NT - 07.05.1984, Síða 10

Mánudagur 7. maí 1984 10
Féll ríkisstjórnin sjálf
ofan í fjárlagagatid sitt?
■ Tveirstraumarhafaöðrum
fremur sett svip sinn á íslenskt
stjórnmálalíf síðustu dagana
fylling fjárlagagatsins fræga og
mikil samþjöppun launastétta
með heitstrenginum um harða
baráttu til að rétta hlut sinn á
næstu haustdögum. Báðir
þessir straumar bera með sér
vísi að því sem við eigurn í
vændum og vitna um stefnu
þeirra breytinga sem eru að
verða á íslensku þjóðfélagi og
hljóta að vekja uggog umhugs-
un hjá félgshyggjufólki.
Þjóðfélagsmótunin á
fjórða áratugnum
Það er alkunna, að innviðir
íslenska þjóðfélagsins mótuð-
ust skýrar og mest á fjórða
áratugi þessarar aldar. Þá voru
meginlínurnar lagðar að því
samfélagi sem við höfum búið
við, þótt ýmsum breytingum
hafi tekið. Þann áratug réðu
sterkustu félagshyggjuöfl í
stjórnmálunum ferðinni og
mótuðu þjóðfélagsgerðina
mjög í anda frjálslyndrar fé-
lagshyggju með samborgara-
legri ábyrgð og efnahagsjöfnun
að leiðarljósi. Þá var grunnur
lagður að almannatryggingum,
launajöfnuði og framleiðslu-
og söluskipulagi landbúnaðar
sem síðan hefur dugað bænd-
um og bæjarfólki bæði vel og
lengi, þótt stöðnun í stakknum
sé nú að líkindum orðin of
mikil.
En í þessa þjóðfélagsgerð
vantaði ýmsa þá stuðla sem
einkaframtak og gróðaöfl
höfðu lengi átt í gömlum og
grónum auðhyggjuþjóðfé-
lögum vesturlanda. Þar voru
t.a.m. ekki skilyrði fyrir ríkt
fólk til þess að lifa eingöngu af
arði peninganna sinna án telj-
andi vinnu, og fáni hlutafélags-
ins - þessa tákns auðráða yfir
manngildi - var ekki við efsta
hún. Þessa hafa ötulir gróða-
hyggjumenn jafnan saknað í
íslensku þjóðfélagsgerðinni og
haft hug á því að bæta úr. Það
hefur þeim að nokkru tekist í
ýmsum áföngum á síðustu
þremur áratugum, en munu
þó telja allt of skammt gengið
enn. Þeir og samtök þeirra -
Sjálfstæðisflokkurinn - hafa
gert ýmis tilhlaup í þessa átt
með misgóðum árangri.
Stærsta áhlaupið á félags-
hyggjuþjóðfélagið á fyrri árum
gerði „viðreisnarstjórnin"
svonefnda, á sjöunda áratugn-
um. Sterk vogarstöng í hönd-
um þeirra afla var styrjöldin og
hernám landsins. Félags-
hyggjuöfl klóruðu ofurlítið í
bakkann á áttunda áratugnum,
en þau misstu hemil á verð-
bólgunni og stofnuðu með því
félagshyggjuárangri þessa ára-
tugar í beinan voða, og virðast
nú hafa orðið að fórna honum
sérhyggjuöflum að verulegu
leyti fyrir lækkun verðbólgu,
og er þó ekki séð enn hvernig
sá leikur endar. Sú hætta vofir
yfir að þessi dýra fórn verði að
litlu, verðbólgan rísi úr ösk-
unni en félagshyggjufórnin
verði ekki aftur heimt að sinni.
Það skuggalegasta við verð-
bólgubaráttuna þessi missirin
er það, hve skefjalaust einka-
gróðaöflin og flokkur þeirra
notar hana til þess að breyta
þjóðfélaginu í sína óskamynd
og hve vel sú barátta gengur.
Það er fyrst og fremst ófyrir-
leitni þessara afla að kenna, og
siðblindu í eigin barmi stjórn-
arherra að kenna, að árangri
verðbólgunnar er nú stefnt í
beinan voða á komandi hausti,
svo sem yfirbragð nýliðins 1.
maí sýnir glögglega.
eftir Andrés
Kristjánsson,
fyrrverandi
ritstjóra
Friðuðu miðin
Tilkoma fjárlagagatsins
svonefnda og fylling þess, sem
■ „En ekki voru menn risnir
frá saraningaborði, er fjánnála-
ráðherra tilkynnti að tveggja
milljarða gat væri á bestu fjár-
lögum aldarinnar. Hótað var
nýjum sköttum, niðurskurði
félagsþjónustu og öðru illu.
Loks hefur verið fyllt í gatið
ineð niðurskurði félagsþjón-
ustu og erlendum stórlán-
tökum, sem stjórnin hafði áður
afneitað með heilögum heit-
strengingum.“
Um starfsemi íslenskra aðalverktaka
svör utanríkisráðherra við spurningum þingmanna Alþýðuflokksins og Bandalags jafnaðarmanna
■ Þann 23. janúar s.l. lögðu
þingmenn Alþýðuflokks og
Itandalags jafnaðarmanna fram
á Alþingi beiðni um skýrslu frá
utanríkisráðherra um starfsemi
íslenskra aðalverktaka á Kefla-
víkurflugvelli. í greinagerð
þingmannanna var tekið fram,
að fyrirspurnin er komin fram
til að varpa Ijósi á starfsemi og
fjármál fyrirtækisins, þannig að
fordómalausar umræður reistar
á staðreyndum geti farið fram
um íslenska aðalverktaka.
Fyrir helgi lagði Geir Hall-
grímsson, utanríkisráðherra
fram umbeðna skýrslu og er þar
svarað þeim 17 spurningum,
sem þingmennirnir óskuðu
svara við. Til að gefa lesendum
sínum kost á þessum upplýsing-
um, birtum við á NT spurn-
ingarnar og svör utanríkisráð-
herra.
Hverjir eru eignaraðilar í
íslenskum aðalverktökum, ann-
að hvort beint eða í gegnum
önnur félög, og í hvaða hlut-
föllum?
íslenskir aðalverktakar er sam-
eignarfélag þriggja aðila:
Sameinaðra verktaka hf.' (hlut-
hafar 147) (sjá fskj. nr.5) 50%
Regins hf. (eign Sambands ísl.
samvinnufélaga) 25%
Ríkissjóðs 25%
Eignarfjárstaða íslenskra aðal-
verktaka og matsverð varan-
legra rekstrarfjármuna í árslok
1982 - a) húseignir, b) bifreiðar,
c) aðrar eignir?
í árslok 1982 nam eigið fé
félagsins 226 624 þús. kr.
a) Húseignir voru bókfærðar á
64 048 þús. kr., en það eru
efnisflutningabifreiðar, steypu-
bifreiðar, festi- og tengivagnar,
mannflutninga- og sendibifreið-
ar.
c) Aðrir bókfærðir varanlegir
rekstrarfjármunir eru vinnuvél-
arogstærri tæki 18 108 þús. kr.,
og áhöld, verkfæri og innbú 4
313 þús. kr.
Hvernig hefur húseignin
Höfðabakki 9 verið fjármögnuð
og hvaða starfsemi fer þar fram?
Húseignirnar að Höfðabakka
9 eru helminga eign félagsins á
móti Sameinuðum verktökum
h.f. Þeir hafa greitt sinn helming
hvor af byggingarkostnaði allt
frá árinu 1968.
Félagið hefur engin lán tekið
vegna byggingarframkvæmda á
þessum 15 árum.
Heildarvelta Islenskra aðal-
verktaka árín 1980, 1981 og
1982?
Heildarvelta félagsins var
sem hér segir (í þús. kr.).
Ár Heildarvelta
198(5 84IÖ5
1981 127968
1982 371994
Arlegur hagnaður fyrirtækis-
ins árin 1980, 1981 og 1982 og
hvernig honum hefur verið ráð-
stafað?
Hverjar tekjur íslenska ríkis-
ins hafa veríð og eignaaukning
hjá íslenskum aðalverktökum
s.l. ár og hvernig það hefur
verið fært í ríkisbókhaldi?
Þar sem félagið er sameignar-
félag og jafnframt því sjálfstæð-
ur skattaðili, teljast tekjur þess
hjá sameignarfélaginu sjálfu, en
ekki sem tekjur eignaraðila.
Aftur á móti má úthluta eigend-
um árlega af höfuðstóli félagsins
í samræmi við niðurlag 1. tl. 55.
gr. laga um tekjuskatt og eign-
arskatt nr. 75)1981. Reikningar
félagsins fyrir árið 1983 liggja
ekki fyrir. Úthlutun til ríkis-
sjóðs á árinu 1983 vegna ársins
1982 nam alls 5.000 þús. kr.
innborgaður hluti til ríkissjóðs
er færður í A-hluta ríkisreikn-
ings á tekjuliðinn „Sameignir
ríkissjóðs“.
Hluti ríkissjóðs í eignaaukn-
ingu félagsins á árinu 1982 á
mann 27 761 þús. króna. Þar af
eru 16682 þús. króna bókfærðar
endurmatshækkanir vegna al-
mennra verðhækkana milli ár-
anna 1981 og 1982. Mismunur-
inn 11 079 þús. krónur kemur
úr rekstri félagsins. Hlutur ríkis-
sjóðs í eignaaukningu er ekki
færður í ríkisbókhaldi.
Stofnfjárframlag íslcnska
ríkisins og verðmæti eignarhluta
þess í árslok 1982?
Stofnfjárframlag ríkissjóðs
hefur staðið óbreytt í bókum
félagsins frá árinu 1967, þá að
upphæð 8.5 millj. g.kr., eða nú
85 þús. kr. Framreiknað til
ársloka 1982 með
verðbreytingastuðli ríkisskatt-
stjóra nemur stofnfjárframlagið
6 221 þús. kr. Verðmæti eign-
arhluta ríkissjóðs í árslok 1982
nam 56 656 þús. kr. að stofnfé
meðtöldu.
Hversu miklum gjaldeyri ís-
lenskir aðalverktakar hafa skil-
að inn s.l. 5 ár, hversu háar
gjaldeyrisyfirfærslur þeir hafa
fengið vegna innflutningsskrif-
stofu fyrirtækisins í Bandaríkj-
unum og hvernig háttað hefur
verið skilagrein til bankanna:
Hvort íslenskir aðalverktakar
hafl fengið umboðslaun og ef
svo er, hver þau hafa verið s.l.
5 ár og hvernig háttað hefur
verið skilagrein til banka?
Félagið hefur engin umboðs-
laun fengið.
Hverjir viðskiptabankar
fyrirtækisins eru og hver var
hlutfallsleg skipting innstæðna í
þeim bönkum í árslok 1981 og
1982?
Verðmæti tollfrjáls innflutn-
ings íslenskra aðalverktaka s.l.
þrjú ár, sem heimilaður hefur
verið af varnarmáladeild utan-
ríkisráðuneytisins vegna eftir-
farandi: a) varnarliðsfram-
kvæmda, sem unnar eru á
grundvelli verktaksamninga við
varnarliðið; b) annars innflutn-
ings sem ekki er skráður á
ákveðna verksamninga?
Innflutningur félagsins (í þús. kr.)
i árin 1981,1982 og 1983 vegna a)
verktakasamninga; b) annars
innflutnines:
Ár_____________ a)verksamninga
1981 .........kr. 23 061
1982 .........kr. 54 206
1983 .........kr. 240.058
Varðandi a) ber að hafa í
huga, að innflutningur vegna
verksamninga getur spannað tvö
eða jafnvel þrjú ár.
Upphæð umsaminna efnis-
kaupa samkvæmt verktaka-
samningum fyrir sama tímabil
milli íslenskra aðalverktaka og
varnarliðsins:
Umsamin efniskaup vegna
verksamninga voru á sama
tíma:
1981 ...........$ 8 346 522
1982 ............$ 12 258 059
1983 ...........$ 9 289 371
Árlegur hagnaður félagsins eftir skatta og ráðstöfun hans var sem
hér segir (þús. kr.): Ár Haenaður Lagt í varasjóð Yfirfært til næsta árs
1980 5 056 3 019 2 037
1981 3 533 2.555 978
1982 53 984 27 617 26 367
Nær öll bankaviðskipti félagsins eru við Landsbanka íslands, en
félagið átti innstæðu í öllum hinum bönkunum og í þremur
sparisjóðum. Hlutfallsleg skipting innstæðna í þeim var sem hér
greinir:
í árslok 1981 1982
Landsbanki íslands ...........................53.6% 70.0%
Samvinnubanki íslands hf......................18.5% 9.5%
Iðnaðarbanki íslands hf.......................11.3% 5.8%
Verslunarbanki íslands hf...................... 6.0% 5.1%
Aðrir bankar .................................. 6.8% 3.0%
Sparisjóður Keflavíkur......................... 3.2% 6.3%
Aðrir sparisjóðir.............................. 0.6% 0.3%
Gjaldeyrisskil íslenskra aðalverktaka s.f. árin 1978-1983 hafa
verið sem hér segir:
1978 . . . 7...................................USD 14 831 466
1979 ..........................................USD 8 416 639
!980 .............................................. USD 12 106 708
1981 ..............................................USD 13.273 250
1982 ..............................................USD 26 456 540
1983 ..............................................USD 27 930.798
Gjaldeyrisnotkun sömu ár vegna reksturs innkaupaskrifstofu:
1978 .................................................USD 285 185
1979 .................................................USD 377 742
1980 .................................................USD 371.767
1981 .................................................USD 292 986
1982 .................................................USD 293 282
1983 ...................................Tölur ekki fyrirliggjandi.
Skilagrein um gjaldeyrisviðskipti fyrirtækisins er send Seðlabanka
íslands, gjaldeyriseftirliti.
Mánudagur 7. maí 1984 11
Ll
tekið hefur tvo mánuði með
óhugnanlegu írafári, er tákn-
ræn raunasaga sem orðin er að
ískyggilegu tveggja bakka
veðri.
í upphafi þessarar stjórnar-
setu höfðu sérgróðaöflin sem
um fram allt vilja breyta félags-
hyggjuþjóðfélaginu enga bið-
lund og kunnu sér ekkert hóf í
valdakæti sinni. Með ráðherra-
valdi var þegar farið að losa
um hnúta og taka smáspretti á
skeiðvelli einkagróða og hluta-
félaga. Stjórnvöld kröfðust
sparsemi af „litla manninum"
en ekki sjálfum sér, sýndu
ekkert fordæmi nema síður
væri.
Launafólkið í landinu -
einnig láglaunafólkið, sem
mest var krafist af - tók byrð-
arnar á sig með meira jafnaðar-
geði en dæmi eru um áður. Það
sýndi skilning á verðbólgu-
Eftirgjöf rikisins s.l. 3 ár (fært
fram til verðlags í dag) á tollum
og aðflutningsgjöldum af
vélum, tækjum og búnaði vegna
verktakastarfsemi við Keflavík-
urflugvöll.
Innflutningur á ökutækjum
íslenskra aðalverktaka.
Ár Fjöldi Tollar og aðfl.gjöld
vandanum. Samningarnir eftir
áramótin gáfu ríkisstjórninni
beinlínis grænt ljós, en jafn-
framt var ætlast til að noíckuð
kæmi á móti og treysta mætti
yfirlýsingum um trausta fjár-
hagsstjórn.
En ekki voru menn risnir
frá samningaborði, er fjár-
málaráðherra tilkynnti að
tveggja milljarða gat væri á
bestu fjárlögum aldarinnar.
Hótað var nýjum sköttum,
niðurskurði félagsþjónustu og
öðruillu. Loks hefur veriðfyllt
í gatið með niðurskurði félags-
þjónustu og erlendum stórlán-
tökum, sem stjórnin hafði áður
afneitað með heilögum heit-
strengingum. Það lá þó auðvit-
að í augum uppi, að það væri
lífakkeri stjórnarinnar og
verðbólgubaráttunnar að
vernda gildi samninganna,
virða traustið sem þjóðin sýndi
með þeim og gera allt sem
unnt væri til að afstýra haust-
veðrum. Þar sem launafólkið
hafði óneitanlega fórnað miklu
fyrir verðbólguhjöðnun, svo
að varla mátti meira af henni
krefjast, lá beint við hverri
siðvæddri ríkisstjórn að leita á
önnur mið í fyllingu fjárlaga-
gatsins - og þau voru til en
friðuð.
Dýrir milliliðir
í f jármiðlun
Með efnahagsaðgerðum og
lækkun launa hafði geysilegt
fjármagn verið flutt frá launa-
fólki til „atvinnuveganna" eins
og kallað var. Slíkt gat auðvit-
að verið nauðsynlegt í neyð og
afleiðingum óðaverðbólgu. En
gallinn var sá, að þetta höfðu
sérgróðaöflin annast, og þau
urðu milliliðir sem tóku til sín
bróðurpartinn áf þessari til-
færslu. Þetta er nú komið á
daginn. Stórhlutafélög hafa
grætt hundruð milljóna,
verslun, sérgróðafyrirtæki og
einstakiingar hafa makað
krókinn.
fram kemur að bókfært virði
vinnuvéla og stærri tækja í
árslok 1982 er 18 108 þús. kr.
Hvort yfirvöld hafa kannað
hvort innflutningur tækja, véla
eða varahluta hvers konar, sem
ekki eru skráð á ákveðna verk-
takasamninga, séu í samræmi
við raunverulega þörf íslenskra
aðalverktaka?
Yfirvöld hafa ekki kannað
sérstaklega rekstrarþörf fyrir-
tækisins fyrir ofangreindan inn-
flutning. Fyrirtækið hefur með
höndum umfangsmikla og fjöl-
þætta starfsemi, eins og áður
hefur komið fram, sem kallar á
mismunandi mikla notkun
tækja eftir eðli verkefna. Fyrir-
tækið verður að vera í stakk
1981 . 13
1982 . 19
1983 . 22
2.222.438
3.355.730
4.249.944
Framreikinstuðull Núvirðikr.
2.6399
1.7167
1.0000
Upplýsingar frá íslenskum
aðalverktökum hafa verið born-
ar saman við upplýsingar frá
Bifreiðaeftirliti ríkisins. Upp-
hæð tolla og aðflutningsgjalda
er þinglýst sem veðband á öku-
tækinu.
5.867.014
5.760.782
4.249.944
Alls: 15.877.740
bjannars
Alls
8 412
13 008
40 788
31 473
67 214
280 846
Um tolla og aðflutningsgjöld
af vélum, tækjum og búnaði
umfram það sem að ofan greinir
er það að segja að nær ógjörn-
ingur er að svara spurningunni
til hlítar nema með ærnum
kostnaði og fyrirhöfn. Fara
þyrfti í gegnum þúsundir skjala
og tína þessa liði sérstaklega út.
Þá má benda á að ekki kemur
skýrt fram í spurningunni hvað
átt er við með búnaði. Til frek-
ari upplýsinga vísast til c) liðar
svars við spurningu 2 þar sem
búið að sinna ólíkum verkel
um með stuttum fyrirvai
Verður því að telja, að það
best fært um að meta þess
þarfir með hliðsjón af verkef
um og rekstri.
Hvernig háttað er eftirl
með innflutningi samkvæmt
gr. 6. tl. fylgiskjals með varna
samningi mOli íslands 1
Bandaríkjanna og hverjar ha
veríð tollatekjur íslenskra ríki
ins af þeim innflutningi?
Varnarliðinu er samkvæmt
tl. 8. gr. viðbætis við varna
samninginn heimilað að flyt
inn á varnarsvæðið tollfrjáls;
varning til nota fyrir varnarlið
menn og skyldulið þeirra. Stuti
eftir komu varnarliðsins var se
á stofn verslun með tollfrjálsa
varning (núverandi Navy Ex
hange). Skoða varð því ákvæi
6. tl. 8. greinar í Ijósi breytti
aðstæðna varðandi einstak
hluti, sem varnarliðsmen
Vettvangur
T
Á stórgróðri og skýrri grein
sem birtist eftir „Skugga" í NT
í gær eru sýnd Ijós dæmi um
þetta, og m.a. bent á hvernig
ríka fólkið hafi fitnað síðustu
missirin, og sjáist það á því
m.a. að kaupmáttur launa hafi
lækkað um 20% en einkaneysl-
an ekki nema um 6%. Það er
ömurlegt að allt skuli nú benda
til þess að verðbólgustríðið
hafi kostað það að flytja stór-
fellt fjármagn frá hinum fá-
tæku til hinna ríku - að gera
hina efnalitlu fátækari en hina
ríku auðugri - af því að þessar
aðgerðir önnuðust erindrekar
einkauðhyggjunnar en ekki
félagshyggjunnar, og með
þessum aðförum er nú verið að
misbjóða og svívirða þá samúð
sem þjóðin sýndi baráttu gegn
verðbólgu.
Að sjálfsögðu var það ský-
laus skylda ríkisstjórnar sem
hafði nokkurt vit og sóma-
kennd í kolli við þessar aðstæð-
ur að leita fyllingar í gat sitt nú
hjá þessum milliliðum sem hirt
höfðu óhóflega mikið af fjár-
magnsflutningunum til at-
vinnuveganna. Þar komu auð-
vitað til greina hátekjuskattur
og aðrir gróðaskattar svo og
margt fleira. En þetta var ekki
snert, af því að varðstaðan um
þennan skerf var örugg. í þess
stað var klippt af félagsþjón-
ustunni og tekin ný erlend
stórlán, jafnvel þótt stjórnin
dytti með því ofan í kjaftinn á
sjálfri sér.
Dregurað
gamalli ályktun
Yfirlýsingin um fjárlagagat-
ið í kjölfar samninganna, og
viðurkenning ráðherra á því,
að það stafaði að verulegu
leyti af vanreikningi við gerð
fjárlaga á síðasta ári, jafngilti í
raun játningu um fölsun fjár-
laga, líklega í því skyni að fá
betri kjarasamninga. Þetta og
aðfarirnar við tyllmgu tjárlaga-
gatsins hafa nú stórspillt við-
horfi þjóðarinnar til verð-
bólgubaráttunnar, og stutt
mjög að því, hve herörin sern
launastéttirnar skáru upp 1.
maí var gustmikil og oddhvöss.
Því hvarflar sú spurning að
manni, hvort farið hafi fyrir
stjórninni eins og drengnum í
dalnum. að hún hafi í raun og
veru fallið sjálf niður um fjár-
lagagatið sitt þar sem ókindin
situr. Það kernur ekki í ljós
fyrr en með hausti eða vetri.
Slíkt slys gæti þó ekki orðið
mörgum fagnaðarefni eins og
nú horfir, þótt margt sé að
stjórnarfarinu. Afleiðingarnar
gætu orðið geigvænlegar.
Því miður bendir nú flest til,
að aftur dragi til þeirrar rök-
réttu ályktunar þess félags-
hyggjuflokks sem nú situr við
stjórnvöl með auðhyggju-há-
körlunum, að sé ekki hægt að
standa að efnahagsráðstöfun-
um í þjóðfélaginu með Sjálf-
stæðisflokknum, því að hann
noti sér þær jafnan til þess að
hygla sínum eftirlætisbörnum
og skara eld á gróðahyggjunni.
Það varð ályktun Framsóknar-
flokksins eftir fyrsta áhlaup
sérgróðaaflanna á félags-
hyggjuþjóðfélagið íslenska.
En veðurútlitið til vinstri er
ekki heldur sérlega léttbrýnt.
Félagshyggjufólkið í landinu
er tvístrað, og reynslan frá
áttunda áratugnum sýnir að
það hefur ekki samlyndi til
þess að verja þann grundvöll
sem það lagði saman að félags-
hyggjuþjóðfélagi á fjórða ára-
tugnum, hvað þá til þess að
byggja ofan á hann hús fram-
tíðarinnar. Þanniger þetta nú,
hvað sem síðar verður, og þess
vegna er hin brýna barátta
gegn verðbólgunni núna jafn-
'Yamt afkastamikil vogarstöng
sérgróðaaflanna til þess að
breyta þjóðfélaginu í óska-
mynd sína.
Andrés Kristjánsson
óskuðu að flytja inn á varnar-
svæðið fyrir atbeina pósthúss
Bandaríkjanna til eigin afnota.
Það varð því fljótlega niður-
staða í varnarmálanefnd,, að
varnarliðsmönnum væri heimil-
að taka á móti tollfrjálsum
varningi með bögglapóstsend-
ingum, sem háðar væru reglum
um hámarksþyngd og stærð, ef
um væri að ræða hluti til einka-
afnota. Hluti af póstsendingum
eru vörur keyptar í gegnum
póstverslun (þ.á.m. póstversl-
un, sem Navy Exchange rekur).
Þeirri reglu hefur verið fylgt
af varnarmáladeild, að heimila
ekki innflutning tollfrjáls varn-
ings til einstaklinga með öðrum
hætti, nema um væri að ræða
komu í fyrsta sinn til íslands,
sbr. 4. tl. 8. greinar.
Utanríkisráðherra hafi áform
um að breyta fyrirkomulagi
verkútboða á vegum varnarliðs-
ins og, ef svo er, þá hvernig og
hvort það fyrirkomulag verkút-
boðs, sem hér ríkir, eigi sér
hliðstæður við samsvarandi að-
stæður í öðrum löndum og, sé
ekki svo, þá hvernig því sé
háttað?
Upplýsingar um verktaka-
starfsemina á Keflavíkurflug-
velli, sem lagðar hafa verið
fram með þessari skýrslu, gefa
yfirlit um mismunandi fram-
kvæmdaþörf varnarliðsins og
þá sérstöðu, sem verktakar
varnarliðsins búa við í dag.
Skipta má verkefnum verk-
takanna í eftirfarandi þætti:
1. Samningsgerð við varnarliðið
2. Rekstur verktaka- og þjón-
ustuaðstöðu
3. Birgðahald
4. Nýjar framkvæmdir
5. Mieiriháttar viðhaldsfram-
kvæmdir
6. Almennt viðhald á mann-
virkjum
Islenskir aðalverktakar hafa
með höndum verkefni, er falla
undir liði 1-5, en Keflavíkur-
verktakar verkefni samkvæmt
lið 1 og lið 6 að mestu leyti.
Hugmyndir um breytingar á
verktakastarfseminni verða að
taka mið af framtíðartilhögun
ofangreindra þátta, svo og því
samkomulagi, sem í gildi er
milli íslands og Bandaríkjanna
um toll-og skattfrelsi á efni,
tækjum og þjónustu. Samskon-
ar ákvæði eru í gildi um fram-
I kvæmdir Bandaríkjanna í öðrum
ríkjum Atlantshafsbandalags-
ins, svo og milli bandalagsríkj-
anna innbyrðis varðandi verk-
efni, sem greidd eru úr sameigin-
legum sjóðum Atlantshafs-
bandalagsins.
Telja verður, að athuguðu
máli, að hvorki sé heppilegt né
hagkvæmt að fjölga beinum við-
semjendum varnarliðsins frá
því sem nú er. Ástæða er hins
vegar til þess að opna fyrir þá
möguleika, að nýir verktakar
hefðu aðstöðu til að taka að sér
verkefni í auknum mæli og á
sama grundvelli og félögin er
tengjast fslenskum aðalverk-
tökum og Keflavíkurverk-
tökum.
Þá er einnig rétt að kanna
ítarlega skiiyrði þess að opna
aðildarfélög samningsaðila
frekar en nú er. Til þess að
undirbúa þetta hefur utanríkis-
ráðherra ákveðið að koma á
fimm manna samstarfsnefnd,
sem í eiga sæti tveir fulltrúar
Verktakasambands Islands,
fulltrúi íslenskra aðalverktaka,
fulltrúi ráðuneytisins. Nefnd-
inni verði jafnframt falið að
inni verði jafnframt falið að
kanna fyrirkomulag þessara
mála og reynslu 1' öðrum ríkjum
Atlantshafsbandalagsins.
VIMIM
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og féiagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
86300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 25 kr.
Áskrift 250 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
fslensk málnefnd
■ Því ber að fagna að komið er fram á Alþingi
frumvarp til laga um íslenska málnefnd.
Frumvarpið er flutt til þess að staðfest verði með
lögum sú skipan, sem Ingvar Gíslason, þáverandi
menntamálaráðherra, kom á fyrir 4 árum og varð til
þess að lyfta málnefndinni úr þeirri lægingu, sem hún
hafði lengst af búið við.
Ingvar Gíslason beitti sér fyrir stórauknum fjár-
veitingum til málnefndarinnar og réð kunnan mál-
fræðing, Baldur Jónsson dósent, til þess að sinna
sérstaklega íslenskri málnefnd og annarri starfsemi,
sem henni tengist. Var Baldur jafnframt leystur frá
kennsluskyldu við Háskólann, og skyldi þessi skipan
haldast til reynslu í 4 ár.
Auk þess vann þáverandi menntamálaráðherra að
því að Háskóli íslands legði málnefndinni og annarri
starfsemi í tengslum við hana rúmgott húsnæði.
Með þessum ráðstöfum hefur tekist að gerbreyta
starfsskilyrðum nefndarinnar, og hefur starf henar
farið mjög vaxandi undanfarin ár. Það er í fullu
samræmi við þá stefnu, sem Ingvar Gíslason markaði
í þessu máli, að lögfesta nú starf íslenskrar málnefnd-
ar og fela sérstökum prófessor í málfræði forstöðu
hennar.
íslensk málnefnd gegnir því veigamikla hlutverki
að vinna að eflingu íslenskrar tungu og varðveislu
hennar í ræðu og riti. Þ.á.m. vinnur nefndin að lausn
ýmissa hagnýtra efna, er varða íslenskt mál, og er til
aðstoðar og ráðuneytis um orðaval og nýyrðasmíð,
sem telja má eitt hið mikilsverðasta starf í sambandi
við þróun íslenskrar tungu og viðgang hennar.
Orðabanki
í greinargerð fyrir frumvarpinu um íslenska mál-
nefnd segir m.a. á þessa leið:
„Mikil hreyfing er nú á eflingu orðabanka á
Norðurlöndum, og er þá verið að hugsa um tölvutækt
safn nýyrða og sérhæfðra orða. íslensk málnefnd
hefur samvinnu við þá, sem að þeim málum vinna,
en það eru sérstakar stofnanir, aðrar en málnefndirn-
ar, og hér á landi hafa verið uppi sterkar raddir um
stofnun slíks orðasafns, m.a. í þágu orðanefnda, sem
félög og stofnanir hafa komið á fót í ýmsum
sérgreinum.
Þegar haft er í huga, hvernig málum ér nú komið
og hve margþætt starf hvílir á íslenskri málnefnd, má
ljóst vera, að löggjöf verður að vera til um hana,
hlutverk hennar og starfsemi, og þau lög verður að
setja sem allra fyrst. Þess má geta til fróðleiks, að í
Noregi voru sett lög um Norsk sprákrád 1971, og
bækistöð málnefndanna í Finnlandi, Forskningscen-
tralen för de inhemska spráken, var stofnuð með
lögum 1976.
Háskóli íslands hefur frá öndverðu verið athvarf
íslenskrar málnefndar, og einnig nú síðustu árin
hefur hann sýnt áhuga og skilning á þeirri þróun, sem
orðið hefur, með því að leggja málnefnd og máltölv-
un til húsnæði, þar sem skilyrði eru góð til að reka
þessa starfsemi í einu lagi. Með þessu frumvarpi, ef
að lögum verður, er því einnig verið að treysta
samstarf íslenskrar málnefndar og Háskóla íslands“.
Fljótlega hlýtur að því að koma, að stofnað verði
til orðabanka hér á landi.