Morgunblaðið - 07.12.2003, Blaðsíða 11

7.12.2003 | 11
Í
fyrsta sinn sem Geir Jón Þórisson klæddist einkennisbúningi lögregl-
unnar segist hann hafa orðið feiminn. Það kemur ekki beinlínis á óvart.
Þegar þessi hávaxni, vörpulegi maður með sitt skeggjaða og vinalega and-
lit fór að birtast á sjónvarpsskjám sem einn helsti talsmaður lögreglunnar í
Reykjavík var eins og lögreglubúningurinn fengi nýja ímynd. Horfin var
stífni hinnar þurru embættismennsku og í staðinn mættur hress alþýðleiki, mér ligg-
ur við að segja þjónustulund. Geir Jón talaði mannamál, vildi gera það besta úr oft
erfiðum málum og engu líkara en honum þætti vænt um fólk, jafnvel þótt það gerði
eitthvað af sér. Við höfðum heldur ekki verið vön því að sjá yfirlögregluþjóninn í
Reykjavík lofsyngja Guð sinn fullum hálsi í kirkjukór eða með kúrekahatt og í leð-
urjakka að stýra sumarmótum hvítasunnumanna. Það var greinilega komin öðruvísi
lögga í bæinn.
Geir Jón er einmitt með „búningadeild“ lögreglunnar á sinni könnu. Hann er yf-
irlögregluþjónn yfir almennri deild, svokallaðri, sem nær til sólarhringsvaktarinnar,
umferðarlögreglunnar, hverfastöðvanna, forvarnardeildar, útlendinga- og eftirlits-
deildar, en síðan er annar yfirlögregluþjónn yfir rannsóknardeildunum.
Ég vitna til kvikmyndaleikstjóra sem sagði mér einu sinni að um leið og óbreyttur
borgari væri settur í lögreglubúning breytti hann um göngulag og hollningu og tæki á
sig það sem hann telur valdsmannslega mynd. Geir Jón kinkar kolli og þegar ég spyr
hvernig honum hafi sjálfum orðið innanbrjósts þegar hann klæddist fyrst lögreglu-
búningnum segir hann, sem áður er nefnt: „Ég varð feiminn. Jafnvel hálfhræddur.
Þetta er reynsla flestallra lögreglumanna. En svo þekkjum við líka dæmi þess að
menn hafi breytt um skapgerð við að fara í einkennisbúninginn. Og kunningjarnir
segja: Ja, ég þekki hann ekki fyrir sama mann. Þá ganga menn inn í eitthvert ímyndað
valdsmannshlutverk. Það er ekki gott. Við erum verndarar laganna en um leið erum
við þjónar fólksins og því afar mikilvægt að til þessa starfs veljist menn með rétt hug-
arfar, hvort sem þeir eru einkennisklæddir eða ekki.“
Geir Jón segir að menntun lögreglumanna í seinni tíð sé orðin afar góð. „Síðan
sker reynslan úr um hvernig hver og einn nýtir sér þá þekkingu og undirstöðu og
hvort hann hefur rétta hugarfarið. Þetta starf hentar alls ekki öllum og starfsmanna-
velta innan lögreglunnar hefur verið nokkuð hröð; menn hætta þegar þeir finna það
annaðhvort sjálfir að þeir eru ekki réttir menn á réttum stað eða þá að þeim er bent á
það af okkur yfirmönnunum. Lögreglustarf reynir mjög á andlegt ekki síður en lík-
amlegt atgervi manna. Ef það atgervi er ekki í lagi grípa menn stundum til misráðinna
skyndilausna, eins og að deyfa innri sársauka með áfengi eða öðrum flótta frá þeim
raunveruleika sem við mætum í okkar starfi. Hér áður fyrr var meira talað um það en
núna, að lögreglumaðurinn þyrfti að vera svo sterkur að hann þyldi allt. En hann er
bara maður. Og það er mjög mikilvægt að lögreglumenn geti losað um þá innri
spennu sem fylgir starfinu, rætt um hana og unnið úr henni. Um þetta erum við orðin
vel meðvituð núna og sem betur fer er fólk mun opnara en áður var.“
Þetta föstudagssíðdegi er hann nýkominn af fundi suður á Keflavíkurflugvelli þar
sem verkefnahópur var að fara yfir flugverndaráætlun fyrir flugvöllinn. Lögreglan er
hátæknivædd, tengist fullkomnu tölvukerfi með yfirsýn yfir staðhætti og staðsetn-
ingu lögreglubifreiða á suðvesturhorninu og nákvæmlega skilgreindri viðbragðaáætl-
un, ef hætta er á ferðum. Skrifstofan á efstu hæð lögreglustöðvarinnar við Hverf-
isgötu er rúmgóð; málverk af Viðey hangir á einum vegg, sýnishorn af lögregluhúfum
eru uppi á skáp, eitt stykki af KitKat súkkulaðikexi í hillu, og nokkrar ljósmyndir og
viðurkenningarskjöl á öðrum vegg. Ein myndin sýnir Geir Jón að spjalla glaðlega við
ung börn í Laugardalnum sem spurðu: Ertu nokkuð með byssu? Á annarri mynd er
hann að taka jafnglaðlega í spaðann á Hillary Clinton, þar sem menn voru víst áreið-
anlega með byssur. Og eitt viðurkenningarskjalið segir að Geir Jón sé heiðurslög-
reglumaður í höfuðborg Flórídafylkis, Tallahassee, en fulltrúar íslensku lögreglunnar
hafa sótt þangað töluvert starfsþjálfunarnámskeið. Í Tallahassee ganga lögreglumenn
líka með byssur. Geir Jón Þórisson kveðst mun frekar vilja vera lögga hér en þar, þótt
íslenskur glæpa- og fíkniefnaheimur hafi síðasta áratuginn tekið sér of margar fyr-
irmyndir að vestan.
Fyrir utan gluggann er Hlemmur, sem lengi var samastaður „góðkunningjanna“
og ekki þurftu þá annað en að labba yfir götuna til að fá húsakjól í fangageymslunum.
Á Hlemmi er nú friðsamlegt um að litast, umhverfið frekar heimilislegt og engin þörf
á byssum þegar við göngum út úr löggustöðinni og setjumst inná kaffihús í grennd-
inni. Það er rekið af fulltrúum hinna „nýju“ kynþátta í okkar fjölmenningarlega sam-
félagi sem verður því æ flóknara og á stundum erfiðara viðfangs fyrir löggæsluna. En
fólkið á kaffihúsinu er jafnvel enn kurteisara og elskulegra en hinir „hreinræktuðu“,
sem sitja í nokkrum eintökum misjafnlega hressir við borðin. Enginn abbast uppá yf-
irlögregluþjóninn í Reykjavík, sem fær sér tebolla á einu þeirra og er í leðurjakka yfir
bláu lögguskyrtunni, húfulaus.
Þegar Geir Jón Þórisson hóf störf sem aðalvarðstjóri hjá lögreglunni í Reykjavík ár-
ið 1992 hafði hann verið 16 ár lögga í Vestmannaeyjum, mun nánara, fámennara og
einsleitara samfélagi. En þar komst hann uppá lag með að umgangast fólk eins og
fólk. Hann var ekki aðeins lögga, heldur sat í barnaverndarnefnd, félagsmálaráði og
húsnæðisnefnd bæjarins, var einnig varabæjarfulltrúi fyrir Sjálfstæðisflokkinn, tók
virkan þátt í íþróttastarfi og kristilegu starfi á vegum Hvítasunnusafnaðarins. „Ég nýt
þess að vera með fólki,“ segir hann. „Fólki af öllum stærðum og gerðum.“
Valdbeitingin og þjónustan
Athygli hefur vakið að Geir Jón er sjálfur mikið úti á vettvangi og fer þar fyrir sínu
liði, öfugt við marga fyrirrennara hans sem héldu sig meira inni á skrifstofum sínum.
„Þetta er alveg markvisst hjá mér,“ segir hann. „Ég vil vera hjá mínum mönnum í erf-
STRÍÐIÐ VIÐ ILLSKUNA Í MANNINUM
Baráttan um hið góða og hið illa í manninum er hugðarefni Geirs Jóns Þórissonar í lífi, trú og starfi.
Yfirlögregluþjónninn í Reykjavík lítur á starf sitt sem hugsjón og sinnir því af köllun.
Eftir Árna Þórarinsson