiða drottningu listanna, sönglist-
ina, til þess hásætis, sem henni ber hér
á landi. Við höfum fengið að heyra að
þessi draumur sé óraunsær og f jarlæg-
ur, en tsland var lika fjarlægt land
ungum Berlinarbúa á sinum tima.
Samt kom hann hingað og vakti til lifs
fagra gleði, guðaloga.
Á þessum hátiðisdegi dr. Róberts
eiga islenzkir söngunnendur að
strengja þess heit að krýna nú drottn-
inguna og stofna þann félagsskap, sem
einn getur haldið merki hennar á lofti,
þ.e. óperuflokk. Óperan er hámark
listsköpunar tónlistarinnar, þar eru
Hvi mundi nú ísland ei minnast
á hann,
sem meira en flestir þvi unni,
sem hvatti þess drengi, sem drengur
þvivann
og dugöi þvi allt hvað hann kunni.
(ÞErl.)
Allt frá dögum Rasks hefur islenzk
þjóð verið lánsöm með gistivini og
fósturbörn. Ef telja ætti alla þá er-
lenda ágætismenn, sem á liðnum öld-
um hafa sýnd Islandi og islenzkri þjóð
áhuga, reynt að skilja hana, kynna
hana eða á einn eða annan hátt að
hefja hana i augum umheimsins eða
sjálfrar sin, þá er tala þeirra legio. Og
þótt við einskorðuðum upptalninguna
við þá útlendinga eina, sem gerzt hafá
islenzkir rikisborgarar, mun það reyn-
ast býsna langur listi og ótrúlega
margir þar á skrá, sem unnið hafa lif-
starf sitt með þeim hætti, að islenzkt
þjóðlif hefði orðið annað og fátæk-
legra, ef þeirra hefði ekki notið við. A
siðustu áratugum hefur þetta verið
áhrif mannsraddarinnar mest og
máttur tónlistarinnar viðtækastur.
Auðvitað nær draumurinn til húsbygg-
ingar lika, annað gæti ekki átt við á Is-
landi. En mannvirkjagerðin er i raun-
inni aukaatriði. Við eigum ágætis hús,
Þjóðleikhúsið, aðeins þarf að tryggja
nýtingu þess i hinum rétta tilgangi.
Þetta gæti óperuflokkur gert. Lág-
markið á að vera ein fullgild ópera á
ári, ásamt smærri söngleikjum eftir
getu.
Dr. Róbert er einn þeirra Islend-
inga, sem mestur yrði máttarstólpi
slikrar dýrðarstarfsemi. Yfirburða
þekking hans og alþjóðlegur smekkur
myndi strax tryggja veg hennar og
viðgang, þótt gera megi ráð fyrir
miklum byrjunarörðugleikum. Dr.
Róbert hefur jafnan færzt mikið i fang
og vaxið við hverja raun. Hann á sinn
stóra þátt i þvi að koma tslendingum
yfir gelgjuskeið tónlistarsögu sinnar,
nú er að gera þá að mönnum.
Að lokum óska ég svo meistaranum
innilega til hamingju meö afmælið og
lýk þessu með siðasta erindinu úr Dis-
arhöllinni hans Einars Benediktsson-
ar.
allra augljósast i íslenzku tónlistarlifi.
Menn af erlendum uppruna, Franz
Mixa, Victor Urbancic, Heinz Edel-
stein, Albert Klahn, Fritz Weisschapp-
el, Paul Pampichler, Herbert Hriber-
schek hafa staðið i fremstu röð tónlist-
armanna á landi hér um langan tima,
enda úrvalsmenn, hver i sinni grein,
og við þessa upptalningu mætti að
sjálfsögðu bæta mörgum enn. Og hér
er enn ónefndur sá, sem á þarna meiri
hlut en allir hinir en það er dr. Róbert
Abraham Ottósson, sem er sextugur I
dag.
Róbert Abraham fæddist i Berlin 17.
mai 1912. Foreldrar hans voru Otto
Abraham, læknir og tónfræðingur, og
kona hans, Luise Abraham, fædd
Golm. Föður sinn missti Róbert aðeins
8ára gamall. Hann lauk stúdentsprófi
frá Falck Realgymnasium i Berlin,
stundaði sfðan háskólanám f Berlin á
árunum 1931-34, þar sem hann lagði
meginstund á tónfræði, tónlistarsögu
og hljómsveitarstjórn. Arið 1934
dvaldist hann i Paris, enn viö fram-
haldsnám, en i Danmörku framan af
árið 1935, en fluttist þaðan til Islands
um haustið og settist að á Akureyri, og
fluttist móðir hans til hans þangað.
Þar starfaði hann einkum að kennslu i
pianóleik, en hélt einnig tónleika, þar
sem hann stjórnaði blönduðum kór og
lék einleik á pianó. Arið 1940 fluttust
þau mæðginin til Reykjavikur og þar
stundaði Róbert einkakennslu i pianó-
leik og tónfræði i fyrstu, en siðan hefur
hann starfað við ýmsa skóla, s.s.
Barnamúsikskólann (skólastjóri hans
um skeið), Tónlistarskólann, Guð-
fræðideild Háskólans (dósent þar frá
1966), Söngmálastjóri þjóðkirkjunnar
er hann frá 1961. — Hann hefur alla tið
verið afkastamikill og dáður söng-
stjóri, hefur stjórnað m.a. Söngfél.
Hörpu, Karlakór iðnaðarmanna, Sam-
kór Reykjavikur, Otvarpskórnum,
Þjóðleikhússkórnum og nú siðast
Söngsveitinni Filharmóniu, en með
aðstoð hennar og Sinfóniuhljómsveit-
arinnar hefur honum tekizt að flytja
ýmis af frægustu kórverkum heimsins
i fyrsta sinn hérlendis með miklum á-
gætum, og verður það afrek lengi
munað. — Arið 1956-57 starfaði hann
sem hljómsveitarstjóri i fæðingarborg
sinni, Berlin. —Svona má lengi telja.
— En auk þessara fjölbreyttu og um-
fangsmiklu tónlistarstarfa hefur hon-
um einnig unnizt timi til fræði og vis-
indastarfa á sviði tónmennta og tón-
listarsögu. Hann hefur flutt fjölda
fyrirlestra um þau efni á vegum rikis-
útvarpsins og ferðazt erlendis til fyrir-
lestra- og hljómleikahalds. Árið 1959
varði hann doktorsrit sitt um forna is-
lenzka kirkjutóniist, Þorlákstiðir, og
er sú ritgerð útgefin i ritsafninu
Bibliotheca Arnamagnæanna, Suppl.
III (Höfn 1959). Þá hefur hann einnig
samið ýmsar gagnmerkar greinar um
miðaldatónlist I Leksikon for nordisk
middelalder. Enn mætti lengja þessa
upptalningu mikið, en hér skal látið
staðar numið.
Það er nokkuð óvenjuleg reynsia að
kynnast Róbert Abraham, einkum þó
að starfa með honum að flutningi tón-
listar. Það er eins og sál hans hafi bæði
stærra og fjölskrúðugra hljómborð en
við almennt hittum fyrir Hamslaus
kraftur hans, leiftrandi gáfur og
skarpskyggni, ólgandi skapsmunir, ó-
trúlegur næmleiki og hlýja: — allt
þetta veldur því, að persónu hans hillir
upp i návist manns. Hann gerir miklar
kröfur, umfram allt til sjálfs sin.
Kröfur sínar til annarra setur hann
fram með lipurð og elskusemi, því aö
hann er indæll maður að kynnast, ein-
lægur og opinskár. En hann lætur sér
ekki nægja minna en fyllsta trúnað viö
hvaða verk sem er, — við höfundinn,
Lát hljóma — svo þrái ég horfnar stundir,
svo hjartað slái og taki undir
og trega ég finni i taugum og æðum
af týndri minning og glötuðum kvæðum,
svo hrifist ég með — og hefjist i geði
Min hæsta sorg og min æðsta gleði,
þær hittast i söngvanna hæðum.
Guðlaugur Tryggvi Karisson.
islendingaþættir
21