Heimilistíminn - 16.05.1974, Page 10

Bara sjö
mcinaða — en
í þann veginn
að öðlast
heiminn
PIAGET er meðal annars kominn að
þeirri niðurstöðu, að barnið byrji að læra
strax eftir fæðingu, og að þessi lærdómur
haldi áfram eftir vissum reglum. Hvenær,
það er að segja, á hvaða aldursskeiði
þetta á sér stað, er mismunandi eftir
börnum og einnig mismunandi eftir lönd-
um og siðmenningu.
Það litur út fyrir, að nýfædd mannveran
búi yfir meðfæddum hæfileikum til að
skipuleggja — eða raða niður — áhrifum
sinum af umheiminum, og auk þess að
tengja þessi áhrif saman i fasta heild,
sumpart til að hæfa sig kröfum umhverf-
isins en einnig til að taka við nýjum og
nothæfum áhrifum að utan.
Piaget bendir á, að þetta sé blátt áfram
storkostleg þróun, sem barnið verður
fyrir fyrstu tvö ár sin i þessum heimi. bað
öðlast blátt áfram heiminn með tilfinn-
ingu og skynjun. Nýfætt gerir barnið sér
ekki grein fyrir neinu öðru en likama sin-
um. Eftir að barnið er orðið tveggja ára
veit það, að það er vera meðal annara
vera i alheimi, sem það hefur sjálft byggt
upp og myndað.
Kornabarnið er sifellt að vinna að þvi að
finna svar við spurningunum — hvað —
hvenær — hvernig — og hver. Það eru
þessar sömu spurningar, sem það kemur
til með að glima við allt sitt lif, og það er á
þessu timabili, sem það mitt i ringulreið
endurkasts og sjónáhrifa myndar sér
skilning á tima, rúmi og hlutum, mér og
þér, orsök og afleiðingum.
Piaget skiptir fyrstu æviárunum tveim i _
hvorki meira né minna en sex mismun-
andi æviskeið. Fyrsti mánuðurinn, annar
til fjórði mánuður, fimmti til niundi mán-
uður, niundi til tólfti, þrettándi til átjándi
og loks nitjándi til tveggja ára.
Á fyrstu tveim skeiðunum tekur barnið
hlutlaust á móti öllum áhrifum utan frá.
Foreldrarnir eru til þess að veita hlýju,
likamssnertingu, til þess að gefa barninu
hluti til að totta og skoða, til þess að vagga
þvi og gefa þvi næringu. Þær mæður eru
til, sem allt frá upphafi eru haldnar sár-
um vonbrigðum með, að blessað barnið
skuli ekki allt frá upphafi hænast að þeim
einum, en það er gjörsamlega útilokað
fyrir barnið á þessu stigi málsins.
Hins vegar byrjar barnið á næsta stigi,
eftir fjögurra mánaða aldur, að gripa,
halda fast og halda áfram og það af bæði
vilja og mætti. bá gerist það, sem önnur
gerð mæðra á afskaplega erfitt með að
skýra —■ þeim finnst eins og barnið gripi i
þær dauðahaldi og fáist helzt ekki til aö
sleppa. Jafnframt finnst þeirri gerðinni,
sem áður var á minnzt, og fannst miður
um afskiptaleysi króans fyrsta timabiliö,
þær nú hafa blessunarlega öðlazt ást
barnsins, barnið elski þær og þarfnist
þeirra.
A fjórða timabilinu, meðan barnið er
enn ekki orðið eins árs, breytist viðhorf
barnsins enn til foreldranna. Hafi barnið
verið á brjósti, og móðirin gefið þvi
brjóstið eins lengi og framast var unnt, er
nú komið að þvi að binda endi á það. Jafn-
framt byrjar barnið að leita i burtu frá
móður sinni. Barnið hlær, þegar þvi er
lyftupp og það leikur sér að andliti móður
sinnar. Klappar henni á vangann og tekur
i hárið á henni á harla óbliðan hátt. Barn-
ið brýzt um til þess að geta skriðið i burtu
og kannað umhverfið. Þetta stig finnst
sumum mæðrum lika heldur hvimleitt, og
eiga þær erfitt með að sætta sig við það,
þar sem þeim finnst barnið vera að snúa
við þeim baki.
Hún tottar heiminn eftir fyrsta mánuðinn
E.ðli kornbarna eru viðbrögðin fyrst eft-
ir fæðinguna. Tottið er mikilvægast þess-
ara viðbragða, og raunar nauðsynlegt
lifsafkomu kynstofnsins yfirleitt. Til að
byrja með er tottið þó ekki nema hugs-
unarlaus viðbrögð. En um leið og barnið
tottar og fær næringu öðlast það mikil-
vægara eðli. Tottið er ekki ósjálfráð og til-
finningalaus viðbrögð barnsins, — það
veit sérhver móðir, sem haft hefur barn á
brjósti eða gefur þvi pela. Tottið er sjálf-
stæð og verkræn athöfn. Barnið tottar og
fær mjóík. Barnið fær svörun með mjólk
og svörun barnsins hins vegar er sú að
totta enn ákafar. Með hverjum deginum
tottar barnið ákafar. Smám saman verð-
ur klunnalegt tottið verklegra og barn ,
sem fengið hefur svörun með tottinu, fær-
ist i fang og tottar allt. Það bókstaflega
reynir að totta i sig allt, sem það kemur
höndum og munni yfir. Á einum mánuði
hefur barnið gert svörunina við tottinu
vanabundna og þessa reynslu færir barnið
sér I nyt si og æ.
10