NT - 18.01.1985, Page 6

Hlynur Jörundsson:
Fundið
f©..s.
eða
■ Þungamiða athygli lánadrottna er nefnilega stjórn fyrirtækisins, ekki framleiðslan.
fjárglæfrastarfsemi
■ Vinnureglurnar eru því þær
að kanna vel og rækilega rekstr-
aráætlanir, markaðsáætianir
o.s.frv., eigið fé fyrirtækisins
skiptir hins vegar minna máli.
■ Flestir lánadrottnar reyna
síðan að hlúa að fjárfestingum
sínum á meðan þær eru að kom-
ast á legg. Það skyldi þó enginn
halda að slíkt væri af góð-
mennsku gert, heldur af trú á
hagnað.
bjóða fé. Einn algengasti leik-
■ Til er fyrirbæri scm á ís-
lensku gengur undir nafninu
áhættulán. Á ensku er slík
starfscmi skilgreind sem Vent-
ure Investmcnts og slík l'yrir-
tæki hafa nöfn cins og Venture
Corporation o.s.frv. Reyndar
eru fleiri um hituna því
„brokers" og „investment
bankers" stunda nauðalíkt ;it-
hæfi. í júlíhcfti blaðsins DAT-
AMATION er nokkuð góð
grein um starfsemi slíkra lána-
stofnana. í henni kemur fram
aö slíkar stofnanir fjárfestu
meira en 3.()()().000.()()() dollara
árið 1983 og t.d. Digital Equip-
ment Corp., Vector Grapic,
Apple. McCormic and Dodge
og fleiri virt fyrirtæki nýttu sér
slíkt fjármagn. Samkvæmt
sömu grein segir að færri cn
400 slík fyrirtæki séu nú virk
en það mun eiga við Bandarík-
in eingöngu því grcinarhöfundi
er kunnugt um 4% virk. Eins
og oft vill verða þá fóru ýmsir
aðilar ótengdir áhættulána-
starfsemi að hugsa sér til hreyf-
ings þegar hagnaöur af slíkri
starfsemi kom jafn berlega í
Ijós og á áttunda tug aldarinn-
ar. Því miður þá reyndust ný-
græðingarnir ckki nægjanlega
þolinmóðir og slátruöu oft
gullgæsinni sinni. En hvernig
vinna þá slík áhættulánafyrir-
tæki?
Vinnureglur
Áðurnefnd starfsemi felst í
því aö meta viðkomandi verk-
efni og lána í það fé, beint cða
óbeint, mcð tvennu tilliti í
liuga. 1) Taka áhættu á að vel
gangi, 2) hagnast á velgengn-
inni. Eftillit ertekiðtil þessað
80°/) þeirra fyrirtækja sem
„venturefé" er lagt í, borga sig
upp, þá er auðséð að fjárfest-
ingarnar munu halda áfram.
Hingað til hefur ekkert „vent-
ure"-fyrirtæki orðið gjaldþrota
enda kannski ekki furða því
yfirlcitt hlýtur minna en 3%
beiðna náð fyrir augum þess-
ara lánadrottna. Vinnuregl-
urnar cru því þær að kanna vel
og rækilega rekstraráætlanir,
markaðsáætlanir o.s.frv.; eigið
fé fyrirtækisins skiptir hins veg-
ar minna máli. Síðan er það
tryggt í samningi eða með
hlutabréfakaupum eða öðrum
leiðum, að ekki veröi hlaupið
út í neina vitleysu. Fé það, sem
varið er til slíks brúks, kemur
úr stórum sjóðum félaga eða
einstaklinga og er oft varið í
því skyni að ávaxta það með
hagstæðari kjörum og þá
áhættu, eða þá að féð er lagt í
slíkar framkvæmdir til þess að
kóma því undan sköttum og
skyldum.
Flestir lánadrottnar reyna
síðan aó hlúa að fjárfestingum
sínum á meðan þær eru að
komast á legg. Það skyldi þó
enginn halda að slíkt væri af
góðmennskugert, helduraftrú
á hagnað. Ef botninn dettur
undan fjárfestingunni þá eru
lánadrottnarnir horfnir um
leið. En ef fjárfestingin fer að
sýna möguleika þá hrúgast
lánadrottnar að henni og fal-
ur, sem leikinn er, er sá að
einstaklingurinn sem fann hug-
myndina, er keyptur út úr
fyrirtækinu svo að hægt sé að
straumlínulaga það að hætti
lánadrottins. Þungamiðja at-
hygli lánadrottna er nefnilega
stjórn fyrirtækisins, ekki fram-
leiðslan.
Jðm en
Margir vilja meina að slík
starfsemi komi íslendingum
lítið við enda vart eftir miklu
að slægjast hér á landi. Hér er
þó um mikinn misskilning að
ræða. Af þeim 496 virku fyrir-
tækjúm, sem greinarhöfundi
er kunnugt um, þá hafa 11
þeirra tjáð honum að þau hafi
áhuga, og hann hefur verið
fulltrúi eins í meira en hálft ár.
Það skyldi þó enginn halda að
menn ættu að hlaupa upp til
handa og fóta, bönkunum hef-
ur verið kunnug slík starfsemi
„Þetta litla blað”
■ „Jæja, segir það það, þetta
litla blað," sagði Þorsteinn
Pálsson í viðtali í útvarpinu er
fréttamaður bar undir hann
bollaleggingar Alþýðublaðsins
um málefni Sjálfstæðisflokks
og ríkisstjórnar. f þessum orð-
um endurspeglast það viðhorf
að lítil blöð séu eitthvað
ómerkilegri en stór blöð, hvað
er náttúÉÍega hin mesta firra.
Með því að halda þessu fram
er í raun og veru verið að segja
það að blöð og viðhorf seni
njóta hyllis fjármagnseigenda
séu merkilegri en önnur og
þau viðhorf sem haldið er fram
af fjárvana minnihluta séu
verri en hin. Þetta er hættulegt
fasískt viðhorf sem því miður
veður hér uppi og endurspegl-
ast oft viljandi eða óviljandi í
máli manna.
Lítil blöð eru þvert á móti
oft betur skrifuð og skemmti-
legri en þau stóru, yfirleitt
skrifuð af meiri eldmóði og
hugsjónakrafti. Það verður
reyndar seint sagt um Alþýðu-
blaðið að það sé skemmtilegt,
en það er nokkuð vel skrifað
og oft er þar að finna nokkuð
góðar pólitískar bollalegging-,
ár.
Búseti
í Alþýðublaðinu í gær er
reyndar ágætisviðtal við Reyni
Ingibjartsson starfsmann hús-
næðissamvinnufélagsins Bú-
seta, þar sem hann tjáir sig
m.a. um stóreignaskattinn
margumtalaða. Hann segir:
„Það er augljóst mál að
stóreignaskatturinn, eins og
Jón Baldvin hefur bent á og
Alexander Stefánsson nú tekið
upp, er langsterkasti kosturinn
til að fjármagna húsnæðiskerf-
ið. Hins vegar er líka augljóst
að sé reynt að fara þá leið þá
er stóreignamönnum og þeirra
pólitíska þrýstingi að mæta.
En við hjá Búseta höfum gert
okkur grein fyrir því að það
gerist ekkert í húsnæðismálun-
um nema til sé pólitískt vald til
að ná penignum úr stofnunum
samfélagsins og frá þeim sem
ráða yfir fjármagninu."
Eins og kunnugt er þá starfar
nú nefnd stjórnarflokkanna
sem hefur það hlutverk að
koma húsnæðissamvinnufélög-
um inn í húsnæðislöggjöfina.
Um framtíð félagsins segir
Reynir:
„Það skiptir okkur miklu
máli að komast af stað nú með
byggingar, því annars er hætt
við að hreyfingin lognist út af.
Fjöldi fólks sem hefur skráð
sig hjá okkur, hefur orðið að
grípa til eigin ráðstafana í
húsnæðiseklu sinni. Fólkið er
hreint og beint neytt til þess.
Þrátt fyrir það gera stöðugt
fleiri sér grein fyrir því að félag
á borð við Búseta er nauðsyn-
legur liður í húsnæðiskerfinu."
Rétt og satt.
Þá er Morgunblaðið. „þetta
stóra blað", búið að koma fastari
skipan á málefni Sjálfstæðis-
tlokksins sem felast í því að
ekkert verður hróflað við ráð-
herrahengingu og landsfundur
flokksins haldinn í vor, en ekki
i í haust eins og fyrirhugað var.
Jafnframt klórar þetta stóra
blað Þorsteini formanni á bak
við eyrun í leiðara í fyrradag
og telur þessa ákvörðun hans
að flýta landsfundi bæði „tíma-
bæra og skynsamlega".
Ekki er að efa að landsfund-
urinn í vor mun hylla Þorstein
Pálsson daglangt, en á lands-
fundi er sjálfsímynd flokksins
styrkt með ýmsum skringileg-
urn tiltektum. Reyndar er
kímnigáfu Morgunblaðsins
engin takmörk sett þegar það
segir að fundirnir hafi „undan-
farin ár og raunar um langan
aldur verið áhrifamestu pólit-
ísku samkomur landsmanna".
Ekki mun af veita að styrkja
sjálfsímyndina í vor því að
sennilega hefur fylgi flokksins
ekki verið jafn lítið og nú og í
langan tíma. Þetta gerir hið
minna málgagn Sjálfstæðis-
flokksins DV sér ljóst því að
ekkert bólar á skoðanakönnun
um sum fylgi stjórnmála-
flokkanna og hefur nú liðið
óvenju langur tími frá því að
slík birtist.
Gert gys að Þorsteini
Aumingja Þorsteinn. Morg-
unblaðið er ekki fyrr búið að
ráða málum en einhver mini-
forystumaður úr flokknum sér
ástæðu til þess að ráðast að
honum í hinum smekklausa
■ Stöðugt fleiri gera sér grein
fyrir því að félag á borð við
Búseta er nauðsynlegt.