NT - 06.07.1984, Blaðsíða 24

nir Föstudagur 6. júlí 1984 24
LU Útlönd
Chile:
Gífurlegt
tjón vegna
óveðurs
Santiago-Keutcr
■Hríðarbyljir, gífurleg úrkoma
og ofsarok hafa geisað um nær
allt Chile undanfarna fjóra daga
og að minnsta kosti 10 manns
hafa látist, 51 er saknað og 5500
manns hafa misst heimili sín af
völdum þessa.
Snjóflóð féll úr Andesfjöllum
á landamærastöð milli Chile og
Argentínu á miðvikudagskvöld
þar sem fjórir fórust og 44 er
enn saknað. 20 manns komust
lífs af. Björgunarsveitir hafa
enn ekki komist á vettvang
vegna snjókomu og skafrenn-
ings en 12 mönnum tókst að
brjótast til nálægs skíðahótels í
Portillo.
Læknir fannst helfrosinn í bíl
sínum á þjóðveginum við Por-
tillo, en þar eru 300 skíðamenn
veðurtepptir.
Kona og barn drukknuðu í
hafnarbænum Vina del Mar
þegar skipaskurður flæddi yfir
bakka sína í miðbænum.
Óveðrið hefur eyðilagt vegi,
brýr og járnbrautarteina. Síma-
kerfið er í ólagi og orkuver hafa
stöðvast, svo og námaiðnaður
landsins.
Sovétríkin:
Hveitiuppskeran léleg
Tryggja sér bandarískt hveiti
Washington-Reuter
■ Sovétríkin keyptu í vikunni
1.2 milljón tonn af hveiti á
bandaríska markaðinum, að
því er landbúnaðarráðuneytið
skýrði frá. Þrír mánuðir eru nú
liðnir síðan Sovétmenn keyptu
Moskva:
KGB handtekur
ameríska
sendiráðsmenn
Moskva-Reutcr
■ Tveir bandarískir
sendiráðsstarfsmenn voru
handteknir af öryggislög-
reglunni KGB í gær og
sakaðir um starfsemi sem
samrýmdist ekki stöðu
þeirra sem sendiráðs-
manna.
Mennirnir, Jon Purnell
og George Glass voru
handteknir þegar þeir
voru að tala við sovéskan
borgara á götu í Moskvu
og yfirheyrðir í tvær
klukkustundir áður en
þeim var sleppt. í yfirlýs-
ingu frá sendiráðinu er
því neitað að mennirnir
hefðu gert nokkuð það af
sér sem gæti talist óviður-
kvæmilegt miðað við
stöðu þeirra.
Purnell vinnur í þeirri
deild sendiráðsins sem
fylgist með hvort Sovét-
menn virði mannréttinda-
klásúlurnar í Helsinkisátt-
málanum. Sendiráðið hef-
ur fylgst grannt með máli
vísindamannsins Andrei
Sakharov og konu hans
Yelenu Bonner.
Arthur Hartman, sendi-
herra Bandaríkjanna í
Moskvu varaði í síðasta
mánuði stjórnvöld í Sovét-
ríkjunum við að Washing-
ton hefði áhyggjur af yfir-
gangi Sovétmanna við
sendiráðsmenn og amer-
íska blaðamenn. Kvörtun
Hartmans fylgi í kjölfar
frétta, sem síðan voru
bornar til baka af Tass, að
ameríska vararæðismann-
inum í Leningrad, Ronald
Harms, hefði verið mis-
þyrmt af hópi manna fyrir
utan kaffihús.
hveiti frá Bandaríkjunum.
Fregnir hafa borist um að slæmt
útlit sé með hveitiuppskeru í
Sovétríkjunum í ár og að hún
verði jafnvel enn minni en í
fyrra, en þá var heildaruppsker-
an aðeins 190 milljónir tonna.
Pað hveiti sem Sovétmenn
eru nú að tryggja sér er í háum
gæðaflokki, sem þykir bcnda
til, að sovéska uppskeran verði
léleg að gæðum og einkum hæf
til skepnufóðurs.
■ Jury Aleshin.
Ballett-
dansari
strokinn
■ Sovétmönnuum gengur illa
að hemja ballettdansara sína
innan landamæranna. Nú hefur
enn einn ungur dansari stungið
af og beðist hælis í útlöndum.
Hinn 25 ára gamli Juri Aleshin
var á menningarferðalagi í Jap-
an með Filharmoniska ballettin-
um í Moskvu. Eftir 10 daga
sýningarferðalag um Japan var
haldið kveðjusamsæti í borginni
Shapporo. Þaðan tókst Aleshin
að sleppa frá varðmönnum lista-
fólksins og fór rakleiðis í banda-
rísku ræðismannsskrifstofuna
og óskaði eftir að fá hæli í
Bandaríkjunum sem pólitískur
flóttamaður.
■ Sovéskur kjarnorkukafbátur. Fyrir skömmu sigldi bandaríska flugmóðurskipið Kitty Hawk á sovéskan kafbát undan strönd
Japans þar sem kafbáturinn sigldi með sjónpípuna uppi. Einn af þeim árekstrum milli sovéska og bandaríska flotans sem valda
mönnum nú auknum áhyggjum.
Hættan á gereyðingarstyrjöld eykst:
Smáatriði gætu hleypt
kjarnorkustríði af stað
f. rtl nn CI/\V/\*. efofnimm i CtnbLUyvlnvi rwv
- að sögn fræðimanna
London-Reuter
■ Mistök herja risaveldanna
á sjó, landi og í lofti hafa vakið
ótta um að síys, eða misskiln-
ingur geti komið af stað
átökum eða jafnvel kjarnorku-
styrjöld.
Vitað er um að minnsta
kosti fimm tilvik síðan í októ-
ber þar sem árekstrar hafa
orðið milli sjóherja Sovét-
manna og Bandaríkjamanna
og tvisvar hafa bandarískar
þyrlur villst af leið og komið af
stað deilum. í apríl urðu einnig
deilur vegna sovéskrar herþotu
sem flaut yfir franska flotastöð
en frönsk yfirvöld segja nú að
það hafi verið óviljaverk.
Bandaríkjamenn halda því
fram að Sovétmenn hafi myrt
269 manneskjur með köldu
blóði þegar þeir skutu niður
suður-kóreska farþegaþotu í
september en Rússar segja að
þotan hafi verið í njósnaflugi.
Mikil sprenging í vopnabúri
norðurflota Sovétmanna á
Kólaskaga er talin hafa orðið
vegna mistaka en hætta er á að
slíkar sprengingar geti valdið
misskilningi á tímum aukinnar
spennu í samskiptum stórveld-
anna því fórnarlambið gæti
hugsanlega talið sprenginguna
skemmdarverk. Aukin spenna
gæti einnig valdið því að ýfing-
ar á sjó brytust út í allsherjar
átök eða heræfingar yrðu túlk-
aðar sem undirbúningur undir
árás.
Alvarlegust er þó hættan
vegna tölvubilunar. Fyrir fáum
árum gaf tölva í Pentagon
tvisvar viðvörun um að kjarn-
orkuárás væri yfirvofandi og
bilunin var ekki staðfest fyrr
en eftir nokkrar mínútur. Slíkt
gæti haft alvarlegar afleiðingar
í för með sér ef risaveldin
hefðu kjarnorkuflaugar sínar í
viðbragðsstöðu.
Lawrence Freedman próf-
essor við Kingsháskólann í
London heldur því fram að á
tímum mikillar spennu gætu
smáatriði komið af stað
styrjöld, allt frá því að forseti
Bandaríkjanna þyrfti að gang-
ast undir aðgerð til óeirða í
nágrenni Moskvu.
Þrátt fyrir að risaveldin séu
aðilar að samningi um atvik á
sjó, sem ætlað er að minnka
spennu, telja vestrænir sendi-
menn að slíkum atvikum muni
fjölga. Flotar risaveldanna
stækka stöðugt og heræfingar
gerast tíðari.
Þessar heræfingar valda
mörgum áhyggjum. Banda-
ríkjamenn halda tíðar her-
æfingar í Honduras og Nicar-
aguastjórn heldur því fram að
þær séu undirbúningur undir
innrás í landið. Sovéskar her-
æfingar hafa einnig valdið
taugatitringi, og í vor sendu
Sovétmenn 60.000 hermenn til
æfinga í Austur-Evrópu og í
vor héldu þeir víðtækustu
flotaæfingar á Atlantshafi frá
upphafi.
NATO-ríkin segja nú að
aðgerðir sem tryggja eiga
gagnkvæmt traust séu nú á
viðræðustigi á afvopnunarráð-
stefnunni í Stokkhólmi og eigi
þær að koma í veg fyrir að
styrjöld geti hafist af misgán-
ingi. Tillögur NATO í þessa
átt eru m.a. um að setja strang-
ari reglur um tilkynninga-
skyldu um heræfingar, er-
lendum sendimönnum skuli
boðið að fylgjast með þeim og
nákvæmari upplýsingar verði
veittar um æfingarnar.
Ótti um skyndiárás hefur
valdið því að stórveldin halda
þeim möguleika opnum að
kjarnaflaugar verði hafðar í
viðbragðsstöðu svo hægt sé að
skjóta þeim á loft fyrirvara-
laust ef viðvörun berst um árás
andstæðingsins. Moskva hót-
aði að setja flaugar sínar í
viðbragðsstöðu eftir að mið-
drægar bandarískar eldflaugar
voru settar upp í Evrópu í
fyrra. Þessi möguleiki hefur
valdið mönnum áhyggjum
vegna hættu á tölvubilun.
1 von um að koma í veg fyrir
kjarnorkustríð hafa Moskva
og Washington undanfarið
verið, að semja um að endur-
nýja „heitu línuna“ svokölluðu
sem opin hefur verið á milli
borganna undanfarin 20 ár.
Þessar viðræður hafa verið ár-
angursríkar að sögn banda-
rískra embættismanna.
Öldungadeild Bandaríkja-
þings samþykkti í síðasta mán-
uði að komið verði upp kjarn-
orkustríðshættumiðstöðvum í
Washington og Moskvu þar
sem herfræðingar og sendifull-
trúar verði á vakt allan sólar-
hringinn, til að reyna frekar að
koma í veg fyrir misskilning.
Slíkar stöðvar gætu afstýrt því
að kjarnorkuárás frá þriðja
aðila yrði túlkuð sem árás frá
öðru hvoru risaveldanna og
þannig komið í veg fyrir alls-
herjarstyrjöld.