NT - 12.06.1984, Blaðsíða 10

Þriðjudagur 12. júní 1984 10
Amalía Björnsdóttir
Mýrum, Skriðdal
Guðrún Sveinsdóttir
frá Borg Reykhólahreppi
Fædd 21. desember 1891
Dáin 3. maí 1984
A fimmtudagsmorgun 3.
maí hringdi Ingibjörg á Mýrum
til mín og sagði mér að mamma
sín hefði orðið bráðkvödd þá
um morguninn á sjúkrahúsinu
á Egilsstöðum. Mig setti hljóð-
an við þessa frétt. Það er eins
og maður sé alltaf óviðbúinn
þegar slíkt ber að, og þá ekki
síst þegar sá látni er manni
náskyldur. En hvað um það,
þetta er gangur lífsins. Síðast-
liðinn vetur hrakaði heilsu
Amalíu og varð hún af og til að
dvelja á sjúkrahúsinu á Egils-
stöðum. Hún var líka svo
óheppin að detta þar og hand-
leggsbrotna illa. En þrátt fyrir
þetta óhapp var hún orðin það
hress að farið var að ráðgera
að senda hana heim. En hún
var því mótfallin, fannst sem
hún gæti svo lítið gert til gagns,
þó hugurinn væri víst oftast
upp á Mýrum.
Amalía var fædd á Vaði í
Skriðdal 21. 12.1891. Foreldr-
ar hennar voru Ingibjörg
Bjarnadóttir frá Viðfirði og
Björn ívarsson frá Vaði, dug-
mikil sæmdarhjón. Þau Björn
og Ingibjörg bjuggu stórbúi á
Vaði, var Björn fjárflestur
bóndi í Skriðdal.
Ég skrifaði afmælisgrein um
Amalíu þegar hún varð níræð
og rakti þar ætt hennar aðeins
meira.
Þau Ingibjörgog Björn eign-
uðust 12 börn, fjögur dóu ung,
en þau sem upp komust voru:
Guðrún hfr. Ameríku, Jónína
hfr. Geitdal, Sigurður bóndi
Sauðhaga, Bjarni bóndi Borg,
Amalía sem þessar línur eru
helgaðar, Þórhildur hfr. Eski-
firði og Guðrún Anna hfr.
Neskaupstað. Öll látin fyrir
mörgum árum.
Aldamótaárið missti Ingi-
björg mann sinn frá þessum
stóra barnahóp. En hún giftist
aftur. Seinni maður hennar
var Jón Jónsson frá Hallbjarn-
arstöðum í Skriðdal. Þau Ingi-
björgogJón áttu5börn: Björg
hfr. Jaðri Völlum. Dvelur nú á
sjúkrahúsinu á Egilsstöðum,
Snæbjörn bóndi í Geitdal, lést
1972, Ármann bóndi Vaði,
lést 1982, Vilborg hfr. Litla-
Sandfelli, nú búsett á Akur-
eyri, drengurdó óskírður. All-
ur þessi stóri barnahópur Ingi-
bjargar á Vaði sem upp komst
var mikið dugnaðar- og mann-
dómsfólk, vel gefið og hefur
sett mikinn svip á samtíðina. í
þessunt stóra barnahóp ólst
Amalía upp og vandist allri
vinnu bæði úti og inni. Amalía
var greind og lét sér ekki nægja
þá barnafræðslu sem þá
gerðist. Hugur hennar stóð til
frekari náms, og 16 ára gömul
sótti hún um skólavist í
Kvennaskóla Reykjavíkur.
Samgöngur voru þá aðeins
með strandferðaskipum og
voru ferðir strjálar. Sagði hún
mér að ferðalagið til Reykja-
víkur hefði gengið seint.
Kvennaskólinn var þá fjögra
vetra nám. En Amalía lauk
því námi á tveimur vetrum og
var heima á Vaði sumarið á
milli. Að námi loknu kom
Amalía heim og vann að búi
móður sinnar og stjúpa. Þó
mun hún hafa eitthvað brugðið
sér í kaupavinnu af og til. Ekki
er að efa að ungu piltarnir litu
hýru auga til þessararglæsilegu
og menntuðu stúlku.
1 Vallaneshjáleigu óx upp
bráðmyndarlegur piltur, hár
og herðabreiður, greindur og
listaskrifari. Þessi maður var
Einar Jónsson. Hann og Amal-
ía felldu hugi saman og gengu
í hjónaband sumarið 1913.
Þóttu þau glæsileg brúðhjón
sem vöktu verðskuldaða virð-
ingu. Þau eignuðust eina dótt-
ur sem hlaut nafnið Ingibjörg
eftir móðurömmu sinni.
Á þessumárum lá jarðnæði
ekki á lausu, og bjuggu ungu
hjónin fyrstu árin á ýmsum
jörðum í Skriðdal og Völlum.
En vorið 1923 losnar Geitdalur
í Skriðdal úr ábúð. Þessa jörð
fá þau byggða ásamt Árna
bróður Einars og Jónínu systur
Amalíu. En þessar fjölskyldur
höfðu búið saman í Sauðhaga
í nokkur ár og fluttu þaðan að
Geitdal. Geitdalur er stór og
góð sauðfjárjörð og góð hey-
skaparjörð á þeirra tíma mæíi-
kvarða. Þar vantaði aldrei hey
hvað sem vetur voru langir og
snjóþungir. Þau Árni og Jón-
ína slitu samvistum eftir nokk-
ur ár. Jónína var áfram f
Geitdal með dóttur þeirra,
Agnesi, sem ólst þar upp og
var þar uns hún giftist og flutti
burt. Þeim Einari og Amalíu
búnaðist vel í Geitdal. Einar
var góður fjármaður og mikill
fjárræktarmaður, voru eftir-
sóttir fjárhrútar frá honum.
Þau Einar og Amalía voru
sérlega samhent við búskap-
inn. Hjá þeim ríkti mikil reglu-
semi og snyrtimennska. Allt
var hvítskúrað hjá henni
Amalíu og hver hlutur á sínum
stað. Gestrisin voru þau Geit-
dalshjón og mikið um gesta-
komur. Var ánægjulegt að
dvelja hjá þeim við skemmti-
legar og fræðandi samræður og
rausnarlegar veitingar.
Eftir 18 ára íarsælan búskap
í Geitdal brugðu þau Einar og
Elskuleg vinkona mín og
mágkona verður kvödd í dag
frá Áskirkju.
Sunnudagurinn 25. mars var
bjartur og fagur. Það leituðu
margir til fjalla eða út í náttúr-
una til að njóta lífsins. Það var
þennan dag, sem mín góða
vinkona lagði upp í sína ferð frá
þessum heimi. Ferð, sem hún
hafði undirbúið af stakri ró og
staðfestu. Þessi bjarti dagur
vitnaði um lífstíl hennar, að sjá
fegurð lífsins og njóta stundar-
innar þegar sólin skein.
Úr skurlatsrauðu skini sólarlags
er skikkja hinnar mildu
sumarnœtur.
Svo fellur hún í faðm hins
unga dags
og funann leggur inn í
hjartarœtur.
Pá syngja fuglar yfir trjám og
tjörn,
og tónagleðin yljar li verju blómi,
ogsömu náðarnjóta mannabörn
í náttúrunnar milda helgidómi.
Vort líf og dauði, dagur vor
og nótt
er dýrleg gjöffrá œðri
máttarvöldum.
I þeirra brunn vur
móðurmjólkin sótt,
sem mannkyn hefur nœrt á
liðnum öldum.
Úr þeirra eldi guðagneistinn
hrökk,
Amalía búi og fluttu út að
Mýrum til Ingibjargar dóttur
sinnar og manns hennar Zóph-
óníasar Stefánssonar hrepp-
stjóra. Einar vann við ýmis
störf utan heimilis á sumrin, á
haustin vann hann í sláturhúsi
K.H.B. á Egilsstöðum við af-
greiðslu, en hirti féð á Mýrum
á veturna. Amalía tók til
starfa með dóttur sinni með
sama áhuga og fyrirhyggju sem
hún hafði ástundað um æfina.
Amalía bar alla tíð hag og
velgengi Mýraheimilisins fyrir
brjósti. Þeim Einari og Amalíu
leið vel á Mýrum. Hjónaband
þeirra var langt og farsælt, það
var Amalíu mikill missir er
Einar lést síðla vetrar 1975.
Amalía var félagslynd, var
lengi í Kvenfélagi Skriðdæla
og í stjórn þess í 23 ár. Amalía
var greind kona og stálminnug.
Var það viðkvæði hér í sveit og
jafnvel víðar, þegar menn
greindi á um eitthvað, við
spyrjum Amalíu. Fólkið á
Mýrum hefur sagt mér að ef
hefði þurft að minna á eitthvað
eða muna eitthvað þá hefði
Amalía verið beðin um það,
og þetta hélst alveg fram á
síðasta ár. Föstudaginn 11.
maí var Amalía lögð til hinstu
hvílu við hlið manns síns í
Þingmúlakirkjugarði að við-
stöddu fjölmenni.
Blessuð sé minning Amalíu
Björnsdóttur.
Stefán Bjarnason Flögu
sem glæddi lífið, jörð og himin
tengir.
Til þeirra beinist blessun vor
og þökk,
er birta fer að nótt og
daginn lengir.
Frá miklu hverfur sá, sem deyr
í dag,
en drauma sinna njóta akrar
sánir,
og allir fuglar syngja sama lag,
og sumri fagna lifendur
og dánir.
Og þó er mörgum þeirra
gleðifátt,
sem þungu skriði nálgast
hinsta boðann.
En hvaðan fœr sú fegurð líf
og mátt,
sem felur stjörnur bak við
morgunroðann?
(Davíð Stefánsson)
Vorið boðar sumarkomu og
bjartar nætur. Það er í sumar-
landinu, sem hún Villa mín nú
býr.
Vilborg Björgvinsdóttir
fæddist að Bólstað í Austur-
Landeyjum 11. janúar 1929.
Dóttir Björgvins Filippussonar
bónda þar og konu hans Jar-
þrúðar Pétursdóttur. Á Bólstað
var æskuheimilið, en á ung-
dómsárunum hennar flutti fjöl-
skyldan til Reykjavíkur. Vil-
Fædd 2. sept. 1914
Dáin 8. mars 1984
Þeir sem komast til nokkurs
aldurs hljóta óhjákvæmilega að
gjalda þá kvöð að sjá á bak
samferðamannanna yfir móð-
una miklu.
Ef ég man rétt þá vorum við
sjö sem fermdumst samtímis úr
Reykhólahreppi vorið 1928.
Fjögur eru þegar horfin af svið-
inu, nú síðast Guðrún Sveins-
dóttir frá Borg Reykhólahreppi.
Guðrún andaðist á Borgar-
spítalanum í Reykjavík þann 8.
mars síðastliðinn.
Hún var fædd á Hofsstöðum
í Reykhólahreppi 2. sept. 1914,
eitt af tíu börnum þeirra hjóna
Sesselju Oddmundsdóttur ætt-
aðri úr Bolungarvík og Sveins
Sæmundssonar frá Þrándarkoti
í Laxárdal, Dalasýslu.
Með Guðrúnu er fyrsta skarð-
ið höggvið í þennan stóra syst-
kinahóp.
Hofsstaðir voru rýrðarkot og
oft var þungt fyrir fæti hjá þeim
Sveini og Sesselju.
Það virðist þó ekki hafa dreg-
ið úr lífsmætti systkinanna, því
endingin hefur verið góð, þar
sem þau yngstu verða sextug á
þessu ári. Sesselja dó langt um
aldur fram 1935 þá fimmtug.
Fjölskyldan hélt áfram búskap
á Hofsstöðum og þar lést Sveinn
1949 þá sjötugur.
Guðrún var fimmta í aldurs-
röð ofan frá.
Þótt smátt væri um veraldar-
auð skorti ekki glaðværð og
leikfélaga á æskuheimili
hennar. Snemma fóru börnin
að vinna utan heimilisins, en
þar var ekki um margt að velja
á hinum svonefndu kreppuár-
um. Naumast annað en kaupa-
vinnu á sumrin og lítt launaða'
vetrarvist yfir vetrartímann.
Það var því hlutskipti Hofs-
staðasystkina eins og flestra
sveitaunglinga á þessum árum
að leita á þessi mið. Kaupið var
að vísu lágt, en hitt þótti líka
nokkurs um vert að létta fram-
borg lauk prófi frá Kennara-
skóla íslands, handavinnudeild,
árið 1953 og stundaði kennslu í
nokkur ár.
Árið 1961 giftist hún Jónasi
Guðmundssyni og flutti þá að
Hellu á Rangárvöllum. Börn
þeirra eru Fannar og Katrín.
Lítill ömmudrengur er líka
fæddur, sólargeislinn, Birkir
Snær.
Ég var heppin, þegar ég ung
að árum var ráðin til starfa í
gistihúsinu að Múlakoti í
Fljótshlíð. Þar tók á móti mér
elskulegt fólk, sem leiddi mig til
starfa með kæti og góðvild. Það
var í Múlakoti, sem kynni mín
af Villu hófust. Þeirri heppni
minni má ég ekki gleyma. Þá
var hún frísk og létt á fæti,
vinnan var dagsins leikur og
kvöldið einn álfadans.
Tillitssemi hennar og næm-
leiki fyrir mannlegum tilfinning-
um bjó með henni þá og æ
síðan. Þann eiginleika ræktaði
hún ásamt öðrum góðum eigin-
leikum. Þess nutu þeir, sem
með henni voru. Samvera okkar
þá og síðan hefur verið mér
ómetanleg.
Það er morgunfagurt í Múla-
koti, þegar sólin kemur upp og
varpar birtu sinni á hlíðina. Þá
glóir dögg á grasi og steinum.
Ég veit, að morgunn þessarar
mætu konu á nýjum slóðum
verður ekki síður heiður og tær.
Guð veri með henni og styrki
hennar fólk.
Sjöfn Árnadóttir
færslu hemuhsins.
Tryggð þeirra Hofsstaða-
systkina við sína bernskubyggð
hefur verið einstök, sem sést
best á því að aðeins þrjú þeirra
hafa átt heimili og starfsferil til
lengdar utan sinnar heima-
byggðar.
Guðrún vann á ýmsum heim-
ilum í sveitinni við öll venjuleg
störf en þess á milli var hún
heima á Hofsstöðum. Hvar-
vetna voru störf hennar vel
metin. Hún var hagvirk, þrifin
og fjölhæf til verka.
1947 verða þáttaskil í lífi
hennar. Þá keyptu þau Guðrún
og Brynjólfur Jónsson, ættaður
úr Tálknafirði, jörðina Borg í
Reykhólasveit.
Guðrún og Brynjólfur höfðu
verið heitbundin um tíma og
giftust skömmu eftir að þau
hófu búskap á Borg. Þar bjuggu
þau síðan um þrjátíu ára skeið.
Tveim árum eftir að þau flutt-
ust að Borg veiktist Brynjólfur
af berklum og var honum um
tíma vart hugað líf. Dvaldi hann
tvö ár á sjúkrahúsi. Hefur hann
aldrei síðan gengið heill til
skógar. Með þrautseigju og
hjálp góðra manna tókst Guð-
rúnu að halda jörð og búi þessi
erfiðu ár.
Borg er ekki mikil jörð til
búskapar og frekar erfið til
ræktunar. Hún á þó sína kosti.
Það vorar vel í skjóli klettaborg-
anna og smávegis hlunnindi eru
þar, dúnn og selur. Ef til vill
meira til þess að auka á fjöl-
breytileika hversdagsins en efla
tekjur búsins. Þó mun það svo
að þær rætur er þar vaxa verða
ekki auðslitnar.
Það kann að eiga við Borg
sem sagt var um aðra jörð að
þar væri betra að vera barn en
bóndi.
Umhverfi Borgar er fjöl-
breytilegt og töfrandi fagurt.
Þar hefur þjóðtrúin búið álfum
ból og þar áttu þeir sína kaup-
höll. Guðrún tók miklu ástfóstri
við Borg.
Fyrir þremur árum fluttu þau
Árið sem Eyrarsund fraus
árið sem Hekla gaus
veraldar vetur dimman
veturinn heljar grimman.
Pá var hlýtt hér í Hveragerði
hlýrra en túlkað verði
hlýtt bœði úti og inni
en einkum í návist þinni.
(G.B)
Síðustu orðin í þessu ljóði
lýsa því vel hvernig Villa var.
Það var alltaf hlýtt og bjart í
kringum hana hvar sem hún
var. Þetta ljóð skrifaði Gunnar
Benediktsson rithöfundur í
minningabók okkar náms-
meyja, sem dvöldum í Kvenna-
skólanum Hverabökkum í
Hveragerði veturinn 1946-47,
þar sem hann kenndi okkur
íslensku. Þennan vetur kynnt-
umst við Villa fyrst. Þar dvöld-
um við og bjuggum okkur undir
að leggja út í lífið. Við vorum
þar undir stjórn skólastýrunnar,
Árnýjar Filippusardóttur, sem
var föðursystir Villu. Nú eru
nokkrir hlekkir farnir úr þessari
keðju, sem þar myndaðist. Oft
var glatt yfir hópnum þennan
vetur og endurminningarnar
rifjuðust upp þegar við Villa
hittumst, því nokkrum árum síðar
vildi þannig til að leiðir okkar
lágu aftur saman þegar hún
varð svilkona mín. Þá kvæntist
hún eftirlifandi manni sínum,
Jónasi Guðmundssyni frá Núpi
í Fljótshlíð. Þau eignuðust tvö
börn, Fannar og Katrínu, sem
bæði eru uppkomin. Lífsróður-
inn er alltaf mismunandi, sumir
sigla, hjá öðrum er róðurinn
þyngri. Það voru oft erfiðar
öldur, sem Villa þurfti að sigla í
gegnurn, því hún átti í mörg ár
við erfið veikindi að stríða, en
hún hafði alltaf að standa þær af
Vilborg Björgvinsdóttir
Fædd 11. janúar 1929-Dáin 25. mars 1984
Brynjólfur að Reykhólum og
hann gerðist starfsmaður Þör-
ungavinnslunnar. Guðrún kall-
aði eftir sem áður að fara heim
að Borg.
Þau hjón eignuðust tvær
dætur. Ragnheiði gifta Ólafi
Hermannssyni, búa í Reykja-
vík, eiga fimm börn og Margréti
gifta Smára Baldvinssyni, búa í
Borg, eiga sex börn.
Guðrúnu var það mikið
fagnaðarefni þegar dóttir henn-
ar og tengdasonur tóku þá
ákvörðun að setjast þar að.
Gunna mín. Þegar við vorum
krakkar fórum við í margan
stórfiskaleikinn. Þú varðir og
sóttir þína borg vel og varst
ekkert á því að gefa leik að
óreyndu. Það varð aldrei okkar
hlutskipti að taka þátt í stór-
fiskaleik lífsins, en þú eignaðist
þína borg og þar vannstu heil og
öll. Öllum hlý og góð. Þú
blandaðir þér aldrei í hringiðu
mannlífsins utan þíns heimilis.
í Borg stóð þitt vé og um það vé
stóðst þú tryggan vörð, hljóðlát
og þolin.
Nú hverfur þú af sviðinu með
þá hamingju að vegarnesti að
eiga einskis manns óvild, en ást
og þökk þeirra sem næstir
stóðu.
Að leiðarlokum þakka ég
ánægjulegar og ótaldar sam-
verustundir í starfi og leik.
Ég og fjölskylda mín vottum
Brynjólfi og öðrum aðstandend-
um samúð okkar vegna fráfalls
Guðrúnar.
Jens Guðmundsson
sér og við sem hittum hana ekki
daglega sáum ekki annað en
birtu og yl streyma frá henni.
En svo kom reiðarslagið, stóra
aldan reið yfir og undan henni
varð ekki komist. Villa lést í
Landspítalanum.
Ó, sólarfaðir signdu nú
hvert auga,
en sér ílagi þau sem tárin lauga,
og sýndu miskunn öllu því
sem andar,
en einkum því sem böl og
voði grandar.
(Matth. Jochumsson)
Við hjónin, börn okkar og
þeirra fjölskyldur, sendurn Jón-
asi, börnum, tengdadóttur og
litla augasteininum hennar,
ásamt öldruðum föður, okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Guðs englar vaki yfir þeim og
gefi þeim styrk.
Gústa